Πίσω στη δεκαετία του '90 ο αναπληρωτής τότε υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Παπανδρέου έδωσε τροφή και λαβές για κριτική και σχόλια μέσα από δηλώσεις του για την αποποινικοποίηση της χρήσης των ναρκωτικών. Μια συνέντευξή του στο περιοδικό ΚΛΙΚ τον Ιούνιο του 1997 συζητήθηκε έντονα και ξεκίνησε έναν διάλογο όσον αφορά το νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα. «Σας ενοχλεί που ορισμένες απόψεις σας είναι μειοψηφούσες; Έχω στο μυαλό μου, λ.χ., τις τολμηρές σας θέσεις για τα ναρκωτικά» είχε ρωτήσει τότε ο Σταύρος Θεοδωράκης τον Γιώργο Παπανδρέου, ο οποίος απάντησε: «Οι πολιτικοί, αγαπητέ μου, δεν είναι εδώ για να εκφράζουν τον μέσο όρο, ούτε για να σύρονται από τις πλειοψηφίες. Αλίμονο! Τότε θα κάναμε μια καλή δημοσκόπηση για κάθε θέμα, μικρό ή μεγάλο, και θα είχαμε τις λύσεις. Οι πολιτικοί είναι για να ανοίγουν δρόμους».
Άνοιξε ο δρόμος για την πλήρη αποποινικοποίηση της χρήσης;
Εν μέρει ναι, αλλά με πολλές τροποποιήσεις του νόμου. Οι προτάσεις του Γιώργου Παπανδρέου, που εισηγήθηκαν άκρως ριζοσπαστικά μέτρα, όπως αυτά που υπέγραψε στην έκθεση της Παγκόσμιας Επιτροπής για την Πολιτική Αντιμετώπισης των Ναρκωτικών (πλήρης αποποινικοποίηση της χρήσης από τα εξαρτημένα άτομα και δυνατότητα χρηστών κάνναβης να καλλιεργούν στο σπίτι τους μικρή ποσότητα μόνο για ίδια χρήση), δεν έτυχαν ευρείας αποδοχής. Ωστόσο, με τον νέο νόμο υπήρξαν αρκετές αλλαγές.
Μόλις 6% όσων πήραν μέρος στην έρευνα δεν επιθυμούν την αποποινικοποίηση, ενώ ακόμη ένα 6% δεν είναι ούτε υπέρ ούτε κατά.
Οι βασικοί άξονες του νομοσχεδίου που προωθούσε το ΠΑΣΟΚ το 2011 είχαν ως εξής:
1. Αποποινικοποίηση της χρήσης: Αποποινικοποιείται πλήρως για πρώτη φορά η χρήση ναρκωτικών ουσιών ως συμπεριφορά ενέχουσα αποκλειστικά και μόνο αυτοπροσβολή του ίδιου του χρήστη. Διατηρείται εντούτοις, αλλά μειωμένο, σε βαθμό πταίσματος, το αξιόποινο της προμήθειας και της κατοχής ναρκωτικών, ως και της καλλιέργειας φυτών κάνναβης, σε αριθμό ή έκταση που δικαιολογούνται για την αποκλειστική χρήση του δράστη, λόγω της έστω και μικρής επικινδυνότητας που ενέχουν για τρίτους [...].
2. Εξορθολογισμός των προβλέψεων και των ποινών για διακίνηση ναρκωτικών ουσιών: Τυποποιείται με νομοτεχνικά αρτιότερο τρόπο ως βασικό έγκλημα η διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, τιμωρούμενο σε βαθμό κακουργήματος. Καθορίζονται αντικειμενικά κριτήρια για τη διάκριση ελαφρύτερων (άρθρο 21), βαρύτερων (άρθρο 22) και ιδιαίτερα σοβαρών (άρθρο 24) περιπτώσεων διακίνησης, με αντίστοιχη κλιμάκωση των ποινών [...].
3. Κατοχύρωση του δικαιώματος στη θεραπεία: Όσον αφορά τη διάγνωση της εξάρτησης, καθιερώνεται πληρέστερο σύστημα απόδειξης, με τη ρητή πρόβλεψη ότι το δικαστήριο συνεκτιμά υποχρεωτικά, εκτός από την έκθεση πραγματογνωμοσύνης, και άλλα αποδεικτικά μέσα, όπως έγγραφα που αφορούν την παρακολούθηση συμβουλευτικών ή θεραπευτικών προγραμμάτων, ευρήματα εργαστηριακών εξετάσεων ή την ύπαρξη ιατρικού ιστορικού ασθενειών συνδεόμενων με τη χρήση ναρκωτικών ουσιών.
Η αντιμετώπιση του εξαρτημένου δράστη έχει ως βασική αφετηρία τη θεραπευτική προσέγγιση, με τη συναίνεσή του [...].
Ο νέος νόμος, όπως ψηφίστηκε τον Ιανουάριο του 2013
Ο νέος νόμος 4139/2013 τιμωρεί με φυλάκιση μέχρι 5 μηνών ή χρηματικό ποσό όποιον προμηθεύεται ή κατέχει παράνομες ουσίες, ακόμα και για αποκλειστικά ίδια χρήση. Μέχρι το 2013 η ποινή αυτή ανερχόταν σε φυλάκιση 1 έτους. Η μικροδιακίνηση από εξαρτημένο χρήστη μετατρέπεται σε πλημμέλημα, ενώ πιο ήπια είναι και η αντιμετώπιση της απλής χρήσης. Επιπλέον, ο απλός χρήστης «μπορεί να κριθεί ατιμώρητος, εάν το δικαστήριο κρίνει ότι η αξιόποινη πράξη ήταν εντελώς περιστασιακή και δεν είναι πιθανόν να επαναληφθεί», ενώ η πράξη τις περισσότερες φορές δεν καταγράφεται και στο ποινικό μητρώο. Καθιερώνεται για πρώτη φορά το δικαίωμα στη θεραπεία και ένταξη σε προγράμματα απεξάρτησης του εξαρτημένου κρατουμένου και προβλέπεται η δυνατότητα επιβολής εναλλακτικών μέτρων απεξάρτησης από το δικαστήριο. Η επιείκεια των δικαστών, ωστόσο, αναφορικά με τους χρήστες είναι εμφανής στις αίθουσες των δικαστηρίων. Από τη δεκαετία του '80 ακόμη, στις περισσότερες των περιπτώσεων οι εξαρτημένοι που κατείχαν μικροποσότητες για ίδια χρήση σπάνια τιμωρούνταν, ενώ στο ποινικό τους μητρώο δεν καταγραφόταν το αδίκημα. Η ανώτερη ποινή μέχρι και το 2013 ήταν η φυλάκιση ενός έτους.
Ποιοι τάχθηκαν υπέρ και ποιοι κατά
Ως συντηρητική παράταξη, η ΝΔ υπερασπιζόταν για πολλά χρόνια τη θέση της κατά της αποποινικοποίησης των ναρκωτικών. Με τη συγκυβέρνηση, όμως, των τριών κομμάτων (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜ.ΑΡ.) το 2013, έγινε στροφή και το κόμμα υπερψήφισε τον νόμο (φυσικά υπήρχαν και διαφωνίες). Οι βουλευτές της ΔΗΜ.ΑΡ. ψήφισαν το νομοσχέδιο, το οποίο ψηφίστηκε και από τον ΣΥΡΙΖΑ. Κατά του νομοσχεδίου τάχθηκαν το ΚΚΕ, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες και η Χρυσή Αυγή. Οι θέσεις των μελών του Ποταμιού είναι ακόμα πιο ριζοσπαστικές, αφού, σύμφωνα με κείμενο στην ιστοσελίδα τους, το κόμμα του Σταύρου Θεοδωράκη τάσσεται υπέρ της πλήρους αποποινικοποίησης της κάνναβης, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε τόνωση της ελληνικής οικονομίας.
Η νέα νομοθεσία προβλέπει θεραπεία, ωστόσο η γραφειοκρατία εμποδίζει την ενέργεια των διατάξεων που προσφέρουν απεξάρτηση. Ο νόμος διευκολύνει την απεξάρτηση, εξυπηρετώντας τόσο το δημόσιο συμφέρον όσο και το αντίστοιχο δικαίωμα στη θεραπεία. Ένας φυλακισμένος που θα ακολουθήσει τη θεραπευτική διαδικασία μπορεί να αποφυλακιστεί έχοντας εκτίσει το 1/5 της ποινής του» καταλήγει ο καθηγητής.
Αυτό που προέχει είναι η θεραπεία
«Για μένα το ζήτημα είναι δευτερεύον» μας λέει ο καθηγητής Νομικής του ΑΠΘ Νίκος Παρασκευόπουλος, ο οποίος υπήρξε πρόεδρος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής του σχεδίου νόμου για τα ναρκωτικά. «Αυτήν τη στιγμή βρίσκονται στις φυλακές περίπου 4.000 άνθρωποι που σχετίζονται με τη διακίνηση. Η νέα νομοθεσία προβλέπει θεραπεία, ωστόσο η γραφειοκρατία εμποδίζει την ενέργεια των διατάξεων που προσφέρουν απεξάρτηση. Ο νόμος διευκολύνει την απεξάρτηση, εξυπηρετώντας τόσο το δημόσιο συμφέρον όσο και το αντίστοιχο δικαίωμα στη θεραπεία. Ένας φυλακισμένος που θα ακολουθήσει τη θεραπευτική διαδικασία μπορεί να αποφυλακιστεί έχοντας εκτίσει το 1/5 της ποινής του» καταλήγει ο καθηγητής.
Ποια είναι η άποψη των πολιτών
Ένα μικρό και φρέσκο δείγμα γνώμης πήραμε από το WEPOLITICS.gr, όταν θέσαμε στους χρήστες την ερώτηση αν πρέπει να γίνει αποποινικοποίηση της χρήσης κάνναβης. Θετικά απάντησε το 34%, ενώ να γίνει αλλά με περιορισμούς απάντησε το 53% των χρηστών. Μόλις 6% όσων πήραν μέρος στην έρευνα δεν επιθυμούν την αποποινικοποίηση, ενώ ακόμη ένα 6% δεν είναι ούτε υπέρ ούτε κατά.
Το παράδειγμα της Πορτογαλίας
Το 2000 οι Πορτογάλοι πήραν ένα μεγάλο ρίσκο, αποποινικοποιώντας τη χρήση ναρκωτικών. Όχι, δεν νομιμοποίησαν τα ναρκωτικά. Άλλαξαν, όμως, τη νομοθεσία, με αποτέλεσμα όποιος συλλαμβάνεται με ποσότητες ναρκωτικών να οδηγείται σε κέντρα απεξάρτησης και όχι στη φυλακή. Έμπειροι νοµικοί, ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί εργάζονται στην Επιτροπή Συμβουλευτικής, προσπαθώντας να συμβάλουν στην εξάλειψη του εφιάλτη των ναρκωτικών. Η παροχή σε γάζες, βελόνες και προφυλακτικά έχει μειώσει κατά πολύ ασθένειες που σχετίζονται με τη χρήση. Σύμφωνα και με το «Spiegel», οι εμπειρογνώμονες αποτιμούν θετικά τα αποτελέσματα και είναι αισιόδοξοι ότι τα ποσοστά θα μειωθούν περαιτέρω.
σχόλια