Από την Αμερική ως την Κίνα ο κόσμος σείεται!
Τράπεζες κλονίζονται ∙ Δημόσια χρέη αυξάνονται ∙ Χρεωκοπίες επαπειλούνται!
Πρόκειται για το τρίπτυχο μιας συθέμελης προσβολής των συστημικών δεδομένων, που αμφισβητεί τις μέχρι πρότινος βέβαιες οικονομικές συνταγές και αφήνει τις κυβερνήσεις να παραπαίουν στο νεφελώδες αυτών, που εύστοχα ονοματίζονται «αχαρτογράφητες περιοχές».
Η «ενωμένη» Γηραιά ήπειρος ειδικότερα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτόφαντη για την ιστορία της κρίση.
Δεν πρόκειται ούτε για υπερβολή, ούτε βέβαια για έκπληξη!
Με την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» θεμελιώθηκε κοινή η πεποίθηση, ότι ιστορικά μια θεωρία, η μια μεριά του κόσμου, δικαιώθηκε και ως εκ τούτου όφειλε να τιμηθεί στο βάθρο της αιώνιας δόξης!
Ήταν ένα κλασικό, καίριο και ολέθρια μοιραίο λάθος, που άσκησε οικουμενικά παραπλανητική επιρροή, η οποία οδήγησε σε έναν εκστατικό συστημικό ναρκισσισμό, στη θρησκευτική προσήλωση ενός ακραίου δογματισμού, και τελικά σε αυτοκαταστροφική ασυδοσία...
Μήπως εκείνο το θεώρημα της «μη-πληρότητας» του Κουρτ Γκέντελ έπρεπε κάτι να μας διδάξει;
Αυτό ακριβώς γευόμαστε σήμερα, τις συνέπειες του φουσκώματος μιας οικονομικής θεωρίας σε αδιαμφισβήτητη κοσμοθεωρία, με επιδράσεις σε κάθε έκφανση της ζωής.
Ραχοκοκαλιά της διαδρομής η διδασκαλία της «Σχολής του Σικάγο» με πρωθιερέα τον Μίλτον Φρήντμαν, η οποία εξελίχθηκε από τους Ρέηγκαν και Θάτσερ σε έμπρακτη κανονιστική βία.
Ο κοινωνικός δαρβινισμός ορίστηκε νωτιαίος μυελός του συστήματος, καθιστώντας τα κοινωνικά και πολιτικά επιτεύγματα του μεταπολεμικού κόσμου σε ξηλωμένες ραφές, που υπαγορεύουν το πατρόν μιας «νέας τάξης» πραγμάτων.
Στις οκτώ του τρέχοντος μήνα, στο Αμβούργο, έλαβε χώρα το «4ο Οικονομικό Φόρουμ» της εφημερίδας "Die Zeit" με ομιλητές τον πρώην καγκελάριο Χέλμουτ Σμιτ, τον υπουργό Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, τον Όσκαρ Λαφονταίν κ.α.. Η συζήτηση δεν ασχολήθηκε με τα αίτια ή τις λύσεις της κρίσης, αλλά περισσότερο με το ζήτημα της «Ηθικής» και της «Ευθύνης», όπως αυτές προκύπτουν και εξελίσσονται στα σημερινά δεδομένα.
Ο πρώην καγκελάριος διατύπωσε την άποψη, ότι η Ευρώπη ενδέχεται τα επόμενα χρόνια να βρεθεί αντιμέτωπη με εξεγέρσεις, καθώς χάνεται η αξιοπιστία και η εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Από την άλλη μεριά όμως εξέφρασε την άποψη, ότι υπάρχουν τα περιθώρια η Ευρώπη να ξεπεράσει την κρίση, εφόσον δομές και νομικό πλαίσιο αναμορφωθούν.
Το τελικό συμπέρασμα ήταν, ότι η Ευρώπη οφείλει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις με σύμπνοια και τόλμη, ξεπερνώντας εθνικιστικές αγκυλώσεις, βαδίζοντας με πίστη στη δημιουργία νέων σύγχρονων μηχανισμών, τέτοιων, που να μπορούν να προτείνουν και να εκφράσουν ένα κοινό όραμα.
Όλα τούτα προϋποθέτουν επαναπροσδιορισμό αξιών, ριζικές αλλαγές και ισχυρές δόσεις αισιοδοξίας!
Πράγματι! Δε χρειαζόμαστε μια καταστροφή για να κάνουμε το ενδεδειγμένο.
Ας την προλάβουμε αμφισβητώντας τον πυρήνα της σκέψης και της πράξης μας, όπως ακριβώς το διατυπώνει ο καίριος Γιούργκεν Χάμπερμας:
«Ολόκληρο το πρόγραμμα της ασυγκράτητης υποταγής της πραγματικής ζωής στις προσταγές των αγορών οφείλει να μετρηθεί στο δυναμόμετρο...»
Το 1959 ο C. P. Snow είχε μιλήσει για δύο κόσμους, μεταξύ των οποίων χάσκει μια άβυσσος ασυνεννοησίας. Οι χώροι των θεωρητικών και των φυσικών επιστημών αποξένωσαν τους επιστημονικούς κλάδους με συνέπειες ολέθριες, τόσο για την πνευματική ζωή, όσο και για την πραγματική.
Σε αυτή την αντιπαράθεση έφτασαν να παρασυρθούν ακόμη και η Οικονομία και η Φιλοσοφία, με αποτέλεσμα να χάσουν τη μεταξύ τους επαφή και να «απονευρώσουν» τους αξιακούς κώδικες, που προϋποθέτει μια δημοκρατικά ισορροπημένη κοινωνία αλληλεγγύης και ισονομίας.
Αυτό όμως, που διαρκώς ξεχνούν οι σημερινοί ειδήμονες της οικονομίας είναι, ότι ο κλάδος τους ως και το πρώτο μισό του 18ου αιώνα ήταν μέρος της φιλοσοφίας. Δε θέλουν καν να ακούσουν αυτά, που οι από τους ίδιους τιμώμενοι ιδρυτές της μοντέρνας οικονομίας ευαγγελίζονταν, όπως π.χ. ο πολύς Τζέρεμυ Μπένθαμ: «...τη μεγαλύτερη ευτυχία, για το μεγαλύτερο αριθμό!!!»
Αντιθέτως!
Σήμερα βλέπουμε για μιαν ακόμη φορά αυτό, που εύστοχα διατυπώνει ο Χάμπερμας:
«...Καλείται η πλειοψηφία αυτών, που δεν ανήκουν στους ωφελημένους, να προσέλθουν στο ταμείο για να πληρώσουν τα αποτελέσματα μιας από καιρό διαφαινόμενης λειτουργικής αστοχίας. Και προσέρχονται, όχι με χαρτονομίσματα, όπως οι μέτοχοι, μα με τη σκληρή αξία της καθημερινής τους ύπαρξης...»
Ο φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας υποδεικνύει τη διέξοδο σε ένα νέο «γάντζωμα» της οικονομικής επιστήμης με τη φιλοσοφία, ώστε οι νευρώνες του συστήματος να επαναλειτουργήσουν, προσεγγίζοντας μιαν «ενηλικιωμένη ηθική».
Αν επιθυμούμε να αποφύγουμε την πορεία μιας «ταγμένης» καταστροφής, οφείλουμε να επανασυνδέσουμε τον θεωρητικό στοχασμό με το πρακτικό ενδιαφέρον, θέτοντας ως προτεραιότητα τους ανθρώπινους σκοπούς.
Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο οφείλει η πολιτική, αντί να γελοιοποιείται ηθικολογώντας φτηνά κι αμήχανα, να στραφεί στο δίκαιο κάθε δημοκρατικού νομοθέτη και να αρπάξει και πάλι τα ηνία ∙ Αυτή έχει χρέος να προσανατολίζει και να κατευθύνει τη γενική ευημερία, και όχι ο καπιταλισμός...
σχόλια