H δεκαετία της «κοινωνικής δικτύωσης»

Παραμονές 2010. Το Διαδίκτυο, που όλοι -ακόμα και όσοι μεγαλώσαμε δίχως αυτό- θεωρούμε πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας ετοιμάζεται να εισέλθει στην τρίτη μόλις δεκαετία ζωής του. Υπολογίζεται ότι το ¼ του παγκόσμιου πληθυσμού είναι σήμερα online. Η «εικονική πραγματικότητα» είναι το νέο μας παράλληλο σύμπαν. Οι πιο αισιόδοξοι βλέπουν εκεί ένα λαμπρό μέλλον που θα οδηγήσει την ανθρωπότητα ακόμα και στην ψηφιακή, τουλάχιστον, αθανασία, ενώ οι πιο απαισιόδοξοι ένα δυστοπικό σενάριο που παραπέμπει στην ταινία Matrix!

Τα '00s ήταν αναμφίβολα η «δεκαετία της κοινωνικής δικτύωσης» με την ιλιγγιώδη εξάπλωση των σχετικών ιστότοπων. Στη διάρκειά της πολλαπλασιάστηκαν οι ασύρματες συνδέσεις, αμφισβητήθηκε η ηγεμονία του Μπιλ Γκέιτς και των Windows, εντάθηκαν οι προσπάθειες λογοκρισίας, σημειώθηκαν οι πρώτες online αυτοκτονίες και ανακαλύφθηκε μια νέα πάθηση, ο «εθισμός στο διαδίκτυο». Άκμασε επίσης η ψηφιακή πειρατεία, παρά τα χτυπήματα που δέχθηκε, ενώ το ίντερνετ και οι πολλαπλές εφαρμογές του απέκτησαν αξιοσημείωτο πολιτικό ρόλο.

1. Ο ερχομός του 2000 σημαδεύτηκε από την «ασύμμετρη απειλή» του ιού της χιλιετίας (που σχετιζόταν με το ότι οι υπολογιστές δεν είχαν προγραμματιστεί να μετρούν τον χρόνο με πρόσημο το «2»). Χάρη στην έγκαιρη λήψη μέτρων, το ψηφιακό Ολοκαύτωμα απεφεύχθη και οι απανταχού συνωμοσιολόγοι έδωσαν ραντεβού για το... 2012.
2. Τον Ιανουάριο του 2001 εμφανίζεται η ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia, κύρια σήμερα πηγή πληροφόρησης των χρηστών του διαδικτύου. Έκδοση διαδραστική, από και για τους αναγνώστες της, που κερδίζει διαρκώς σε αξιοπιστία κι εξακολουθεί να γράφεται ενόσω διαβάζετε αυτό το κομμάτι. Τον Οκτώβριο κυκλοφορούν τα Windows XP, ό,τι καλύτερο είχε παρουσιάσει ως τότε η Microsoft.
3. Την ίδια χρονιά η μουσική βιομηχανία φιμώνει το δημοφιλές δίκτυο ανταλλαγής μουσικών αρχείων Napster. Ήταν το πρώτο σοβαρό χτύπημα στην ελεύθερη έκφραση. Όμως η λεγόμενη ψηφιακή πειρατεία αποδείχθηκε Λερναία Ύδρα - πολλά εναλλακτικά δίκτυα έσπευσαν πάραυτα να αντικαταστήσουν το αδικοχαμένο Napster.
4. Τα ελεύθερα, ανοιχτά λειτουργικά προγράμματα Open Suse (2003) και Ubuntu (2004) -εφαρμογές τού συστήματος Linux- προκαλούν το μονοπώλιο των Windows που το 2007 γνωρίζουν μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες τους, την έκδοση Vista. Τον Φεβρουάριο του 2004 δημιουργείται ο ιστότοπος διαχείρισης αρχείων φωτογραφιών και βίντεο Flickr, που σήμερα φιλοξενεί πάνω από 4 δισ. ψηφιακές εικόνες. Τον ίδιο καιρό καταγράφονται οι πρώτες online αυτοκτονίες σε ΗΠΑ - Βρετανία - Ιαπωνία.
5. Το 2006 δημιουργείται η ψηφιακή πλατφόρμα Youtube για το ανέβασμα και την ανταλλαγή βίντεο μεταξύ χρηστών που γρήγορα γνωρίζει τεράστια απήχηση. Είναι επίσης η χρονιά που o αμφιλεγόμενος ιστότοπος κοινωνικής δικτύωσης Facebook, που είχε επινοήσει ο Μαρκ Ζούκενμπεργκ ως φοιτητής στο Χάρβαρντ, «δραπετεύει» από τα κολέγια για να εξαπλωθεί σε όλη την υφήλιο, έχοντας σήμερα πάνω από 100 εκατ. χρήστες.
6. Η πρόσβαση στους παραπάνω ιστότοπους καθώς και στο Google παρεμποδίζεται ή λογοκρίνεται συστηματικά από ολοκληρωτικά καθεστώτα όπως της Κίνας. Στη Δύση υπήρξαν έντονες αντιδράσεις για τη «συμφωνία κυρίων» του Yahoo με την κινεζική κυβέρνηση κατά τους Ολυμπιακούς του Πεκίνου (2008). Το 2006 ξεκινά επίσης να λειτουργεί η ψηφιακή πλατφόρμα Twitter, η οποία αποδείχθηκε απρόσμενα ισχυρό εργαλείο αντιπληροφόρησης στο κίνημα αμφισβήτησης που σάρωσε φέτος το Ιράν.
7. To 2007 η Google αναδεικνύεται στην κορυφαία εταιρεία διαδικτυακών υπηρεσιών, υποσκελίζοντας τη Microsoft. Τον Ιούνιο η Apple λανσάρει τη φορητή συσκευή πολυμέσων iPhone, μετεξέλιξη του iPod. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες δικτύου περιλαμβάνουν e-mail και φυλλομετρητή ιστοσελίδων με δυνατότητα σύνδεσης σε Wi-Fi. Στο μεταξύ εμφανίζονται τα πρώτα δημοσιεύματα σχετικά με μια νέα πάθηση, τον «εθισμό στο Διαδίκτυο» που μάλιστα προτιμά τις νεαρές ηλικίες.
8. To 2008 ο ιδρυτής της Microsoft Μπιλ Γκέιτς αποχωρεί από την εταιρεία του (την αφήνει στη σύζυγό του Μελίντα) και αφοσιώνεται σε φιλανθρωπίες. Οι αντίπαλοί του ισχυρίζονται ότι κύριος λόγος ήταν οι απανωτές καταδίκες του για παραβάσεις του αμερικανικού νόμου περί μονοπωλίων. Το ίδιο έτος οι χρήστες του Mobile Web (ασύρματη σύνδεση με διαδίκτυο μέσω κινητού τηλεφώνου ή άλλης αντίστοιχης συσκευής) ξεπερνούν για πρώτη φορά σε αριθμό τους συμβατικούς χρήστες. Το ίντερνετ παίζει σημαντικό ρόλο στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές και όχι μόνο.
9. Τον Οκτώβριο του 2009 η Microsoft αντεπιτίθεται με τα Windows 7, τη μακράν πιο επιτυχημένη έκδοσή τους. Τα Windows διατηρούν το 80% της παγκόσμιας αγοράς, ωστόσο τα ελεύθερα λειτουργικά συστήματα, όπως το Linux, κερδίζουν διαρκώς έδαφος. Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου υποχρεώνεται σε υποστολή σημαίας το Pirate Bay, το μεγαλύτερο δίκτυο ελεύθερης ανταλλαγής ψηφιακών αρχείων, η ιντερνετική πειρατεία όμως καλά κρατεί.
10. Το όραμα μιας οικουμενικής ψηφιακής πολιτείας δίχως νόμους και κανόνες όπου ιδέες, γνώση και τέχνη διακινούνται ελεύθερα συγκινούσε ανέκαθεν πολλούς στοχαστές αλλά και απλούς χρήστες του Διαδικτύου. Με τις προσπάθειες λογοκρισίας και ελέγχου από πλευράς εξουσίας να εντείνονται με πρόσχημα άλλοτε την τρομοκρατία, άλλοτε την παιδεραστία κ.λπ., τι λέτε, μας... παίρνει ακόμη;