Ανάμεσα στα απομεινάρια ενός πάρτι που οργανώθηκε με δανεικά -χρήματα; όνειρα; ψευδαισθήσεις;- και τα κλειστά νεοελληνικά ουζάδικα στου Ψυρρή, προβάλλει ένα θέατρο που φέρει αποτυπωμένη πάνω του τη δική του ιστορία. Το Εμπρός, ένα μοντερνιστικό αριστούργημα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής που στέγασε στις αρχές του αιώνα ένα από τα πρώτα τυπογραφεία της πόλης, είναι συνδεδεμένο με τις πιο πρωτοποριακές, φρέσκες και αλησμόνητες στιγμές του ελληνικού θεάτρου. Ακόμα ξεπηδάνε στις γωνιές οι θρυλικές εικόνες από τον Αμερικανό Βούβαλο του Δημήτρη Καταλειφού -τότε που στα υπόλοιπα θέατρα ακόμα σέρβιραν ετοιματζίδικες τραγωδίες-, η επιβλητική μορφή της Ράνιας Οικονομίδου, του Γιώργου Κέντρου αλλά και του αείμνηστου Τάσου Μπαντή. Εδώ, επίσης, μπαινόβγαιναν ο Νίκος Μαστοράκης με το τσιγάρο στο στόμα, ο Δημήτρης Μαυρίκιος, ο Νίκος Κουρής. Το Εμπρός ήταν η καλλιτεχνική ψυχή σε μια γειτονιά που γυρόφερνε ο Παπαδιαμάντης, όταν οραματιζόταν φαντάσματα κι εγκαταλελειμμένες κόρες. Μυθιστορηματικά κρεσέντο παρέα με σκόρπιους στίχους και μνήμες ξαναμπαίνουν τώρα από τις πόρτες και τα σπασμένα παράθυρα του Εμπρός, για να θυμίσουν ότι η τέχνη παρεμβαίνει εκεί όπου σταματάει η πολιτική. Υψώνει συμβολικά το δικό της σθένος απέναντι στα όσα ανείπωτα συμβαίνουν, αποδεικνύοντας ότι οι καταλήψεις ενδεχομένως να μην είναι το κέντρο της ανομίας που θέλουν να προβάλλουν τα Μέσα, ούτε σκοτεινά καταφύγια για υποψήφιους τρομοκράτες. Έτσι, η κατάληψη του Εμπρός, που τα τελευταία χρόνια έχει δοκιμαστεί από διάφορα σχήματα και κινήσεις, ξανανοίγει συμβολικά, συστήνοντας τη δική της, αυτόνομη και αυτοδύναμη πρόταση μέσα στην πόλη, αυτήν τη φορά από την Κολεκτίβα Ομόνοια.
Την αυλαία των εκδηλώσεων άνοιξαν οι εκπρόσωποι της ομάδας που μετέτρεψε το παλιό τυπογραφείο σε θεατρική στέγη, όπως ο Καταλειφός, η Οικονομίδου και ο Δαγκλίδης, σε μια συμβολική κίνηση ως προς το πώς οι καταλήψεις μπορούν να γίνουν αφορμές για δημιουργική δράση. Παιδιά από την Κίνηση Μαβίλη αλλά και νέα πρόσωπα, θεωρητικοί, αρχιτέκτονες, ποιητές και καλλιτέχνες, συγγραφείς που ήδη ξέρουν καλά τον χώρο του θεάτρου θέλησαν να διευρύνουν το σχήμα και μέσα σε αυτό το ετερόκλητο αλισβερίσι να φτιάξουν ένα δεκαήμερο γεμάτο από εκδηλώσεις και σεμινάρια, πάντα με τον γνωστό αέρα της αυθορμησίας. Ο κύκλος των εκδηλώσεων φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο «Πού είμαστε τώρα;», εμπνευσμένο προφανώς από το τραγούδι του Ντέιβιντ Μπάουι, ο οποίος όχι τυχαία επιστρέφει και αυτός στη δική του αγαπημένη, πολύχρωμη, ελευθεριακή πόλη του Βερολίνου, για να ανασύρει χαμένα προτάγματα και να κινητοποιήσει συνειδήσεις, όπως σήμερα τα παιδιά του Εμπρός.
Μια μέρα στο Εμπρός
Καταφθάνοντας στον χώρο, νιώθεις αμέσως τη ζεστασιά των ανθρώπων να ζεσταίνει τα μουδιασμένα από τα όσα συμβαίνουν μέλη. Πολύχρωμες αφίσες, μια ανακοίνωση για τη «λαχειοφόρο αγορά των έργων τέχνης που κληρώνει την Κυριακή 10 Φλεβάρη» με τον τίτλο «Φρέσκα Ψάρια», κρεμασμένα λαμπιόνια, μανιφέστα, παρατημένα βιβλία που δείχνουν ότι μόλις κάποιος τα διάβασε, στριφτά στιγάρα, όλα παρέα με ανοιχτές καρδιές. Όλοι κουμαντάρουν τα πάντα - οργανώνουν τα εργαστήρια, σκουπίζουν, ετοιμάζουν το επόμενο δρώμενο, με τα δύο κορίτσια της κολεκτίβας πίσω από το μπαρ να σερβίρουν δωρεάν ποτά και χύμα σανγκρία. Ο καθένας δίνει ό,τι θέλει και η Βασιλική Δήμου, από τα οργανωτικά μέλη, είναι ενθουσιασμένη με την ανταπόκριση του κόσμου αλλά και με τη γειτονιά που έσπευσε, όπως μου λέει, από την πρώτη μέρα να συμμετάσχει στις εκδηλώσεις. «Δεν θέλαμε να επιβάλουμε συγκεκριμένη θεματική, καλέσαμε κόσμο από ένα ετερόκλητο καλλιτεχνικό φάσμα, δεν βάλαμε κάποια συγκεκριμένη ατζέντα» μου λέει η Βασιλική. Έτσι, για παράδειγμα, ο Βασίλης Νούλας, μέλος της Κίνησης Μαβίλη και της Nova Melancholia, διοργάνωσε μια διαφορετική θεατρική ανάγνωση ποιημάτων του Σαχτούρη, ενώ ήδη βλέπω να προετοιμάζεται η Χρύσα Καψούλη, με ένα καταπληκτικό κουστούμι-εικαστική παρέμβαση του Αντώνη Βολανάκη, να «παραστήσει» θεατρικά τον «Ευαγγελισμό της Κασσάνδρας». Το κοινό παρακολουθεί το δρώμενο χωρίς να αρθρώνει μιλιά, σίγουρα κάτι σημαίνει γι' αυτούς αυτό το Ο κόσμος δεν είναι πια ο ίδιος του Δημητριάδη από τις εκδόσεις Σαιξπηρικόν. Σε λίγο πέντε αντίτυπα του βιβλίου, όπως μαθαίνουμε, θα τεθούν σε κλήρωση για όλους όσοι πραγματικά το έχουν «πνευματική» ανάγκη. Οι συμμετοχές πολλές, απόδειξη ίσως ότι η ποίηση ακόμα ανθίζει στις καρδιές.
Στο βάθος διακρίνω έναν άλλο ποιητή, τον Δούκα Καπάνταη, ο οποίος περιφέρεται στο θέατρο με καμπαρτίνα και γραβάτα, σαν τους παλιούς ντανταϊστές που ντύνονταν επίσημα για να συμμετάσχουν στις πιο αλλόκοτες περφόρμανς. Μου λέει ότι συμμετέχει και αυτός σε κάποια εκδήλωση, διαβάζοντας απόσπασμα από την Αυτοκράτειρά του, ένα ερωτικό βιβλίο για τους «ανθρωποστόχους», κατοίκους, όπως λέει, σε έναν «πλανήτη που δεν έχει καμία σχέση με τον δικό μας». Στον παράδοξο, πάντως, πλανήτη του Εμπρός έχουν βρει προσωρινό καταφύγιο αρκετοί συγγραφείς, όπως ο Σωτήρης Δημητρίου, που τον βλέπω να χαζεύει νωχελικά τον κόσμο κάτω από την πινακίδα από νέον «Being is in the Event». Αγαπημένος συγγραφέας και ο Χρήστος Αγγελάκος, που απολαμβάνει για λίγο την ανάπαυση του πολεμιστή μετά το ανέβασμα του δικού του θεατρικού στο πλαίσιο των «Διαταραγμένων Σχέσεων», ενός ανοιχτού συνεδρίου με καλλιτεχνικές παρεμβάσεις που διοργάνωσαν ο Θεόφιλος Τραμπούλης και η Έφη Γιαννοπούλου. Εκεί ξεχώρισαν ο Γιάννης Ισιδώρου αλλά και ο νέος ποιητής Θοδωρής Ρακόπουλος, απόδειξη ότι η νέα γενιά δεν μένει αμέτοχη σε τέτοιες πρωτοβουλίες. Ο συγγραφέας Αλέξανδρος Μιστριώτης, από την πλευρά του, που οργάνωσε ένα ιδιότυπο workshop με τον τίτλο «Προγραμματισμός» για καλλιτέχνες και κανονικούς ανθρώπους που ενδεχομένως αγνοούν την πολυπλοκότητα της γλώσσας του Προγραμματισμού, δηλώνει εξίσου ενθουσιασμένος με την ανταπόκριση του κόσμου.
Εν τω μεταξύ, το κοινό αρχίζει να αλλάζει και νέοι θεατές έχουν πάρει θέση για να δουν την παράσταση που θα κλείσει, ιδανικά θα λέγαμε, την ημέρα. Η ομάδα Séance -με τους George Le Nonce, Claude Leggins, Πάνο Μιχαήλ, Γιώργο Σαλάτα- καταθέτουν το δικό τους δρώμενο, ένα ανίερο παιχνίδι ανάμεσα σε δύο άντρες. Κύριος και δούλος, θύμα και θύτης, κανείς δεν ξέρει τι συμβαίνει σε αυτό το ερωτικό δίδυμο που εναλλάσσει ρόλους και ποιητικές ρίμες σε μια ατμόσφαιρα αριστοκρατικού ξεπεσμού, που δένει ιδανικά με το σκηνικό. Καθώς σέρνονται στο ξύλινο πάτωμα και ανάμεσα στις ξεσκισμένες βελούδινες πολυθρόνες, ένα slideshow προβάλλει εικόνες που παρεμβάλλονται αντιστικτικά στην αφήγηση. Τα ποιήματα ακούγονται μέσα από μια παραποιημένη ηχογράφηση που χαρίζει έναν ειρωνικό τόνο σε αυτή την ανοιχτή περφόρμανς, η οποία απογειώνει με τον δικό της τρόπο την αυτοσχέδια τεχνική. Τα πάντα εδώ, άλλωστε, είναι εξίσου αυτοσχέδια, ζεστά και αυθόρμητα, όπως η ψυχή του καλλιτέχνη. Έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε, τα πράγματα στο Εμπρός, για ιδανικούς αποσυνάγωγους και ρέκτες της δημιουργίας, όχι της καταστροφής. Πιο κει η Πάολα παραμονεύει, η πόλη θα βρει τον δικό της τρόπο να απογειωθεί και το βλέμμα μου πέφτει αυθόρμητα στην ταράτσα του Εμπρός. «Μη φοβηθείς / σαν άστρο θα με βρεις / όταν μονάχος περπατάς στην παγωμένη νύχτα» έγραφε ένας άλλος θιασώτης και ποιητής των καταλήψεων, ο Μάνος Χατζιδάκις, τότε που οι καταστροφές αφορούσαν τον έρωτα και όχι τις βολεμένες συνειδήσεις.
Οι εκδηλώσεις στο Θέατρο Εμπρός από την Κολεκτίβα Ομόνοια συνεχίζονται μέχρι τις 10/2. Δείτε το πλήρες πρόγραμμα εδώ: kolektivaomonoia.wordpress.com/
σχόλια