Σάββατο, 12 το μεσημέρι, Ερμού και πλατείας Συντάγματος. Αντιπολεμικό συλλαλητήριο. Ντουντούκες και «Give peace a chance» στη διαπασών. Στέκομαι στη γωνία έξω από τα McDonald's και περιμένω τον Μοχάμεντ, έναν μικροπωλητή που είχα γνωρίσει παλιότερα. Όπου κι αν γυρίσω, προσπερνώντας με δυσκολία τον κόσμο που έχει κατέβει για ψώνια και τους διαδηλωτές, βλέπω λευκά σεντόνια απλωμένα στο πεζοδρόμιο, γεμάτα τσάντες, τσαντάκια κι άλλα «επώνυμα» αξεσουάρ. Εδώ και αρκετή ώρα κάποιος προσπαθεί να μου πουλήσει μια βαλίτσα «Lοuis Vuitton». Ξεκινάει από τα 100 ευρώ, και ένα τέταρτο μετά, αφού έχει ήδη μετακομίσει την πραμάτεια του δίπλα μου, έχει (από μόνος του) κατεβάσει την τιμή στα 25. Του λέω ότι έχω δουλειά και δεν μπορώ να κουβαλάω ολόκληρη βαλίτσα και ότι θα γυρίσω αργότερα να τον βρω. Δυσανασχετεί. Κάποια στιγμή βαριέται και φεύγει.
Εξακολουθώ να περιμένω τον Μοχάμεντ. Κι εκεί που έχω χάσει πλέον κάθε ελπίδα ότι θα βγει το ρεπορτάζ, μου πιάνει κουβέντα ο Μανίκ. Μιλάει πολύ καλά γαλλικά και δείχνει πρόθυμος να μου αποκαλύψει τα πάντα χωρίς καμία πίεση. Είναι από τη Σενεγάληκαι βρίσκεται στην Αθήνα εδώ και 8 μήνες. Στην πατρίδα του δούλευε ως λογιστής, αλλά απολύθηκε λόγω περικοπών προσωπικού στην εταιρεία του. Είπε στη μητέρα του «θα φύγω, θα πάω στην Ευρώπη για "aventure"» (η λέξη στα γαλλικά σημαίνει περιπέτεια αλλά και δουλειά με ρίσκο - δεν είμαι σίγουρη τι ακριβώς εννοούσε, και τα δύο ταιριάζουν πάντως). Ήρθε εδώ μέσω Τουρκίας, πληρώνοντας 1.000 δολάρια για τα μεταφορικά...
Σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι οικονομικοί μετανάστες στην Ελλάδα το 2007 ξεπέρασαν το ένα εκατομμύριο, ενώ εκτιμάται ότι οι μισοί από αυτούς ζουν εδώ παράνομα, χωρίς χαρτιά. Στην πλειοψηφία τους είναι Αλβανοί. Στην Ερμού ωστόσο «δουλεύουν» μόνο Αφρικανοί - οι περισσότεροι χωρίς χαρτιά. Για τον Μανίκ η Ελλάδα είναι απλώς ένας ενδιάμεσος σταθμός. Θέλει να πάει στην Ιταλία ή την Ισπανία. Μου λέει ότι έχει φίλους εκεί που θα του στείλουν τα δικά τους χαρτιά - «όλοι ίδιοι είμαστε άλλωστε, ίδιο μπόι, δεν θα το καταλάβει κανένας!». (Λογικό, μια και ακόμα και ο Δείκτης Πολιτικής Ένταξης Μεταναστών που δημιουργήθηκε το 2004 από την Ε.Ε., αναφέρει ότι η ελληνική αγορά εργασίας θεωρείται η πλέον επισφαλής για τους μετανάστες).
Όπως προκύπτει από τις καταγραφές της δημοτικής αστυνομίας, οι Νιγηριανοί κι οι Κονγκολέζοι «ειδικεύονται» στα cd και dvd, στα παραδοσιακά ξύλινα είδη και στα ηλεκτρονικά, οι Σενεγαλέζοι στις τσάντες, στις ζώνες και στα αξεσουάρ και οι μετανάστες από το Μπαγκλαντές στα ηλεκτρονικά και τα διάφορα μικροαντικείμενα και είδη δώρων. Όλα προϊόντα παραεμπορίου, κυρίως κινέζικα, που με κάποιο τρόπο κατόρθωσαν να φτάσουν «νόμιμα» στη χώρα μας. Ωστόσο, επίσημα αριθμητικά στοιχεία γι' αυτά και τους ανθρώπους που ασχολούνται με αυτά δεν φαίνεται να υπάρχουν.
Και ο Μανίκ πάντως τσάντες πουλάει. Τον ρωτάω πως γίνεται να υπάρχει περιθώριο για τόσο μεγάλο παζάρι. Από 100 στα 25 ευρώ με την πρώτη. Μου εξηγεί ότι οι τσάντες που αγοράζουν κυμαίνονται από 5 ως 17 ευρώ, άρα υπάρχει πάντα η δυνατότητα κέρδους, έστω και μικρού. Προτιμούν να πουλήσουν παρά να ξεμείνουν. Γενικά θεωρεί την Ελλάδα φτηνή χώρα -τρέφεται κυρίως με ρύζι και λαχανικά, οπότε δεν έχει πολλά έξοδα, και μοιράζεται με άλλους 5 συμπατριώτες του ένα διαμέρισμα των 400 ευρώ στον Βοτανικό-, αλλά παραδέχεται ότι τα πράγματα είναι δύσκολα, μια που υπάρχουν μέρες που δεν έχει καθόλου δουλειά. Ευτυχώς που κάποιες συνήθειες από τη χώρα του διατηρούνται: «Όταν δεν έχει κάποιος λεφτά, πληρώνουν οι υπόλοιποι το μερίδιό του»...
Πώς όμως έρχεται στην κατοχή των Αφρικανών όλο αυτό το εμπόρευμα; «Το αγοράζουμε από τους Κινέζους», μου λέει ο Μοχάμεντ, που στο μεταξύ έχει καταφθάσει. «Από νόμιμες κινέζικες αποθήκες που τις γνωρίζουν όλοι, ο δήμαρχος, η αστυνομία...» (Για την ιστορία αναφέρω ότι ο Μοχάμεντ είναι από τη Μαυριτανία και ζει στην Ελλάδα εδώ και 4 χρόνια. Μέχρι πριν από λίγους μήνες πουλούσε κι αυτός τσάντες στην Ερμού. Τον γνώρισα κάποια στιγμή που κρυβόταν με τον μπόγο στον ώμο. Αν κατάλαβα καλά, έφυγε από την πατρίδα του -όπου δούλευε ως μηχανικός πλοίων- για πολιτικούς λόγους. Άφησε πίσω του τη γυναίκα και τα δυο του αγόρια. Πλέον όμως έχει χαρτιά στην τσέπη του, κι έτσι παράτησε το δρόμο κι έχει πιάσει δουλειά σ' ένα εργοστάσιο στο Λαύριο. «Όλοι ψάχνουμε μια κανονική δουλειά», μου λέει, «απλώς είναι πολύ δύσκολο και ακριβό να αποκτήσουμε χαρτιά. Εγώ είμαι εδώ από το 2004, πήρα άδεια πριν δύο χρόνια και μόλις κατάφερα να βρω δουλειά».)
Ο Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου, προϊστάμενος Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Επιχειρησιακής Διεύθυνσης Ειδικών Υποθέσεων Αθηνών (ΥΠΠΕ, πρώην ΣΔΟΕ), προσπαθεί να μου εξηγήσει πώς λειτουργεί το σύστημα: «Τα προϊόντα αυτά, αν και προέρχονται από τρίτες χώρες και κανονικά θα έπρεπε να υπόκεινται σε ειδική φορολογία, να πληρώνουν εισαγωγικό δασμό και ΦΠΑ δηλαδή, εισάγονται στην Ελλάδα από την Ιταλία και την Ισπανία ως ευρωπαϊκά. Οπότε θεωρούμε ότι το τιμολόγιο είναι σωστό -και συνήθως είναι- και δεν τα ελέγχουμε περαιτέρω, εκτός αν υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι πρόκειται για παράνομο εμπόριο». «Επιπλέον», συνεχίζει ο Παναγιώτης Κουκουλομάτης, προϊστάμενος Τμήματος Γ' Τελωνειακών Ελέγχων της ΥΠΕΕ, «είναι δύσκολο να τα εντοπίσεις, καθώς τα σύνορα είναι ανοιχτά και άρα τα φορτηγά περνούν άνετα από την Πάτρα». Από τη στιγμή δηλαδή που φτάνουν μέχρι την Ιταλία χωρίς να τους πιάσει κανείς, «δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα».
Οι εισαγωγές, διευκρινίζει ο αντιδήμαρχος Ασφάλειας & Καταστημάτων Ανδρέας Παπαδάκης-υπεύθυνος και για τη δημοτική αστυνομία- «γίνονται από μεγαλέμπορους, είτε Έλληνες είτε Κινέζους, που δρουν στην περιοχή της Σοφοκλέους, της πλατείας Κουμουνδούρου κ.λπ. Καθώς τα προϊόντα έρχονται εδώ μέσω Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν περνάνε τελωνείο όπως παλιότερα. Μπορεί δηλαδή τα φορτηγά άλλο να δηλώνουν και άλλο να έχουν στο φορτίο τους - να δηλώνουν φερ' ειπείν τσάντες γνήσιες και να έχουν "μαϊμού". Η υπόθεση αυτή έχει ξεκινήσει πριν την Ολυμπιάδα, από τότε που άρχισαν να μπαίνουν οι αλλοδαποί στη χώρα κάπως πιο ανεξέλεγκτα. Και δεν είναι φαινόμενο μόνο της Αθήνας αλλά όλων των πρωτευουσών της Ευρώπης». Πρόκειται ουσιαστικά για καταπάτηση κοινοτικών συμφερόντων, επισημαίνει ο κ. Παπαγεωργίου, μια και «η καταβολή του κοινοτικού δασμού αποτελεί υποχρέωση προς την κοινότητα. Αυτό θα έπρεπε να ανησυχεί τους εταίρους, να πάρουν μια απόφαση σε επίπεδο Κοινοβουλίου».
Η δημοτική Αστυνομία είναι και η υπηρεσία που πρωτίστως κυνηγάει τους μικροπωλητές της Αθήνας. Η εικόνα των στρατιωτικά ντυμένων αστυνομικών του Δήμου να ανεβαίνουν την Ερμού και των Αφρικανών να εξαφανίζονται στα πίσω στενάκια της με τους λευκούς μπόγους στον ώμο είναι τόσο συνηθισμένη τα τελευταία χρόνια που τείνει δυστυχώς να γίνει κομμάτι του φολκλόρ της πόλης... «Αν δεν ακουμπούν τη "γη της Αθήνας" με την πραμάτεια τους» εξηγεί ο κ. Παπαδάκης, «δεν μπορούμε να τους κάνουμε τίποτα» (εξού και το πρακτικό -παρ' ότι λευκό- σεντόνι!).
Καθώς η δημοτική αστυνομία δεν έχει κατασταλτικές αρμοδιότητες, μέχρι πρότινος είχε το δικαίωμα να κάνει μόνο αποσύρσεις εμπορευμάτων, τα οποία ο μικροπωλητής μπορούσε να πάρει πίσω έναντι «προστίμου» ύψους 80 ευρώ. Τον τελευταίο χρόνο έγιναν 5.903 αποσύρσεις - οι 5.222 από αυτές στο 1οΔΑΤ (δημοτικό αστυνομικό διαμέρισμα), στην καρδιά της Αθήνας δηλαδή.
Τι πρόκειται να γίνει στο μέλλον; Ο κ. Παπαγεωργίου υποστηρίζει ότι, αν και θα άξιζε τον κόπο, δεν υπάρχει μέχρι στιγμής σχετικό θεσμικό πλαίσιο, και ότι στην ΥΠΕΕ, παρ' όλο που είναι η πλέον αρμόδια υπηρεσία, υπάρχει έλλειψη προσωπικού. Ωστόσο, το υπουργείο Ανάπτυξης υπέγραψε τον Ιούνιο κοινή υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β' 1034/25.06.2007) που ορίζει τη «Διαδικασία κατάσχεσης των εμπορευμάτων, της καταστροφής ή της διάθεσης αυτών, αμοιβή των μελών της επιτροπής που ορίζεται στην παράγραφο 4 του άρθρου 11 του ν. 3377/2005 και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια». Όπως σημειώνει ο κ. Παπαδάκης, «με την καινούργια απόφαση που θα εφαρμοστεί από τη Δευτέρα 31/3, ως δημοτική αστυνομία μπορούμε πλέον να παίρνουμε τα προϊόντα και να μην τα δίνουμε πίσω». Στο εξής, ειδική επιτροπή θα κατάσχει το εμπόρευμα και στη συνέχεια -παρουσία της κάθε υπηρεσίας ή εταιρείας που εμπλέκεται- τα εμπορεύματα θα καταστρέφονται.
Επιπρόσθετα, οι πωλητές αντιμετωπίζουν πρόστιμο ύψους 1.000 ευρώ. «Βέβαια, θα μου πείτε», με προλαβαίνει ο κ. Παπαδάκης, «από έναν οικονομικό μετανάστη που δεν έχει ούτε χαρτιά ούτε τίποτα δεν περιμένεις να πάρεις τόσα χρήματα. Ουσιαστικά είναι κι αυτό ένα μέτρο εκφοβισμού, δηλαδή άλλο τα 80 ευρώ που ίσχυαν μέχρι σήμερα και άλλο τα 500 ή τα 1.000». Ποινή φυλάκισης δεν αντιμετωπίζουν οι μετανάστες, εκτός αν φέρει κάποιος αντίσταση, ή ελεγχθεί και αποδειχθεί ότι είναι λαθρομετανάστης.
«Δεν θέλουμε να κάνουμε συλλήψεις, αλλά να καθαρίσουμε το κέντρο και τις τουριστικές περιοχές από αυτή την απαράδεκτη κατάσταση» λέει ο κ. Παπαδάκης. Και βέβαια κάποια στιγμή να σταματήσει η εισαγωγή όλων των παράνομων προϊόντων: «Το 90% από αυτά τα εμπορεύματα είναι παράνομα, είναι αντιγραφές και τίθεται ζήτημα πνευματικών δικαιωμάτων» συνεχίζει. «Από εκεί και πέρα εμείς, ως δημοτική αστυνομία, είμαστε υποχρεωμένοι, εκτός από το να "καθαρίσουμε" την πόλη, να κατάσχουμε και το εμπόρευμα. Έχουμε ξεκινήσει από τις 20/12 συνεργασία με την Ελληνική Αστυνομία, το υπουργείο Ανάπτυξης και την ΥΠΕΕ, έχουμε βάλει μεικτά συνεργεία για να χτυπήσουμε το παραεμπόριο, είτε αυτό προέρχεται από τους ξένους είτε από τους Έλληνες. Ακόμα και οι πάγκοι οπωροκηπευτικών, παρ' όλο που δεν τους διατηρούν οικονομικοί μετανάστες, βρίσκονται στο στόχαστρο».
Απώτερος σκοπός βέβαια δεν (μπορεί να) είναι η πάταξη της δραστηριότητας των μικροπωλητών της Ερμού. Ασφαλώς όχι, με καθησυχάζει ο κ. Παπαδάκης. Στόχος είναι να χτυπηθεί «η πηγή». Παρ' όλο που η δημοτική αστυνομία δεν είναι αρμόδια για κάτι τέτοιο, από τα 7 «μεικτά» συνεργεία που διατηρεί, στο εξής τα 2 θα ασχολούνται με τον εντοπισμό των παράνομων αποθηκών. Γιατί αυτό άργησε τόσο πολύ να πάρει μπρος; «Μέχρι πρότινος στη δημοτική αστυνομία υπήρχαν μόνο δύο αστυνομικοί της ΕΛΑΣ και τώρα υπάρχουν 40» δικαιολογείται ο κ. Παπαδάκης. «Στο εξής με τα μεικτά συνεργεία θα αρχίσουμε να μπαίνουμε στις πολυκατοικίες της Σοφοκλέους, της Κουμουνδούρου και της Πειραιώς και να ψάχνουμε για αποθήκες. Εφόσον βρίσκουμε προϊόντα μαϊμού -άσχετα αν έχουν τιμολόγια ή όχι- θα τα κατάσχουμε».
Τα καταστήματα της Ερμούφαίνεται να αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα - και γι' αυτό δεν ευθύνεται μόνο η ανέχεια του κόσμου, το παραδέχεται ακόμα και ο Μοχάμεντ! Όπως αναφέρει οΕμπορικός Σύλλογος, ο τζίρος του παράνομου εμπορίου ανέρχεται στα 2,5 δισ. ευρώ. Παράγοντες της αγοράς υπολογίζουν ότι το παραεμπόριο καλύπτει το 30% της συνολικής αξίας του εμπορίου που πραγματοποιείται στην Ελλάδα σε ένα χρόνο. Ένα στα τρία ευρώ που ξοδεύουν οι καταναλωτές καταλήγει σ' αυτά τα προϊόντα. «Τα μαγαζιά, ο Εμπορικός Σύλλογος, το Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο αλλά και οι ίδιες οι εταιρείες επώνυμων προϊόντων που θίγονται από το παράνομο εμπόριο -μέχρι και οι πρεσβείες των ΗΠΑ και της Γαλλίας», τονίζει ο κ. Παπαδάκης, «μας πιέζουν έντονα.
Τα μαγαζιά της Ερμού, που θεωρείται μάλιστα και ένας από τους ακριβότερους δρόμους της Ευρώπης, έχουν πληγεί σε πολύ μεγάλο ποσοστό, μιλάμε για δισεκατομμύρια ευρώ ζημία». Επιπλέον «έχουμε και τους δημότες εναντίον μας, γιατί νομίζουν ότι έτσι προστατεύουν αυτούς τους ανθρώπους, αλλά στην ουσία ζημιώνουν όλη την οικονομία και τον εαυτό τους - γιατί το παραποιημένο δεν έχει και την ποιότητα που έχει ένα γνήσιο». (Έχει βέβαια άλλη τιμή, αλλά αυτό δεν είναι του παρόντος. Η θεία μου μάλιστα ισχυρίζεται ότι οι Luis «μαϊμούδες» είναι ανταγωνιστικές, και ίσως καλύτερες σε ποιότητα από τις πραγματικές. Αν και δεν έχω προσωπική πείρα, συγκρίνοντας την original των κοντά 450 ευρώ και τη μαϊμού των 25 -με ντουμπλαρισμένο και σκληρό πάτο- αναγκάστηκα να συμφωνήσω...) Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατάσχει κάθε χρόνο πάνω από 100 εκατ. προϊόντα «αντιγραφής και απομίμησης», τα οποία έχουν τελειοποιηθεί τόσο πολύ που απαιτούνται ειδικές γνώσεις για τη διαπίστωση της απάτης.
Πάντως ο κ. Παπαδάκης παραδέχεται ότι όσες ΚΥΑ κι αν υπογραφούν, το κύκλωμα δύσκολα εξαλείφεται ολοσχερώς. «Το μόνο που ίσως καταφέρουμε είναι να το γυρίσουν σε ξύλινα, σε παραδοσιακά προϊόντα. Αλλά τουλάχιστον πρέπει να τους βγάλουμε από το κέντρο της πόλης - και ίσως να αναζητήσουμε εναλλακτικές λύσεις, όπως να βρούμε μια περιοχή όπου θα φτιάξουμε μια αγορά για να πουλάνε τα προϊόντα τους, αρκεί να είναι νόμιμα». Και διερωτάται εύλογα: «Αν τους διώξεις από το κέντρο, θα πάνε σε άλλες γειτονιές ή δήμους, τι άλλο να κάνουν, να αρχίσουν να κλέβουν;»...
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
1. Το εμπόρευμα που πωλούν οι Αφρικανοί στην Ερμού και σε άλλους δρόμους του κέντρου προέρχεται από «τρίτες χώρες», κυρίως από την Κίνα. Οι ίδιοι τα προμηθεύονται από κινέζικες αποθήκες και μαγαζιά της Αθήνας.
2. Φτάνει εδώ μέσω Ιταλίας και Ισπανίας, ως «ευρωπαϊκό προϊόν» και άρα νόμιμα. Αν δεν υπάρχει υπόνοια παρανομίας, τα τιμολόγια δεν ελέγχονται περαιτέρω.
3. Τα ρούχα και τα αξεσουάρ είναι κατά 90% απομιμήσεις και αντίγραφα. Κάθε χρόνο η Ε.Ε. κατάσχει 100 εκατ. τέτοια προϊόντα.
4. Αρμόδια υπηρεσία για την πάταξη του παραεμπορίου είναι η ΥΠΕΕ, πρώην ΣΔΟΕ, που υπάγεται στο υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών. Η δημοτική αστυνομία δεν μπορεί μέχρι σήμερα να κάνει κατασχέσεις, μόνο αποσύρσεις. Το 2007 έκανε 55.903 - οι 5.222 από αυτές στο κέντρο της Αθήνας.
5. Από τις 31/3 θα εφαρμοστεί αυστηρότερη νομοθεσία για την πάταξη του παραεμπορίου, που θα ορίζει αυστηρές χρηματικές ποινές, κατάσχεση και τελικά καταστροφή του εμπορεύματος από μεικτά συνεργεία της δημοτικής αστυνομίας, της ΕΛΑΣ και της ΥΠΕΕ.
σχόλια