Η EΛΛΑΔΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ πληρώνει ακριβά τη στάση της στην πανδημία. Ιεράρχες και ιερείς νοσούν, κάποιοι χάθηκαν, ο θεσμός βρίσκεται σε περιδίνηση.
Γράφαμε τον Μάρτιο, όταν αρνιόταν να ακούσει για περιορισμούς, ότι ο κορωνοϊός απειλεί να γίνει το βατερλό της. Γράφαμε πως πάσχει από τόση ξεροκεφαλιά, που χάνει το πιο βασικό της ένστικτο, το ένστικτο επιβίωσης. Μιλούσαμε για έναν κακομαθημένο θεσμό, άσο στους βυζαντινισμούς, στις κλειστές πόρτες, στα power games, στις απειλές, στα παζάρια. Με γεροντικό πείσμα και πτωχαλαζονεία έκανε ασκήσεις βιοπολιτικής στους ναούς.
Και τώρα αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών. Παγιδεύτηκε στον δογματισμό, έχασε επαφή με το περιβάλλον. Δεν άκουγε κανέναν, όποιος διαφωνούσε ήταν εχθρός της. Μια λέσχη μυστικοπαθής: ιεράρχες έκρυβαν τα κρούσματα μεταξύ τους, αποσιωπούσαν θανάτους. Κλήθηκε να υπερβεί τον εαυτό της. Να συγκεράσει το κοσμικό με το μεταφυσικό σε συνθήκη έκτακτης ανάγκης. Να παίξει τον κοινωνικό και πνευματικό της ρόλο με ειλικρίνεια και τους αναγκαίους συμβιβασμούς. Να πει ότι εκκλησία δεν σημαίνει μόνο τοίχοι και ναοί, αλλά κυρίως κοινότητα και συμμετοχή στον κοινό πόνο. Απέτυχε, έδωσε την υπέρτατη μάχη για τους τοίχους, την περιφορά εικόνων και τον τρόπο μετάληψης. Έγινε κρίσιμος παράγοντας διάδοσης του ιού. Πήρε κόσμο στον λαιμό της. Νόσησε και η ίδια.
Την ίδια ώρα που βλέπουμε την ελλαδική εκκλησία σε κατάσταση σοκ, ακούει κανείς τον Πάπα Φραγκίσκο και νομίζει πως ονειρεύεται. Πώς έκοψε κάθε δεσμό με τους αρνητές της μάσκας; «Δεν θα δεις ποτέ αυτούς τους ανθρώπους να διαμαρτύρονται για τον θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ (...), είναι ανίκανοι να βγουν από τον μικρόκοσμο των συμφερόντων τους (...) δεν διαδηλώνουν για τις παραγκουπόλεις όπου τα παιδιά δεν έχουν νερό και εκπαίδευση, ούτε για να χρησιμοποιηθούν τα τεράστια ποσά που επενδύονται στο εμπόριο όπλων προκειμένου να τραφεί το σύνολο της ανθρώπινης φυλής και να πάει σχολείο κάθε παιδί».
Δείτε τον τρόπο με τον οποίο ο Πάπας απευθύνεται στους διαλυμένους της ύφεσης, στους ηττημένους της παγκοσμιοποίησης, στα θύματα της ελαστικής εργασίας. Λόγος που κάνει του δογματικούς του νεοφιλελευθερισμού και εχθρούς του κράτους πρόνοιας να τρίζουν τα δόντια τους.
Ούτε στα πιο τρελά μας όνειρα δεν θα ακούγαμε εδώ τόσο καθαρά λόγια για τους αντιδραστικούς συνωμοσιολόγους. Ούτε και οι καθολικοί θα άκουγαν πριν από αυτόν τον Πάπα βέβαια. Γιατί αυτός ο Πάπας κουβαλάει και την παράδοση των εκκλησιών της Λατινικής Αμερικής, ξέρει τη θεολογία της Απελευθέρωσης. Λειτουργεί κάθε Μεγάλη Πέμπτη σε φυλακές και ιδρύματα, πλένει τα πόδια προσφύγων και κρατουμένων. Δεν αναλώνεται στο ανώδυνο συμβολικό της αφ' υψηλού φιλανθρωπίας, αγγίζει σώματα και πληγές.
Ο Πάπας ξέρει πού να δείξει, πού θέλει να κοιτάξουμε. «Η αγορά από μόνη της δεν μπορεί να επιλύσει κάθε πρόβλημα, όσο κι αν μας ζητηθεί να πιστέψουμε στο νεοφιλελεύθερο δόγμα». Και για όσους δεν κατάλαβαν, ο καπιταλισμός της ελεύθερης αγοράς «αναπαράγει τον εαυτό του» και «δεν επιλύει την ανισότητα που δημιουργεί νέες μορφές βίας που απειλούν την κοινωνία». Αυτός ο Πάπας έγραψε το πιο «ανόσιο» και αδιανόητο: «Η χριστιανική παράδοση δεν έχει αναγνωρίσει ποτέ το δικαίωμα στην ιδιωτική περιουσία ως απόλυτο ή απαραβίαστο».
Λόγος που καταπραΰνει με τρόπο ευθύβολο και θαρραλέο. Λόγος που δεν μιλάει για το προσφυγικό με την ξενοφοβία του Θεσσαλονίκης Άνθιμου. Λόγος που μιλάει στα ομόφυλα ζευγάρια για μοναξιά και συντροφικότητα, όχι με τον ρατσιστικό οχετό του Αμβρόσιου. Λόγος που μιλάει στον κόσμο του αποκλεισμού με λογική και συναίσθημα, όχι με τις αντισημιτικές θεωρίες συνωμοσίας του Πειραιώς Σεραφείμ.
Δεν υπάρχουν και στην Καθολική Εκκλησία κήρυκες μίσους; Φυσικά υπάρχουν, όπως υπάρχει και το θηριώδες σκάνδαλο παιδοφιλίας που σκιάζει τα πάντα. Όμως ο επικεφαλής μετακινεί τον θεσμό όταν καταδικάζει τον ρατσισμό ως «ιό που μεταλλάσσεται γρήγορα και αντί να εξαφανίζεται, κρύβεται και βρίσκεται σε αναμονή». Και καλεί σε αυτοκριτική όταν αναρωτιέται γιατί χρειάστηκε τόσος χρόνος για την Καθολική Εκκλησία να καταδικάσει κατηγορηματικά τη δουλεία. Πότε ακούσαμε αυτοκριτική από την Ορθόδοξη Εκκλησία;
Δείτε τον τρόπο με τον οποίο ο Πάπας απευθύνεται στους διαλυμένους της ύφεσης, στους ηττημένους της παγκοσμιοποίησης, στα θύματα της ελαστικής εργασίας. Λόγος που κάνει του δογματικούς του νεοφιλελευθερισμού και εχθρούς του κράτους πρόνοιας να τρίζουν τα δόντια τους.
«Πωλητές δρόμου, ανακυκλωτές, καλλιτέχνες του δρόμου, μικροκαλλιεργητές, εργάτες κατασκευών, μοδίστρες, οι διάφοροι επαγγελματίες φροντίδας: εσείς που είστε άτυποι εργαζόμενοι, αυτοαπασχολούμενοι ή στην από-κάτω-προς-τα-πάνω οικονομία, δεν έχετε σταθερό εισόδημα για να αντεπεξέλθετε στις τρέχουσες δυσκολίες... Τώρα μπορεί να είναι η ώρα να εξετάσουμε έναν καθολικό βασικό μισθό που θα αναγνωρίζει και θα αποδίδει τιμή στα ευγενή και αναγκαία καθήκοντα που επιτελείτε».
Αυτόν τον λόγο «υπέρ αδυνάτων», εκτός από την Εκκλησία, στην Ελλάδα δεν τον έχουν ονειρευτεί ούτε τα συνδικάτα ούτε τα κόμματα. Απελπιστικό το κενό. Αλλά είναι ελπιδοφόρο ότι κάπου αλλού αρθρώνεται, ότι είναι εφικτός αυτός ο λόγος.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
σχόλια