→Η θρυλική Σαουμπίνε έρχεται και πάλι στο Φεστιβάλ με δύο κλασικά έργα: τον Τζον Γαβριήλ Μπόρκμαν του Ίψεν και τον Οθέλλο του Σαίξπηρ.
Η θέση του διευθυντή της Σάουμπινε δόθηκε στον Οστερμάιερ τον Σεπτέμβρη του 1999, αφού είχε πρώτα κατακτήσει τη φήμη του πιο ταλαντούχου νέου σκηνοθέτη στο γερμανικό θέατρο. Ήταν μόλις τριάντα ενός χρόνων και είχε στο ενεργητικό του τρία χρόνια πορείας ως καλλιτεχνικός διευθυντής στο Baracke, μια νεανική και πειραματική σκηνή με ηθοποιούς από το ακαδημαϊκό Deutschen Theater. Ο Τόμας Οστερμάιερ και οι συνεργάτες του πρότειναν μια ανανεωτική ματιά, η οποία δεν είχε να κάνει με τις τάσεις αποδόμησης που εκείνη την εποχή κυριαρχούσαν στο βερολινέζικο θέατρο. Έφεραν στη σκηνή την κοινωνική πραγματικότητα, μεταφέροντας μια λεκτική και φυσική βία, συχνά ακραία, περίπου ξεκοιλιάζοντας το έργο και παραθέτοντας σε κοινή θέα τα σωθικά των πασχόντων αλλά και του συγγραφέα.
Με την ίδια προσέγγιση ξεκίνησε να σκηνοθετεί έργα νέων δραματουργών αλλά και του κλασικού ρεπερτορίου στη διάσημη Σαουμπίνε, μεταφέροντάς τα στο σημερινό πλαίσιο. Προστατεύοντας σημαντικά κείμενα από τον παροπλισμό τους και προτείνοντάς τα σε ένα νεανικό κοινό που έψαχνε αντιστοιχίες μεταξύ θεμάτων του παρελθόντος και του συγχυσμένου σήμερα. Μεταφέροντας τη δράση σε μίνιμαλ σαλόνια της μεσαίας τάξης ή σε ένα κρεβάτι ή στο γυμνό χώμα, παγιδεύει τους χαρακτήρες-ηθοποιούς του σε ένα πλέγμα καταστάσεων που δεν απέχουν από την απτή μας πραγματικότητα.
Έτσι, ο Ίψεν, ο Τενεσί Ουίλλιαμς, ακόμα και ο Σαίξπηρ, γίνονται ξάφνου κομμάτια ζωής, ίσως κάπως ακραία, πολλές φορές παραπέμποντας σε άσυλα ψυχοπαθών, αλλά, έτσι κι αλλιώς, φωτίζοντας τη σκοτεινή πλευρά των ηρώων - Ουσιαστικά τη σκοτεινή πλευρά του τέρατος που κρύβει κάθε άνθρωπος μέσα του. Γιατί η σύγχρονη ζωή έχει καταφέρει ακριβώς αυτό. Να δημιουργήσει κοινωνίες όπου οι άνθρωποι πατούν «σε στέρεο έδαφος, αλλά μεταφυσικά άδειοι» όπως δηλώνει ο ίδιος. Κι έτσι ο σπουδαίος αυτός σκηνοθέτης κατέληξε ότι «διορθώνοντας» τον Ίψεν, τον κάνει απίστευτα επίκαιρο και μπορούν τα έργα του να ερμηνεύσουν την ταραγμένη μας εποχή όσο κι όταν γράφτηκαν και πρωτοπαρουσιάστηκαν, ταράζοντας συθέμελα το θέατρο και δοξασίες αιώνων.
Αυτό έκανε με τη Νόρα που έφερε στο Φεστιβάλ Αθηνών παλιότερα, με την Έντα Γκάμπλερ, το ίδιο κάνει και στην πρόσφατη παραγωγή του Τζον Γαβριήλ Μπόρκμαν (1896), αυτού του γηραιού, καταραμένου ιψενικού ήρωα, που φέρνει φέτος με τον κορυφαίο πρωταγωνιστή Τζόζεφ Μπιερμπίχλερ και δίπλα του την Κίρστεν Ντένε.
Αλλά και μετά τον σαιξπηρικό Άμλετ που είδε το φεστιβαλικό κοινό πέρσι και ο οποίος εν μέρει εξόργισε, θα δούμε φέτος στην Επίδαυρο τη δική του εκδοχή του Οθέλου.
→Η Δηώ Καγγελάρη, θεατρολόγος και σύμβουλος καλλιτεχνικού προγράμματος στο Φεστιβάλ Αθηνών μας εξηγεί γιατί ο Οστερμάιερ είναι σημαντικός σκηνοθέτης και ποια είναι η ιδιαίτερη σχέση του με την Ελλάδα και το αθηναϊκό κοινό.
O Τόμας Οστερμάιερ ανέλαβε πάρα πολύ νέος την καλλιτεχνική διεύθυνση της περίφημης Σάουμπινε. Οι σκηνοθεσίες του είναι ένας διάλογος με κλασικά ή σύγχρονα κείμενα. Δεν ανήκει δηλαδή στους σκηνοθέτες του μεταδραματικού θεάτρου ή του λεγόμενου «επινοημένου» θέατρου, που δεν στηρίζονται στο θεατρικό κείμενο. Ψάχνοντας, όμως, να βρει τις αναλογίες του κειμένου με το σήμερα, ο Οστερμάιερ πολλές φορές οδηγείται σε ανατροπές. Στη Νόρα, για παράδειγμα, άλλαξε το τέλος του έργου.
Οι σκηνοθεσίες του δεν είναι αναμενόμενες. Είναι αναγνώσεις που ξαφνιάζουν ευχάριστα τους θεατές με ανοιχτό ορίζοντα. Η δομή των παραστάσεών του είναι σαν μουσική παρτιτούρα. Υπάρχει πάντα μια υπόγεια μουσικότητα. Ο ηθοποιός παίζει πρωτεύοντα ρόλο και δίνεται μεγάλη έμφαση στη σωματικότητά του. Φέτος, για την επιλογή της παράστασης Τζον Γαβριήλ Μπόρκμαν δεν έπαιξε ρόλο μόνο η υπογραφή του Οστερμάιερ αλλά ότι πρωταγωνιστούν τρεις κορυφαίοι Γερμανοί ηθοποιοί, τρία ιερά τέρατα του γερμανικού θεάτρου, οι Josef Bierbichler, Kirsten Dene, και Angela Winkler.
Ο Οστερμάιερ έχει πλέον στενή σχέση με το ελληνικό κοινό. Του είχε προταθεί να γίνει η πρεμιέρα του Άμλετ στο Φεστιβάλ της Αβινιόν, αλλά αυτός προτίμησε την Αθήνα, και συγκεκριμένα την Πειραιώς 260. Είναι τιμητικό για το Φεστιβάλ Αθηνών όταν σημαντικοί σκηνοθέτες προτιμούν να κάνουν εδώ την πρεμιέρα τους, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι για πολλά χρόνια το Φεστιβάλ ήταν εκτός ευρωπαϊκού πολιτιστικού χάρτη. Ως προς την Επίδαυρο τώρα, ο Γιώργος Λούκος, αναλαμβάνοντας την καλλιτεχνική διεύθυνση του Ελληνικού Φεστιβάλ, κάλεσε πολλούς σημαντικούς σκηνοθέτες στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου με σκοπό να προκύψει μια παράσταση. Ο πρώτος που το επισκέφτηκε ήταν ο κορυφαίος Κλάους Μίκαελ Γκρούμπερ που είχε ενθουσιαστεί με τη μικρή Επίδαυρο. Δυστυχώς τα σχέδια δεν πραγματοποιήθηκαν εξαιτίας του θανάτου του. Ο Οστερμάιερ όλα αυτά τα χρόνια ερχόταν και παρακολουθούσε παραστάσεις στην Επίδαυρο και ενώ στην αρχή αισθανόταν πως δεν ήταν έτοιμος για το αρχαίο θέατρο, πρότεινε για φέτος τον Οθέλλο.
σχόλια