Επειδή έχουμε, περισσότερο από ποτέ

Σε μια εποχή που η Αθήνα περνάει την πιο έντονη κρίση των τελευταίων δεκαετιών, πολιτιστικά της ιδρύματα όχι μόνο «ανοίχτηκαν» στο ευρύ κοινό αλλά λειτουργούν και πιο δυναμικά από ποτέ - τουλάχιστον στον δημιουργικό τομέα. Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Τα τελευταία δυο χρόνια δυο μεγάλα ιδρύματα ξεκίνησαν την πορεία τους στην Αθήνα. Το καλοκαίρι του 2009 η Ταινιοθήκη, ενώ πέρσι η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Και τα δυο ιδρύματα έχουν αφήσει το στίγμα τους. Η μεγάλη έκθεση του Ρόμπερτ Μέιπλθορπ (συνεχίζεται έως τις 15/2) στη Στέγη ήταν αναμφισβήτητα η πιο πολυσυζητημένη της χρονιάς που μας πέρασε, ενώ ως «αριστούργημα» χαρακτηρίστηκε απ’ όσους το είδαν το Dark side of the Moon του Ρομπέρ Λεπάζ, αλλά και το Hot Pepper, Air Conditioner and the Farewell Speech του Τοσίκι Οκάντα που σχολίαζε με αιχμηρό τρόπο τα τεκταινόμενα στην αγορά εργασίας. Καλό είναι να σημειωθεί ότι η παράσταση Μαμά - Η ζωή είναι αγρίως απίθανη (που θα παίζεται έως τις 4/12) σε σκηνοθεσία Άντζελας Μπρούσκου έχει συζητηθεί όσο λίγες. Το Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη έχει επίσης δώσει το στίγμα του, προωθώντας μικρά σχήματα (όπως το Low Budget Festival) και με πετυχημένα κινηματογραφικά φεστιβάλ - Το 2ο Φεστιβάλ Βωβού Κινηματογράφου που έγινε το καλοκαίρι είχε μεγάλη επιτυχία. Παράλληλα τα ήδη υπάρχοντα πολιτιστικά ιδρύματα - περνάνε επίσης μια καλή εποχή δημιουργικά τουλάχιστον. Η φετινή χρονιά είδε δύο μεγάλα και πολύ αναγκαία «φρεσκαρίσματα». Η πολύπαθη Λυρική, που μέχρι σήμερα έχει περάσει από χίλια κύματα «ανανεώθηκε». Ο νέος διευθυντής Μύρων Μιχαηλίδης προσπάθησε να κάνει τη Λυρική δημοφιλή και προσιτή στο ένα ευρύ κοινό. Η Λυρική αγκάλιασε την πόλη της Αθήνας, πρώτα με το «λυρικό λεωφορείο» που γύριζε το κέντρο της Αθήνας γεμάτο απ’ τους τραγουδιστές της και μετά με τις παραστάσεις του μπαλέτου της δωρεάν σε πλατείες της Αθήνας, φροντίζοντας να εξοικειώσει τους Αθηναίους όλων των ηλικιών με το νέο της concept. Πολύ θετικά βήματα ήταν εξάλλου και το άνοιγμα σε ποιοτικούς σκηνοθέτες (Σταμάτης Φασουλής, Πέτρος Ζούλιας, Θωμάς Μοσχόπουλος) αλλά και ο διορισμός του έμπειρου Ρενάτο Τζανέλλα στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Μπαλέτου της Λυρικής. Παράλληλα, η κορυφαία ορχήστρα της χώρας μας, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, έκανε επιτέλους τη διαφορά, χάρη στον διορισμό στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Βασίλη Χριστόπουλου. Η παρουσία της έγινε αισθητή με φρέσκο, μοντέρνο τρόπο και το ρεπερτόριό της ανανεώθηκε (περισσότεροι κλασικοί αλλά και περισσότεροι νέοι Έλληνες συνθέτες) με θεαματικά αποτελέσματα. Παράλληλα, το Μέγαρο Μουσικής συνέχισε με τις δυνατές κλασικές παραστάσεις του, αλλά έδειξε και αυτό «ανανεωτικές» τάσεις , ανοίγοντας τον κήπο του μέχρι και στους Schooligans κι εγκαινιάζοντας τη συνεργασία του με το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας (τα θεατρικά του έργα προβάλλονται στην Αθήνα σε ζωντανή μετάδοση με μεγάλη επιτυχία, όπως επίσης και κάποιες παραστάσεις της Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης). Το Εθνικό Θέατρο έδειξε επίσης γερά αντανακλαστικά. Ξεκίνησε με ελληνική θεματική που θα διαρκέσει τα επόμενα δυο χρόνια. Βασισμένοι στο μότο «Τι είναι η πατρίδα μας» του Ιωάννη Πολέμη, οι συντελεστές του ξεκίνησαν την εξερεύνηση του τι ακριβώς σημαίνει «ελληνικότητα». Τα έργα που έχουμε ήδη δει (ο Βασιλικός του Μάτεσι, ο Κόκκινος Βράχος του Ξενόπουλου, ο «Περικλής» του Σαίξπηρ) αλλά κι αυτά που θα δούμε (μεταξύ αυτών η Αυλή των Θαυμάτων του Καμπανέλλη και η Νίκη της Λούλας Αναγνωστάκη) δεν είναι παρά η αρχή για ένα ρεπερτόριο ελληνικό, αλλά όχι πατριωτικό, που πραγματεύεται το κεφάλαιο «Ελλάδα» με πολύ έξυπνο τρόπο. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα αυτά δεν είναι παρά μόνο η αρχή. Φέτος παρουσιάστηκαν επιτέλους και τα σχέδια για το νέο κτίριο της Λυρικής στο Νέο Φάληρο από τον σπουδαίο Αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο, που αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2015 και ν’ αλλάξει για τα καλά τον πολιτιστικό χάρτη της Αθήνας.