Λέγατε πρόσφατα πως νοσταλγείτε τον πατέρα σας και τον Μάνο Χατζιδάκι, ξεκινώ. Πράγματι, απαντά, διότι υπήρξαν για μένα πρότυπα αγωγής, τρόπου ζωής και συμπεριφοράς. Διευκρινίζει, όμως, πως θεωρεί «μνημορραγική» όλη αυτή την όψιμη, γλυκερή νοσταλγία που βλέπει να βγαίνει για τον Χατζιδάκι: «Δεν την αποδέχομαι, όπως δεν αποδέχομαι ιδεοληψίες τύπου "τι καλά που ήμασταν τότε που ήμασταν κάπως ευαίσθητοι"». Διαβεβαιώνει, μάλιστα, ότι μήτε ο Μάνος που γνώρισε θα ήθελε να τον θυμούνται έτσι. «Προσωπικά, προτιμώ να τον θυμάμαι ως έναν άνθρωπο που δεν κώλωσε ποτέ να υψώσει φωνή κι ανάστημα» εξηγεί. Έχετε, λένε, κι εσείς κάτι από την ελευθεροστομία του Μάνου, τον πειράζω. Δεν θα συγκρινόταν, λέει, μαζί του, όμως ναι, ούτε εκείνος μασάει τα λόγια του κι ας του έχει επίσης κοστίσει: «Προτιμώ να πληρώνω ένα κόστος ελευθερίας παρά υποτέλειας... Ξέρεις, όλη αυτή η παρακμή που έχει συσσωρευτεί ολόγυρα έχει φωτίσει άπλετα τον λάκκο με τα φίδια – είναι πλέον πολύ ορατά, οπότε, αν τα πατήσεις, δεν δικαιολογείσαι» θα πει. Του δίνει, εντούτοις, θάρρος το ότι πάνω στην αρχή της απελπισίας –«γιατί στην αρχή της είμαστε ακόμα»– εκείνος παίρνει, λέει, ηχηρά σήματα ότι η δουλειά, η στάση και η συμπεριφορά του τού προσφέρουν τα εχέγγυα και μια ανεξαρτησία που λίγοι ομότεχνοί του απολαμβάνουν: «Βλέπω διαρκώς γεμάτη τη Χελώνα κι αυτό για μένα έχει πολλαπλή αξία, γιατί νιώθω ότι σε καιρούς χαλεπούς γίνομαι μια προτεραιότητα στις επιλογές των ανθρώπων. Παραμένω, άλλωστε, μάχιμος, δεν ανακυκλώνω το έχειν μου!».
Η «Αγκαλιά η Μεγάλη» είναι, σημειώνει, μια παράσταση που έστησε καταρχάς το ίδιο το κοινό μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα: «Ζητήσαμε από τους φίλους μας στο f/b να μας προτείνουν εκείνοι τι τραγούδια θα ήθελαν ν' ακούσουν κι εν τέλει μας προέκυψε μια ενδιαφέρουσα "μαγιά" – όχι τα αναμενόμενα σουξέ αλλά κομμάτια λιγότερο γνωστά, πιο ιδιαίτερα, πράγμα που υποχρέωσε κι εμάς να κάνουμε το πρόγραμμά μας ιδιαίτερο. Έπειτα, υπάρχουν η σάτιρα, ο πολιτικός σχολιασμός... μάλιστα, θα δείτε κομματικούς οπαδούς να γελούν κι εκείνοι με τα χάλια τους!». Δεν χαρίζεστε, λέτε, πουθενά, έχετε ωστόσο κατηγορηθεί ότι υπήρξατε κι εσείς ευνοημένος του συστήματος και των ΜΜΕ, τον προκαλώ. «Μ' έχει ευνοήσει το κοινό, αγαπητέ, όχι το σύστημα. Τον τρελό του χωριού, βλέπετε, τον θέλανε πάντα, αρκεί να μην είναι στην αυλή του αυτοκράτορα, γιατί τότε θα το χάσει το κεφάλι του... Μ' έχουν επίσης ευνοήσει τα ΜΜΕ, επειδή κάνω νούμερα. Και κάνω νούμερα, επειδή λέω αλήθειες!» απαντά.
Όλοι, συνεχίζει, ξέρουν ποιος είναι και τι πιστεύει. «Είμαι αυτόνομος-ανεξάρτητος, δεν ανήκω σε κυβερνήσεις, κόμματα, εταιρείες, οργανισμούς. Έναν μισθό μόνο παίρνω, από τον Βήμα FM. Ούτε, επαναλαμβάνω, έλαβα ποτέ κρατική επιχορήγηση. Η Σπείρα-Σπείρα έπαιρνε κάποτε, όπως νόμιμα δικαιούνταν, μια και απασχολούσε αρκετούς εργαζομένους, τη διέκοψε ωστόσο με δική της πρωτοβουλία στην πορεία. Και η Σπείρα-Σπείρα δεν μου ανήκει, τυπικά είμαι απλώς υπάλληλός της. Δεν είναι καν ομάδα, μάλλον παρέα. Κι ακριβώς αυτή η παρέα που συμπορευόμαστε τόσα χρόνια αυτοδύναμοι, αυτοχρηματοδοτούμενοι και μοιραζόμενοι ισομερώς κέρδη, επιτυχίες αλλά κι αναποδιές μού δίνει τη δύναμη της ανεξαρτησίας μου» εξηγεί. Εκείνος, «σαν καλός μπαμπάς», φροντίζει στα δύσκολα να τραβά από τα ελάχιστα του υστερήματός της, ώστε να συνεχίζουν. Και χαίρεται πολύ, λέει, που η πίστη και το πείσμα τους δικαιώνονται, τους στέλνουν μάλιστα στην Ευρώπη μ' έναν ροκ Αριστοφάνη – η παράσταση Aristophanes Now, για την οποία συνεργάζεται με την Αγγελική Στελλάτου, θα παιχτεί τον Μάρτιο στο Λονδίνο (Old Vic Theater), έπειτα θα ταξιδέψει σε Τιμισοάρα και Κωνσταντινούπολη 7-16/3 (θα τη δούμε σε preview στην Αθήνα κι επιστρέφοντας θα περιοδεύσει στην επαρχία). Παίζει κι ο ίδιος, ερμηνεύει τον Δικαιόπολι. «Αν το διονυσιακό στοιχείο, όπως το βιώνουμε σε αυτό τον τόπο, το δέσουμε με τη δυναμική της παγκόσμιας μουσικής γλώσσας, θα πάρουμε πολλούς πόντους έξω» εκτιμά. Θα είναι, μάλιστα, ικανοποιημένος αν ακούσει τους ξένους να λένε «ήρθαν, ξέρεις, κάποιοι Έλληνες και μας έδειξαν κάτι ωραία πράγματα», αν η παράσταση βοηθήσει ν' αντιληφθούν ότι Ελλάδα δεν είναι αυτό που βλέπουν στα ΜΜΕ.
#quote# Τι είναι, όμως, τελικά η Ελλάδα, πώς θα την όριζε εκείνος; Είναι, λέει, καταρχάς η γη όπου γεννήθηκαν το θέατρο, η δημοκρατία, η ποίηση, η φιλία, ο έρωτας... Μα, για μισό, «εμείς» τα εφηύραμε όλα, ακόμα και τον έρωτα; διακόπτω. Όχι, κάνει γελώντας, «είμαστε, πάντως, οι παλιότεροι που άσκησαν το άθλημα με τέτοια ελευθερία!». Ελλάδα είναι επίσης το φως, ο ήλιος, η ενέργεια αυτού του τόπου που κάποιοι τώρα θέλουν ν' αγοράσουν κοψοχρονιά, συνεχίζει. Είναι, ακόμα, τα μοναδικά τοπικά προϊόντα της, το λάδι, το κρασί, το μέλι, τα 3.000 βότανα και τόσα άλλα που θα μπορούσαν να είναι μια ισχυρή εθνική βιομηχανία, «αν η υπόδουλη ένταξή μας στην Ε.Ε. δεν μείωνε την αγοραστική τους αξία κι αν υπήρχε η πολιτική βούληση να τα υπερασπιστούμε και να τα αναδείξουμε». Και η Ελλάδα αυτή θα τα καταφέρει «αν σταματήσουν τα κόμματα να φέρονται σαν μαγαζάκια, αν το να πάρουμε τη χώρα μας πίσω καταστεί κοινός στόχος». Να θυμηθούμε όμως πρώτα, συνεχίζει, πως δεν μεταφράζονται όλα σε θέσεις και χρήμα, πως οι Έλληνες πάντα συνηθίζαμε να κάνουμε πάρτι με τα λίγα, πως τα πολλά που ήρθαν ξαφνικά ήταν κάλπικα, «μια ευτυχία δίχως χαρά». Θα μπορούσαν, προτείνει, οι 200-300 πραγματικά πλούσιοι συμπατριώτες μας να εξαγοράσουν το χρέος της χώρας κατόπιν συμφωνίας – «θα τους συνέφερε έτσι κι αλλιώς κι αυτούς και το πολιτικό σύστημα, αντί να εκβιάζεται ένας ολόκληρος λαός για να πληρώσει τους κλέφτες». Ο λαός δεν φέρει, άραγε, καμιά ευθύνη; «Φυσικά, όμως δεν βάζω τον εγγράμματο και τον αγράμματο στην ίδια μοίρα». Είμαστε αγράμματοι οι Έλληνες; «Χειρότερα. Ημιεγγράμματοι και κακομαθημένοι στη βολή μας! Με νοοτροπία δεξιού και βλέμμα προδομένου αριστερού. Γι' αυτό βλέπεις τόσα νέα παιδιά, με ανησυχίες, να ξενιτεύονται ή να φτάνουν μέχρι το Καλάσνικοφ».
Και ο πολιτισμός; Βεβαίως είναι ένα επίσης υπολογίσιμο εθνικό προϊόν, αν καλλιεργηθεί σωστά, λέει. Και όχι μόνο στο θέατρο. «Εξακολουθούμε, ξέρετε, να διαθέτουμε μεγάλες λαϊκές φωνές, όπως η Γιώτα Νέγκα που τραγουδά στην παράσταση και που συνιστώ να την ακούσετε οπωσδήποτε! Μετρημένες, είναι η αλήθεια – μετά την Άλκηστι Πρωτοψάλτη και την Ελευθερία Αρβανιτάκη, οι περισσότερες φωνές που ακούω δεν έχουν προσωπικό στίγμα, κοπιάρουν απλώς προηγούμενες». Κάτι που συνέβαλε, πιστεύει, στην κρίση που χτύπησε και τα μεγάλα κέντρα διασκέδασης κι εκδηλώθηκε πλήρως «μόλις στέρεψε το μαύρο χρήμα που διακινούσαν οι διάφοροι όμιλοι αλλά κι η δυνατότητα κάποιων καλλιτεχνών να δουλεύουν με προαγορασμένες παραστάσεις – να τα λέμε κι αυτά!». Ο ίδιος εξακολουθεί, λέει, να νιώθει πως κάνει πρόβα, πως έχει δώσει μόνο ένα 10-15% όσων μπορεί να προσφέρει. Συγκινείται, δε, όταν βλέπει να παθιάζονται με τις νότες του 20χρονα παιδιά, είναι για εκείνον ελιξίριο νεότητας. Κι ελπίζει ν' αποθέσει κάτι ως απόσταγμα όλης αυτής της μεγάλης βόλτας που να χρησιμεύει διαχρονικά. «Όσο απλοποιείς τα μέσα σου, αντιλαμβάνεσαι ότι σημασία έχει τελικά το πώς διαχειρίζεται τον λόγο για να δημιουργείς συναισθήματα, να οργανώνεις την κραυγή σου, να πυροδοτείς εκρήξεις» καταλήγει.
Επέλεξε, λέει, να ζει πια μόνος, «σαν καλόγερος», κι όταν αδειάζει καταφεύγει στο οικογενειακό κτήμα στο Κορωπί, απ' όπου είναι ευτυχής που προμηθεύεται τα άμεσα – «έχουμε ξεχάσει τι μπορούν να προσφέρουν λίγα στρέμματα γης...». Τι του έμαθε η ζωή ως τώρα; «Πως μόνος δρόμος είναι η αγάπη. Κι όσο απλοϊκό ακούγεται, τόσο αληθινό είναι». Και ο έρωτας; «Αυτός ονομάζεται Λίνα, η γυναίκα της ζωής μου. Διανύσαμε μαζί πολλά χιλιόμετρα αγάπης, αλληλοϋποστήριξης, αλληλοαποδοχής – τη λέω ακόμα αγάπη μου, με αποκαλεί ακόμα πιτσιρικά της!». Όμως, άλλα ονόματα ο δικός του έρωτας δεν έχει; «Κοίτα, ο Διόνυσος είχε πολλά πρόσωπα κι εγώ, όντας άνθρωπος διονυσιακός, αρέσκομαι επίσης στις μεταμφιέσεις... Οπότε, είμαι ανοικτός σε κάθε συγκίνηση, ωστόσο δεν ταιριάζω σε ρόλους μονοσήμαντους τύπου στρέιτ, γκέι, μπάι ή όπως αλλιώς λέγονται». Ούτε, λέει, επιθυμεί να γίνεται θέμα ή να εγγράφεται μονομερώς στο έργο του η όποια προτίμησή του. «Πιστεύω ότι εμείς οι δημιουργοί πρέπει να είμαστε κάτι σαν θεραπευτές, που νεότεροι πολλά μπορεί να δοκιμάζουμε –έρωτες, ουσίες, καταστάσεις–, ωριμάζοντας όμως οφείλουμε να βρίσκουμε ένα μέτρο και να γινόμαστε μια τεράστια αγκαλιά όλο αγάπη και κατανόηση, που να χωρά όλους και όλα».
σχόλια