Η ΕΙΚOΝΑ ΤΟΥ ΧΡIΣΤΟΎ, μεγεθυμένη τόσο ώστε, αν και στο βάθος της σκηνής, να κυριαρχεί απόλυτα στον χώρο, δεν αφήνει περιθώρια για λανθασμένες εντυπώσεις. Ό,τι θα ακολουθήσει είναι ένα ταξίδι στα βαθιά της ύπαρξης, εκεί που ο άνθρωπος αναγκάζεται να παραδεχτεί ότι δεν είναι πλασμένος κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Δημιουργού, αλλά ότι, αντίστροφα, ο Δημιουργός δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια προβολή του δημιουργήματος. Με άλλα λόγια, αυτό που προτείνει ο Ρομέο Καστελλούτσι ως έσχατη θεολογία είναι η αναμέτρηση με τον εαυτό μας, με ό,τι καλό και κακό κρύβει, στη μόνη ασφαλή προοπτική, του γήρατος και της τελικής ανημπόριας.
Μπροστά στην τεράστια εικόνα του Σωτήρα του Κόσμου του Αντονέλο ντα Μεσίνα («Salvator Mundi», 1465) εκτυλίσσεται μια σκηνή απο- τρόπαια στον ρεαλισμό της: ο γέρος πατέρας τα κάνει πάνω του, βρομίζοντας τα πάντα. Συντετριμμένος και ταπεινωμένος ζητά συγγνώμη, ξανά και ξανά, από τον γιο του που υπομονετικά τον καθαρίζει.
Tο πρόσωπο του Χριστού, πάλι, είναι ήρεμο, με ένα αμυδρό χαμόγελο και πολλή θλίψη στα μάτια του. Ευλογεί, αλλά τι ακριβώς;
Η αντίθεση της παρηγορητικής ρητορικής του χριστιανισμού, όπως αυτή μεταφέρεται βωβά από τον πίνακα του Ντα Μεσίνα, με την απαρηγόρητη συναίσθηση της φυσικής κατάληξης του γέρου ανθρώπου, τόσο από τον ίδιο όσο και από το παιδί του, είναι εκκωφαντική. Σοκαριστική με τον ίδιο τρόπο που το Καθαρτήριό του πρόπερσι μας άφησε άφωνους με την αμείλικτη σκληρότητά του.
Ο ιδιοφυής Ιταλός δεν αρκείται σε απλά διλήμματα, ωθεί τη σκέψη σε σκοτεινά λαγούμια, εκεί όπου τα βολικώς αναπαραγόμενα ψέματα του «καλλιεργημένου» κοινού δεν ωφελούν κι η αλήθεια δεν φωτίζει το δρόμο προς την έξοδο. «Αυτή είναι η αρχή. Θέλω να συναντήσω τον Ιησού στην πολύ μακριά απουσία Του. Το πρόσωπο του Ιησού δεν ήταν εκεί. Αντ’ αυτού, μπορώ να δω πίνακες και γλυπτά. Γνωρίζω περισσότερους από χίλιους ζωγράφους του παρελθόντος που πέρασαν τη μισή τους ζωή προσπαθώντας να αποτυπώσουν το άφατο, τον ανεπαίσθητο μορφασμό θλίψης στα χείλη Του», λέει, αναζητώντας απεγνωσμένα τη σχέση μεταξύ του ζωγράφου και του έργου του, του ανθρώπου και της ανάγκης του να βλέπει τον κόσμο μέσα από εικαστικές ή θεατρικές παραβολές, του γιου που, αφού πρώτα σκότωσε τον πατέρα του για να ενηλικιωθεί, τώρα πρέπει να ξαναβρεί στο ρυτιδιασμένο πατρικό πρόσωπο τον γιο του - και τον εαυτό του. Όλη αυτήν τη φαύλη κυκλική εξέλιξη των πραγμάτων.
Παραδόξως, το μόνο που μένει αλώβητο απ’ αυτή την αποκαλυπτικά ακάθαρτη παράσταση του Ρομέο Καστελλούτσι είναι η εικόνα του Χριστού Σωτήρα. Ο σκηνοθέτης πρέπει να πιστεύει βαθιά σε όλα τα νοήματα που ο πίνακας κουβαλάει, στη δύναμή του να τα κουβαλάει. Τη σαμποτάρει, γεμίζει τη σκηνή με ακαθαρσίες που βρομάνε, κι όμως, την εικόνα του Χριστού κρατάς φεύγοντας. Δεν πρόκειται για δύναμη ούτε για αντοχή, πρόκειται για θαύμα, το θαύμα της τέχνης.
σχόλια