ΤΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΩΡΕΣ κυκλοφορεί στο διαδίκτυο μια φωτογραφία με τον Πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών να είναι αιχμάλωτος καταληψιών και πάνω του να έχει κρεμασμένη στο λαιμό του μια ταμπέλα η οποία έγραφε «αλληλεγγύη στις καταλήψεις».
Η εικόνα αυτή η οποία δημοσιεύτηκε σε ιστοσελίδα του αντιεξουσιαστικού χώρου προκάλεσε αποτροπιασμό ενώ πολλοί από την πανεπιστημιακή κοινότητα σημείωσαν ότι συνιστά χυδαία προσβολή της δημοκρατίας, της ελευθερίας της σκέψης, των ιδεών, του κράτους δικαίου και της ακαδημαϊκής ελευθερίας.
Συγκεκριμένα, η εισβολή των περίπου 15 ατόμων οι οποίοι φορούσαν κουκούλες, έγινε το πρωί της Πέμπτης όταν μπήκαν με βίαιο τρόπο στο γραφείο του πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Δημήτρη Μπουραντώνη και εκτός από την πινακίδα που κρέμασαν στο λαιμό του, έγραψαν διάφορα συνθήματα στους τοίχους και προκάλεσαν φθορές σε έπιπλα και ηλεκτρονικούς υπολογιστές στο χώρο.
Η βάναυση επίθεση προκάλεσε την παρέμβαση της προϊσταμένης της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών ενώ τη Δευτέρα στις 16:00 το μεσημέρι ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, για το θέμα αυτό θα έχει τηλεδιάσκεψη με τους πρυτάνεις των ελληνικών πανεπιστημίων και την ηγεσία των υπουργείων Παιδείας και Προστασίας του Πολίτη.
«Πράξεις τυφλής βίας μέσα στον χώρο του πανεπιστημίου, συνιστούν απειλή για την ίδια την Δημοκρατία, παραβιάζοντας το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας στην επιστήμη, έρευνα και διδασκαλία», τόνισε σε ανακοίνωση της η Σύνοδος των Πρυτάνεων και συμπληρώνει: «Λιγοστοί γνωστοί- άγνωστοι έχουν διαρκή στόχευση να καταλύουν το ακαδημαϊκό άσυλο, με την ελεύθερη δημοκρατική έκφραση, τη γνώση και τη διακίνηση ιδεών να διώκονται μέσα στον ίδιο τον φυσικό τους χώρο. Απομονωμένες μειοψηφίες επιχειρούν να μετουσιώσουν τα πανεπιστήμια σε ορμητήρια ανομίας. Βρίσκουν σταθερά απέναντί τους σύσσωμη την ακαδημαϊκή κοινότητα και κάθε δημοκρατικό πολίτη της ελληνικής κοινωνίας».
Φυσικά, δεν είναι η πρώτη φορά που παρατηρούνται κρούσματα βίας στα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Στο πρόσφατο παρελθόν ο καθηγητής του Παντείου και βουλευτής της Ν.Δ., Άγγελος Συρίγος, είχε πέσει θύμα ξυλοδαρμού όταν τρία άτομα του είχαν επιτεθεί με αφορμή μία παρατήρηση που τους έκανε για γκράφιτι σε τοίχο του κτιρίου του Παντείου. Επίσης, τον περασμένο Μάρτιο, θύμα ακραίου προπηλακισμού από τραμπούκους είχε πέσει και ο καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Βασίλης Γούναρης, την ώρα που επιβιβαζόταν στο αυτοκίνητό του εντός του χώρου του ιδρύματος. Ένα άλλο θύμα επίθεσης ήταν ο αναπληρωτής καθηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Γεώργιος Παύλος, στον οποίο οι δράστες είχαν τρυπήσει τα λάστιχα του αυτοκινήτου του και με κόκκινη μπογιά είχαν γράψει τη λέξη ΑΝΤΙFA, ζωγραφίζοντας σφυροδρέπανα. Τέλος, επίθεση από περίπου 20 φοιτητές είχε δεχθεί και ο καθηγητής του Αριστοτέλειου πανεπιστημίου, Ορέστης Καλογήρου, ο οποίος μπαίνοντας για μάθημα σε αίθουσα του Πανεπιστημίου είχε δεχθεί προπηλακισμούς, σπρωξίματα και αποδοκιμασίες επειδή το «συντονιστικό» της συνέλευσης φοιτητών απαιτούσε να απομακρυνθεί.
Να θυμίσουμε ότι σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, κατά τη διάρκεια της εξαετίας 2011-2017 είχαν καταγραφεί 358 περιστατικά ανομίας σε 19 ελληνικά ιδρύματα, με τις επιθέσεις κατά πανεπιστημιακών να αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό.
Πώς σχολιάζουν το εξωφρενικό γεγονός της επίθεσης στον πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών πρόσωπα της ακαδημαϊκής κοινότητας; Μιλούν στη LiFO η καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Βασιλική Γεωργιάδου, ο καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Δημήτρης Σωτηρόπουλος και ο καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Δ.Π.Θ, Κώστας Αναγνωστόπουλος.
Βασιλική Γεωργιάδου, Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου
Δυστυχώς, οι πρακτικές βίας ενδημούν στα ελληνικά πανεπιστήμια. Ιδίως σε εποχές που κάτι πάει να αλλάξει στο πανεπιστήμιο –από το θεσμικό του πλαίσιο μέχρι την εκπαιδευτική κουλτούρα–, οι πρακτικές αυτές ενισχύονται. Αλλά και όταν είναι σε ύφεση τέτοιες πρακτικές, ο κίνδυνος υποβόσκει και δεν είναι δύσκολο ο θεσμός και μέλη της ακαδημαϊκής του κοινότητας να βρεθούν στο στόχαστρο. Μερικά θέματα εξακολουθούν και είναι ταμπού στο ελληνικό πανεπιστήμιο: ασφάλεια, συνδεσιμότητα/διεθνοποίηση, αριστεία και πολλά ακόμη και όταν τεθούν να βρουν απέναντί τους ακραίες αντιστάσεις. Η βία συντηρείται από το φόβο και την ανοχή, ενώ η συντήρηση της βίας υπονομεύει ό,τι αποτελεί την πεμπτουσία του πανεπιστημίου, δηλαδή την ανεμπόδιστη ελευθερία στην έρευνα και τη διδασκαλία.
Η πράξη βίας εναντίον του Πρύτανη της ΑΣΟΕΕ στρέφεται εναντίον της πανεπιστημιακής κοινότητας συνολικά, επιχειρώντας να ευτελίσει την προσωπική και ακαδημαϊκή μας αξιοπρέπεια. Επιπλέον, επιχειρεί να μας στοχοποιήσει περνώντας ένα μήνυμα απειλής προς όλους/ες μας. Η καταδίκη της πράξης, που η εκτέλεσή της είναι ολοκληρωτικής έμπνευσης, πρέπει να είναι σύσσωμη από την πανεπιστημιακή κοινότητα. Δεν χωρούν υπεκφυγές και τήρηση αποστάσεων από αυτό το ακραίο συμβάν.
Για να μην επαναλαμβάνονται, ωστόσο, τέτοια συμβάντα και πράξεις βίας, το πανεπιστήμιο θα πρέπει να πάρει κάποια μέτρα που να ενισχύουν την ασφάλειά του και να το προστατεύουν από όσους το απειλούν και το καταστρέφουν. Κατά καιρούς έχουν συζητηθεί διάφορά τέτοια μέτρα, από την κάρτα εισόδου στους χώρους του μέχρι την αποτελεσματική του φύλαξη. Κάθε ίδρυμα έχει τις ιδιαιτερότητές του και ενδεχομένως να πρέπει να αντιμετωπιστεί ξεχωριστά το θέμα σε κάθε ένα από αυτά. Το ζήτημα είναι να υπάρξει η αναγνώριση της αναγκαιότητας αυτό να συμβεί, αλλά και η βούληση να βρεθεί ο τρόπος προστασίας του.
Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας Πανεπιστήμιου Πελοποννήσου
Το πιο επικίνδυνο σε μια δημοκρατία είναι όταν οι λέξεις έχουν χάσει την δύναμή τους επειδή τα παρακμιακά φαινόμενα έχουν γίνει κανονικότατα και κανείς δεν τους δίνει πλέον σημασία. Αυτό ακριβώς είχε συμβεί 40 χρόνια τώρα με τον εξτρεμιστικό ακτιβισμό, κατά βάση αριστερίστικων ομάδων, στα ελληνικά πανεπιστήμια. Η ακραία βία εναντίον προσώπων και υποδομών, οι επί χρόνια καταλήψεις χώρων εντός των ΑΕΙ, οι χυδαίες λεκτικές επιθέσεις και οι απειλές εναντίον καθηγητών και πρυτάνεων, που είχε φθάσει μέχρι το χτίσιμο των γραφείων τους (!), η μετατροπή του ακαδημαϊκού ασύλου σε εργαλείο προστασίας του κοινού ποινικού εγκλήματος είχε γίνει μια επαναλαμβανόμενη ρουτίνα που όλοι μας, εντός κι εκτός πανεπιστημίου, είχαμε μάθει να ανεχόμαστε.
Όταν υφίστασαι για καιρό την βία, οι θύτες μοιάζουν τελικά οικείοι και μάλλον αποδεκτοί -πρόκειται για το πρώτο βήμα προς ένα ολοκληρωτικό σύστημα στο οποίο κανονικοποιείς τον ίδιο τον βασανιστή σου. Υπήρχε σε αυτό φυσικά και η απαραίτητη ιδεολογική του νομιμοποίηση από μέρος του πολιτικού συστήματος και της διανόησης που δεν ήταν καθόλου άμοιρη ευθυνών. Αυτό ήταν νομίζω που έσπασε προχθές, με την επίθεση μιας αντίστοιχης ομάδας εναντίον του πρύτανη του ΟΠΑ, η οποία συνοδεύτηκε από την προσπάθεια δημόσιας διαπόμπευσής του με τρόπο που θύμιζε εποχές ρατσιστικών πογκρόμ σε ολοκληρωτικά καθεστώτα. Ήταν μια γραμμή που όταν οι δράστες την υπερέβησαν, η κοινωνία σοκαρίστηκε σε τέτοιο βαθμό που αισθάνθηκε ότι αυτό την αφορούσε πλέον άμεσα. Και πράγματι, όσα συνέβησαν στο γραφείο του πρύτανη δεν είναι απλώς μια ενδοπανεπιστημιακή ιστορία αλλά αγγίζει τον βαθύ πυρήνα της δημοκρατίας μας, και δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει ανεκτό.
Αν παρ' ελπίδα συμβεί, κανείς μας από αύριο δεν θα μπορεί να πηγαίνει αμέριμνος στην αίθουσα διδασκαλίας διότι τόλμησε να ζητήσει ένα περιβάλλον εργασίας και έρευνας απαλλαγμένο από τον τρόμο των ομάδων εφόδου, κανείς μας, διδάσκων ή φοιτητής, δεν θα μπορεί να εκφράζεται βέβαιος ότι προστατεύεται από το κράτος δικαίου, κανείς δεν θα μπορεί να κοιμάται ήσυχος ότι το πρωί δεν θα βρει στην πόρτα του κάποιους θυμωμένους τραμπούκους που έχουν ενοχληθεί από κάποιες απόψεις του.
Η κοινωνία μας μοιάζει περισσότερο έτοιμη από ποτέ για πλήρη ρήξη με αυτό το φρικτό παρελθόν, και θέλω να πιστεύω ότι οι κυβερνώντες μας θα κάνουν όσα πρέπει για να μην την απογοητεύσουν ακόμη μια φορά. Οι δημοκρατίες πρέπει να είναι ανεκτικές μόνο σε όσα τις προάγουν, όχι σε όσα τις υπονομεύουν. Στο κάτω-κάτω, οι υπονομευτές της είναι σε αυτή την περίπτωση μια απειροελάχιστη περιθωριακή ομάδα που δεν εκφράζει παρά έναν μηδενισμό της καταστροφής. Αξίζει άραγε να υποταχτούμε σε τέτοιους ανθρώπους;
Κώστας Π. Αναγνωστόπουλος, καθηγητής Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης
Όσοι συμμετείχαν σε αυτή την αθλιότητα με τον πρύτανη της ΑΣΟΕΕ πρέπει να συλληφθούν και να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη αλλά και να διαγραφούν από το πανεπιστήμιο. Αν δεν συλληφθούν σε εύλογο χρονικό διάστημα, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου και οι επικεφαλής της ΕΛ.ΑΣ. πρέπει να παραιτηθούν. Προέχουν αυτά. Έπεται η συζήτηση περί βραχυ-μεσο-μακροπρόθεσμης αντιμετώπισης τέτοιων φαινομένων. Έχουμε βαρεθεί την ατιμωρησία και έχουμε χορτάσει από κοινωνιολογικές και πολιτικές αναλύσεις. Αν δεν υπάρξει παραδειγματική τιμωρία και μάλιστα σύντομα, όλα τα άλλα είναι λόγια, σχέδια, στρατηγικές, και μπλά - μπλά. Δεν πρέπει να υπάρξει αποπροσανατολισμός: η παραδειγματική τιμωρία είναι η αφετηρία για την εξυγίανση μιας αρρωστημένης κατάστασης, και όχι η «μικρή» δράση στο περιθώριο μιας «μεγάλης».
