Είναι όντως ο Ερντογάν ένας οθωμανός Τσάβες;

 

 

Τι κι αν το αποτέλεσμα ήταν το αναμενόμενο; Τι κι αν τελικά η εκλογή του από τον Α'γύρο ήταν οριακή και όχι με το ποσοστό που έδιναν πριν από λίγες ημέρες οι δημοσκοπήσεις; Τι κι αν η ανάλυση των αριθμών δείχνει ότι σε ψήφους το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ρετζέπ Ταγίν Ερντογάν βρέθηκε στο επίπεδο των τοπικών εκλογών του Μαρτίου; Η 10η Αυγούστου 2014 ήταν μια ιστορική ημέρα για την Τουρκία αφού για πρώτη φορά στην σύγχρονή της ιστορία εξέλεξε πρόεδρο απευθείας από τον λαό μετά από τη σχετική αλλαγή που έγινε στο Σύνταγμά της το 2007.

 

Στις εκλογές αυτές επαληθεύθηκαν κάποιες αλήθειες αξιωματικού χαρακτήρα της πολιτικής και της πολιτικής επικοινωνίας: οι λαοί επιλέγουν τη σταθερότητα και τη διασφάλιση των οικονομικών τους συμφερόντων έναντι της δημοκρατικής λειτουργίας των θεσμών. Οι λαοί γοητεύονται από τους πολιτικούς εκείνους που αποδεικνύονται κατ' επανάληψη νικητές ( ο Ερντογάν έχει κερδίσει πλήθος αναμετρήσεων, εθνικών και τοπικών καθώς και δύο δημοψηφισμάτων που προκάλεσε το κόμμα του). Οι λαοί γοητεύονται από αυτούς που περιγράφουν όνειρα και οράματα και στο πρόσωπο του Ερντογάν, οι Τούρκοι βλέπουν τον ηγέτη που δεν οραματίζεται απλώς αλλά καταφέρνει να μετατρέπει τα οράματά του σε συγκεκριμένα προγράμματα και δη σε πολύ συγκεκριμένα μεγάλα έργα, ιδιαίτερα στους τομείς ενέργειας και συγκοινωνιών, χωρίς να παραβλέπουμε τα νοσοκομεία αλλά και την όπερα. Τι κι αν όλα αυτά επικρίνονται από τους πολιτικούς του αντιπάλους ως εξωφρενικά και επιζήμια; Ο Ερντογάν έπεισε του συμπατριώτες του ότι η εκλογή του εξασφαλίζει την οικοδόμηση μιας Νέας Τουρκίας. Σε κάθε περίπτωση η ικανότητα του Ερντογάν να κερδίζει εκλογές και να υπερπηδά σκοπέλους έχει δημιουργήσει στο εκλογικό σώμα την εικόνα ενός πολιτικού που αποπνέει ισχύ και μπορεί να διασφαλίσει τη σταθερότητα.

 

Το πόση σταθερότητα μπορεί να εξασφαλίσει στη χώρα του ο Ερντογάν το επόμενο διάστημα που ορίζεται από την μέρα ανάληψης των καθηκόντων του (28 Αυγούστου) έως τις επόμενες εθνικές εκλογές (Ιούνιος 2015) είναι και το βασικό ερώτημα. Όλοι περιμένουν να δουν πώς θα κινηθεί εντός των εξουσιών που του δίνει το τουρκικό Σύνταγμα κι αν θα επιλέξει να ασκήσει εξουσίες που οι προκάτοχοί του απέφυγαν, όπως η σύγκληση του Υπουργικού Συμβουλίου, για παράδειγμα. Ο ίδιος ο Ερντογάν, δεν έχει κρύψει τις διαθέσεις του, όταν διακηρύσσει ότι επιθυμεί η Τουρκία να εξελιχθεί σε μια προεδρική δημοκρατία κατά τα πρότυπα των ΗΠΑ και της Γαλλίας. Οι επικριτές του στη Δύση πάντως τον συγκρίνουν με τον Τσάβες, εξαιτίας του τρόπου που διαχειρίζεται διαμαρτυρίες πολιτών (θυμίζουμε τα γεγονότα στο πάρκο Γκεζί), τους περιορισμούς που επιδιώκει να βάζει στον Τύπο με κάθε ευκαιρία και τις εκκαθαρίσεις που έχει κάνει στη Δικαιοσύνη. Πρόβλημα είναι και η επιλογή του μεταβατικού πρωθυπουργού αλλά και η διαχείριση του κόμματός του από το οποίο ο Ερντογάν αντλεί δύναμη. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας πάντως, όλη η καμπάνια χτίστηκε γύρω από το πρόσωπό του, στην πραγματικότητά δεν υπήρχε κόμμα αλλά μόνον ο ίδιος ο Ερντογάν που έτρεξε όλη την εκστρατεία μόνος, μιλώντας ο ίδιος σε όλες σχεδόν τις σημαντικές εκδηλώσεις του κόμματός του.

 

Η περίφημη σταθερότητα στην περίπλοκη τουρκική πολιτική είναι το βασικότερο ζήτημα, λοιπόν.

 

Αξιοσημείωτο στοιχείο του Ερντογάν αλλά και της τουρκικής πολιτικής, γενικότερα είναι η σχέση του με τον Ισλαμισμό. Αρκετοί συμπατριώτες του τον βλέπουν ως θεόσταλτο, γιατί μπορεί η Τουρκία να είναι κοσμικό κράτος αλλά η τουρκική πολιτική δεν διεξάγεται με όρους κοσμικού κράτους. Έπειτα, πρέπει να σημειωθεί ότι στην Τουρκία, το ισλαμικό ντισκούρ, δεν διεξάγεται με τους γνωστούς, από τα αραβικά κράτη, όρους. Ο Ερντογάν έχει "τον δικό του" Ισλαμισμό κι αυτό για τους συμπατριώτες του αποτιμάται μόνον ως θετικό, αφού δημιουργεί  αρκετό χώρο -κι αυτοί με τη σειρά τους να είναι όσο και όπως Ισλαμιστές θέλουν. Μάλιστα κατά την προεκλογική περίοδο ο Ερντογάν χρησιμοποίησε τη σχέση του με τη θρησκεία με πολύ πετυχημένο, στρατηγικά, τρόπο: κατάφερε να διατηρήσει για τον εαυτό του το πλεονέκτημά να μην χρειάζεται να αποδείξει σε κανένα την ευσέβειά του ενώ την ίδια στιγμή, κατάφερε να το κάνει ζήτημα στη δημόσια σφαίρα για όλους τους υπόλοιπους, παγιδεύοντας με αυτό τον τρόπο τους αντιπάλους του.

 

Ο Ερντογάν αν και δημοφιλής δεν διστάζει και μάλιστα με τρόπο προκλητικό να αποκλείει ομάδες με τον ίδιο τρόπο που καταφέρνει να προσελκύσει άλλες. Ακολουθεί απαρέγκλιτα τη στρατηγική της πόλωσης και της δημιουργίας "ορατού εχθρού" απέναντι στο όραμα-αίτημα για μια Νέα Τουρκία. Στην προεκλογική εκστρατεία λαίκισε αφόρητα, ήταν εριστικός και προκλητικός απέναντι στους συνυποψηφίους του αφού συχνά αμφισβητούσε την φιλοπατρία και την ευσέβειά τους. Στον επινίκιο λόγο που εξεφώνησε την Κυριακή το βράδυ βέβαια δήλωσε ότι θα είναι πρόεδρος όλων των Τούρκων.  Όλα αυτά μπορεί στη Δύση να ερμηνεύονται ως τσαβισμός ή ως συμπτώματα μιας δημοκρατίας σε κίνδυνο αλλά οι ίδιοι οι Τούρκοι τα ερμηνεύουν διαφορετικά, ως επίδειξη ισχύος που κάνει πιστευτή την υπόσχεση για ευημερία.

 

Άλλως τε, σε περιόδους κρίσης και παγκόσμιας οικονομικής ανασφάλειας, δυστυχώς, η δημοκρατία δεν είναι ποτέ το διακύβευμα.

 

_______