Η ιστορία της ηλεκτρονικής μουσικής καταγράφει τον Jeff Mills μαζί με τους Juan Atkins, Derrick May και Kevin Saunderson ως τους πρωτοπόρους και δημιουργούς της techno σκηνής που ξεκίνησε από το Detroit και κατέκτησε όλο τον κόσμο. Ιδρυτής του label και της κολλεκτίβας ‘Underground Resistance’ που ακόμη αποτελεί τον κορμό της μουσικής δημιουργίας στην πόλη. Ιδιοκτήτης της Axis Records. Έντυσε με τη μουσική του το ‘Metropolis’, τη θρυλική ταινία του Fritz Lang. Έχει συνεγαστεί με το Μουσείο του Λούβρου, το Pompidou Centre, τη συμφωνική ορχήστρα του BBC, τη Montpelier Philarmonic Orchestra απογειώνοντας το techno σε μια μορφή Τέχνης. Του έχει απονεμηθεί ο τίτλος του Ιππότη των Τεχνών και των Γραμμάτων από το Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού. Η λίστα των επιτευγμάτων του και της προσφοράς του είναι ατελείωτη. Με αφορμή την κυκλοφορία του ‘The Exhibitionist’ ενός ντοκιμαντέρ στο οποίο εξερευνεί την τέχνη του DJing και των δύο EPs που το συνοδεύουν, ο ‘Μάγος’ (The Wizard), όπως τον αποκαλούν, μας επιτρέπει να ρίξουμε μια ματιά στον δημιουργικό του κόσμο.
—Το Detroit θεωρείται, πλέον, ιστορικά η πόλη που ‘γέννησε’ το techno, αλλά με ενδιαφέρει να ακούσω τη δική σου άποψη πάνω σ’ αυτό.
Νομίζω πως είναι πολύ δύσκολο να εντοπίσεις πού βρίσκονται οι ρίζες. Υπήρχαν πολλοί άνθρωποι και μουσικοί οι οποίοι πειραματίστηκαν με τον ήχο και τον ηλεκτρισμό στο τέλος του προηγούμενου αιώνα κι έτσι οι ιστορικές ρίζες των (μουσικών) τεχνικών είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν. Όμως ξέρω πως η συγκεκριμένη νοοτροπία και άποψη για τη δημιουργία και την ανεξάρτητη κυκλοφορία μουσικής, απαλλαγμένη από τις ‘μεγάλες δυνάμεις’ της μουσικής βιομηχανίας προήλθε από το Detroit. Πολλοί από εμάς επηρεαστήκαμε από τον Barry Gordy και τη Motown κι αυτός ο ‘καλύτερα να το κάνεις μόνος σου’ τρόπος αποτυπώθηκε και στον ήχο. Φθηνότερα και πιο προσιτά όργανα και μηχανήματα παρήγαγαν ένα συγκεκριμένο ήχο και συναίσθημα. Τα μηχανήματα ήταν εύκολα στη χρήση τους δίνοντας το μέσο σε ανθρώπους οι οποίοι δεν ήταν μουσικοί να παράγουν ‘κομμάτια’ κι όχι απαραίτητα συνθέσεις. Σε ό,τι είχε σχέση με τη διαδικασία κοπής και διανομής, οι μουσικοί κατάφεραν να επεκτείνουν το αγοραστικό κοινό τους και να πλησιάσουν περισσότερους ανθρώπους. Όλο αυτό διαμόρφωσε μια μορφή επικοινωνίας, ένα ‘δρόμο’ μέσα από τον οποίο η μουσική πωλούνταν και περνούσε στον ακροατή/καταναλωτή. Επειδή κοντεύω να γράψω βιβλίο απαντώντας στην ερώτησή σου, θα πω συνοπτικά πως υπάρχουν άνθρωποι και ομάδες που επηρέασαν πάρα πολύ τα δημιουργικά χαρακτηριστικά της ηλεκτρονικής μουσικής, όμως όταν βλέπουμε τον τρόπο που λειτουργεί σήμερα το κύριο μέρος της βιομηχανίας του ηλεκτρονικού ήχου, ε, αυτό οφείλεται αποκλειστικά στο Chicago και το Detroit.
—Από τη δεκαετία του 80 που ξεκίνησες την πορεία σου μέχρι σήμερα, πώς έχει εξελιχθεί ο ήχος του techno; Ποιά είναι τα ‘συστατικά’ που έμειναν αναλλοίωτα και ποιά -δυστυχώς- δεν υπάρχουν πια;
Πιστεύω πως αυτό που δίνει στο techno την αδιαμφισβήτητη δύναμή του είναι η ελευθερία. Το techno έρχεται για να ‘δώσει πόνο’. Η ‘συνταγή’ περιλαμβάνει το να μην είσαι ευκολόπιστος και αφοσιωμένος στις επιταγές και τα πρέπει της κοινωνίας. Περιλαμβάνει υπομονή. Επίσης, ένα ποσοστό σεβασμού σε αυτά που έχουν κάνει άλλοι και συνεχίζουν να κάνουν, αλλά το πιο σημαντικό συστατικό είναι η αισιοδοξία. Πολλοί άνθρωποι που απαρτίζουν την techno κοινότητα είναι πεπεισμένοι πως αυτό που κάνουν με τη μουσική τους θα εξελίξει τη ζωή κάποιου – ότι ακούγοντας τα κομμάτια τους, αυτό το άτομο μπορεί να πλησιάσει αυτό που ιδανικά θα ήθελε να είναι. Ίσως να ακούγεται λίγο σαν παραμύθι, αλλά το βλέπω να συμβαίνει κάθε Σαββατοκύριακο.
—Είσαι ένας από τους πιο ξεχωριστούς DJs που έχουν περάσει από αυτόν τον πλανήτη. Από τα underground parties και clubs του παρελθόντος μέχρι σήμερα, οι DJs έχουν φτάσει να είναι superstars και πολύ επικερδείς ατομικές επιχειρήσεις. Ποια είναι η γώμη σου πάνω σ’ αυτό;
Σε ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια, αλλά ξέρουμε όντως πόσοι DJs υπάρχουν στη Γη? Κάνω αυτή την ερώτηση γιατί θέλω να δώσω έμφαση στα (πολλά) στοιχεία που μπορεί να αγνοούμε για την ηλεκτρονική μουσική... πόσο μακριά έχει φτάσει, τι είχε και έχει κατορθώσει να επιτύχει. Οι σημερινοί superstars μπορεί να είναι απλά μικρόβια στη γυάλα του αύριο. Φαίνεται πως η συγκεκριμένη σκηνή διακατέχεται από μια συνεχή διάδοση πληροφορίας και ανταλλαγής ιδεών κι αυτό μας προσδίδει μια αίσθηση ασφάλειας πως αυτός ο χώρος διατηρεί τη δυναμική του, γιατί τα ανθρώπινα όντα πάντα θα χρειάζονται να εκφράζουν τον εαυτό τους.
—Τελικά, το επίκεντρο αυτής της ιστορίας εξακολουθεί να είναι η μουσική, ή έχει μεταμορφωθεί σε μια τεράστια βιομηχανία που έχει θέσει τους δικούς της κερδοσκοπικούς όρους; Μπορεί κάποιος να μείνει σταθερός στις αξίες του, έχοντας ως δεδομένο την κατάσταση που επικρατεί σήμερα;
Όλοι θέλουν να είναι επιτυχημένοι σε αυτό που κάνουν. Κανείς δεν επιθυμεί την αποτυχία κι έτσι το να κάνεις αυτό που πρέπει για να επιβιώσει η δουλειά σου και να έχεις και οικονομική επιτυχία απαιτεί να εστιάσεις σ’ αυτό και να είσαι προσεκτικός. Η Τέχνη και το εμπόριο είναι συνδεδεμένα με περίπλοκο τρόπο. Βοηθάει πολύ αν ανάμεσά τους μπουν πράγματα όπως η κοινή λογική, η ευθύνη, η αυτοπεποίθηση, η ταπεινότητα, το όραμα, η επιμονή και τα επιτεύγματα. Πιστεύω πως όταν ξεκινήσει ένας ‘διάλογος’ δημιουργίας, η ευθύνη καθοδήγησης της διαδικασίας πέφτει σε αυτόν που τον ξεκίνησε.
—Σε έχω ακούσει να παίζεις μουσική και θα μπορούσα να πω πως εστιάζεις στο συναίσθημα του ακροατή σου, περισσότερο από τη διάθεσή του να χορέψει συνδυάζοντας και τα δύο με έναν απίστευτο τρόπο που οδηγεί στο απόλυτο αποτέλεσμα...
Ο στόχος αλλάζει κάθε φορά. Πραγματικά, έχει να κάνει με τα περιεχόμενα του record/dc case που έχω μαζί μου. Κάποιοες φορές υπάρχουν κομμάτια που αισθάνομαι ότι πρέπει να ακούσει ο κόσμος κι έτσι προσπαθώ να τους κάνω να εστιάσουν στο ηχοσύστημα, σταματώντας το χορό. Άλλες φορές περιμένω από το κοινό να νιώσει αυτό που έρχεται προς το μέρος του – η δομή του κομματιού δεν έχει τόση σημασία, όση η ατμόσφαιρα που δημιουργεί. Η ηχώ, οι δονήσεις που προκαλεί στους τοίχους, κτλ. Πιστεύω πως ένας καλός DJ αντιμετωπίζει τον κόσμο που έχει μπροστά του ως ανθρώπους κι όχι ως ένα σύνολο αγνώστων. Σε κάθε διάλογο όλοι θέλουμε να πούμε κάτι διαφωτιστικό. Αυτό διαμορφώνει την τακτική που ακολουθώ στα DJ sets μου.
—Όταν γράφεις μουσική σε εμπνέουν περισσότερο οι ήχοι, ή οι εικόνες; Προσπαθείς να αφηγηθείς μια ακουστική, ή οπτική ιστορία;
Τις περισσότερες φορές είναι η προσπάθεια του να εξηγήσω κάτι μέσω του ήχου, όχι πάντα μέσω της μουσικής. Το πώς μπορούν να συνδυαστούν και τα δύο είναι μια ατέλειωτη διαδικασία.
—Έχεις εξερευνήσει τη συνύπαρξη εικόνας και ήχου εκτενώς, ξεκινώντας από το ‘Metropolis’ του Fritz Lang κι εξελίσσοντάς το από τότε, ίσως περισσότερο από κάθε άλλον καλλιτέχνη της ηλεκτρονικής μουσικής σκηνής. Γιατί;
Δεν ξέρω. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στο χώρο της ηλεκρονικής μουσικής, πολύ πιο ικανοί από εμένα, άνθρωποι που έχουν όλες τις σωστές ιδέες και τα μέσα ώστε να είναι πιο ενεργοί εκτός του χώρου της χορευτικής ηλεκτρονικής μουσικής. Μπορεί να είναι απλά θέμα διάθεσης.
—Επιλέχθηκες από το Λούβρο για το ‘Duos Ephemeres’ project. Τι διοχέτευσες ως καλλιτέχνης μέσα από αυτή την εμπειρία; Ήταν πρόκληση για σένα;
Δουλεύοντας στο/για το Λούβρο ήταν μια εκπληκτική εμπειρία. Μου δόθηκε η ευκαιρία να εξερευνήσω ιδέες που δε θα μπορούσα να αγγίξω κάπου αλλού. Μπορώ να εξηγήσω όλα τα στοιχεία και τη διαδικασία που χρειάστηκαν για να δημιουργηθεί αυτό το residency, όμως αυτό που θα ήθελα πραγματικά να κάνω είναι να πω στους αναγνώστες σου ότι ο κύριος λόγος για τον οποίο μου δόθηκε αυτή η θέση, ήταν γιατί άδραξα την ευκαιρία να βγω από το συγκεκριμένο πλαίσιο της τέχνης μου – δεν είχε να κάνει με το καλλιτεχνικό ανάστημα, την επιτυχία, το κατόρθωμα ή την υστεροφημία. Είχε να κάνει με την αποφασιστικότητα. Οι σκηνοθέτες, ο Pascale Raynaud και ο Stephane Malfetts, με προσκάλεσαν, γιατί μπόρεσαν να δουν τη μεγάλη μου προσπάθεια να διευρύνω τα όρια του techno. Ως μια μορφή Τέχνης.
—Αυτό ακριβώς είχα σκοπό να σε ρωτήσω. Με το project ‘Weapons’ που έκανες πρόσφατα στην Ιαπωνία όντως εξυψώνεις τη μουσική σου σε μια ανώτερη μορφή τέχνης.
Η μουσική, η τέχνη, τα τεχνουργήματα και η αρχιτεκτονική ήταν τα συσταστικά που χρησιμοποιήσαμε ώστε να δημιουργήσουμε ένα συγκεκριμένο τύπο κοινωνικής ατμόσφαιρας για το ‘Weapons’. Συνολικά, η ιδέα ήταν ένα δρώμενο, το οποίο συγκεντρώνει πολλά στοιχεία που συντελούν στο να εστιάσει ο θεατής σε ένα γεγονός μέσα στη ροή του χρόνου. Η γνώση και η έκφραση μιας εμπειρίας είναι ‘το όπλο’ (weapon).
—Είναι, λοιπόν, η (ηλεκτρονική) μουσική ένα διασπαστικό στοιχείο της πραγματικότητας το οποίο μπορεί να ‘μιλήσει’ στο μυαλό και τις αισθήσεις μας, ώστε να δημιουργήσει καινούριες απόψεις και να ‘δείξει’ σε κάποιον νέα δεδομένα; Και πώς;
Πιστεύω πως ο καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσει κάποιος είναι αφήνοντας πίσω την παλιά γνώση. Να προσπαθήσει να ξεχάσει όλα τα δεδομένα που ήξερε για τη μουσική. Να ακούσει τη δουλειά άλλων, ώστε να εκμαιεύσει τα καλά στοιχεία, όχι τα άσχημα. Να κατανοήσει πως δε βασίζονται όλα απλά στην επιλογή μεταξύ καλού-κακού. Να μάθει να σέβεται στοιχεία και καταστάσεις, γιατί το ‘κάτι’ είναι καλύτερο από το τίποτα.
—Έχεις επισκεφτεί την Ελλάδα πολλές φορές στο παρελθόν. Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό σαν ανάμνηση;
Οι εμπειρίες μου στην Ελλάδα ποικίλλουν, ήταν καλές και κακές. Την τελευταία φορά που ήρθα, με πήγαν στην άκρη και ήμουν κρατούμενος στο αεροδρόμιο μαζί με περίπου 30 άλλους έγχρωμους ταξιδιώτες. Τραβούσαν πατεράδες από τις οικογένειές τους, συζύγους από τις γυναίκες τους και τα λοιπά. Δε μας έδωσαν την παραμικρή εξήγηση για το λόγο της κράτησής μας, μας πήγαν όλους σε ένα μικρό δωμάτιο, όπου υπάλληλοι του τομέα μετανάστευσης έδειραν κάποιον και έλεγξαν τα διαβατήρια όλων. Όταν διαπίστωσαν ότι είμαι Αμερικανός, ο αστυνομικός με άφησε ελεύθερο ζητώντας συγνώμη για την καθυστέρηση. Δεν έχω ξαναπατήσει στην Ελλάδα από τότε. Από την άλλη, θυμάμαι όλα τα συγκλονιστικά parties και clubs της δεκαετίας του ‘90. Καλοί άνθρωποι, υπέροχη ατμόσφαιρα. Προσωπικά, ταξίδευα συχνά στην Ελλάδα λόγω του ενδιαφέροντός μου για την αρχαία Τέχνη και την Ιστορία.
_____________
Το ‘Exhibitionist 2’ κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από την Axis Records.
σχόλια