Πόσο δυσοίωνο είναι το μέλλον της εκδοτικής αγοράς με δεδομένη την οικονομική κρίση;
Η γενική αντίληψη είναι πως οι πωλήσεις των βιβλίων είναι πεσμένες. Αυτό όμως δεν οφείλεται μόνο στην οικονομική κρίση αλλά και στο γεγονός ότι η ανάγνωση, όπως την ξέραμε μέχρι σήμερα, έχει «κανιβαλιστεί» από τα on-line βιβλία, για να μην αναφερθώ στα DVD, στην τηλεόραση και στα iPods. Φυσικά η οικονομική ύφεση δεν βοηθάει την κατάσταση. Αλλά είναι δύσκολο σε αυτήν τη φάση να μαντέψει κανείς με ακρίβεια ποια θα είναι η συνέπεια της κρίσης, αφού τα βιβλία ήταν πάντα ένα ιδιαίτερα ευμετάβλητο προϊόν.
Υπάρχει ιδανική «στρατηγική» για περιόδους σαν αυτή;
Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος από το να συνεχίζεις τη δουλειά σου. Η αγορά του βιβλίου αντιδρά πάντα έντονα σε πολιτισμικά γεγονότα και αλλαγές και γι' αυτό επιλέγουμε να εκδώσουμε βιβλία που (πιστεύουμε ότι) οι αναγνώστες θέλουν να διαβάσουν. Ήδη έχουμε κλείσει πολλές συμφωνίες για βιβλία που εξηγούν και υπολογίζουν την οικονομική κρίση - πιστεύω ότι θα δούμε πολλές τέτοιες εκδόσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Αλλά τα άσχημα νέα από τη Wall Street δεν έχουν επηρεάσει την όρεξή μου για σπουδαία λογοτεχνία, ούτε την αίσθηση του χιούμορ μου, ούτε το ενδιαφέρον μου για καλές ιστορίες. Είναι πιθανό να μειωθούν περισσότερο οι πωλήσεις των βιβλίων τα προσεχή χρόνια, αλλά ο στόχος -τουλάχιστον κατά τη γνώμη μου- είναι πάντα ο ίδιος: να πείσουμε το κοινό να διαβάζει περισσότερο. Πολλοί εκδότες, βέβαια, πρέπει να μειώσουν το κόστος ή να κάνουν απολύσεις, κάτι που είναι πάντα δυσάρεστο.
Πόσο εύκολο είναι όμως να περάσουν στο κοινό αυτές οι καλές ιστορίες που σας ενδιαφέρουν;
Είναι όλο και πιο δύσκολο να καθιερώσουμε νέους συγγραφείς. Οι μεγάλες επιτυχίες γίνονται κυρίως από ήδη καθιερωμένους, όπως ο Stephen King ή ο James Patterson. Είναι πιο εύκολα τα πράγματα με τα μη λογοτεχνικά βιβλία. Δεν είναι, για παράδειγμα, δύσκολο να κάνουμε επιτυχία με έναν ειδήμονα ή ένα γνωστό ρεπόρτερ που δεν έχει ξαναγράψει βιβλίο. Αλλά η λογοτεχνία όλο και περισσότερο κυριαρχείται από καθιερωμένους συγγραφείς. Βλέπουμε ακόμη βιβλία νέων που καταφέρνουν να ξεχωρίσουν, αλλά για να το κατορθώσουμε αυτό πρέπει να δουλέψουμε σκληρά και να ρισκάρουμε πολύ. Υπάρχουν πολλές δραματικές ιστορίες εκδοτικών οίκων που προσπάθησαν να καθιερώσουν ένα συγγραφέα τους, επενδύοντας μεγάλα ποσά για την προβολή στα βιβλιοπωλεία και για διαφημίσεις, που όμως δεν τους φέρνουν πίσω χρήματα.
Ποια ήταν η εκδοτική παραγωγή σας φέτος και τι προγραμματίζετε για το 2009;
Διεθνώς ο Bloomsbury έχει δυναμικό προφίλ, στις ΗΠΑ όμως εκδίδουμε περίπου 75 βιβλία το χρόνο και θα εκδώσουμε 65 το 2009. Μπορεί να φαίνεται μικρός ο αριθμός, όμως δίνουμε μεγάλη προσοχή και προσωπική φροντίδα στα βιβλία μας και αυτό είναι κάτι το οποίο θα συνεχίσουμε να κάνουμε τα επόμενα χρόνια. O Bloomsbury έχει τρία γραφεία -ΗΠΑ, Βρετανία, Γερμανία-. Όταν είναι εφικτό, προτιμούμε να μοιράζουμε τις εκδόσεις ανάμεσα στις τρεις αυτές χώρες. Βέβαια τα δικαιώματα δεν είναι πάντα διαθέσιμα, αλλά έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς ποια βιβλία κατορθώνουν να περάσουν τα σύνορα και ποια όχι. Έχουμε διεθνείς επιτυχίες -το Restlessτου William Boyd έχει τεράστια επιτυχία στις ΗΠΑ και στη Βρετανία- αλλά υπάρχουν βιβλία που λειτουργούν υπέροχα στη μια αγορά, ενώ δεν μπορούν να βρουν θέση σε κάποια άλλη. Πιστεύω ότι η Αμερική δεν έχει τόσο σημαντική πρόσβαση σε μια δεξαμενή λογοτεχνίας όπως έχει σε ιστορίες για τον κινηματογράφο.
Μιλήσατε νωρίτερα για «κανιβαλισμό» της ανάγνωσης από τα on-lineβιβλία. Εσείς πώς προσαρμόζεστε σε αυτήν τη νέα εποχή;
Προφανώς, οι εκδότες αναζητούν τρόπους για να επωφεληθούν από τα πλεονεκτήματα του Διαδικτύου, αλλά ακόμη δεν τα έχουμε καταφέρει. Θα δούμε μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που η αγορά του βιβλίου διαμορφώνεται, εξαιτίας των e-books και του Ιnternet, αλλά δεν έχουμε ιδέα ποια θα είναι η τελική μορφή της νέας αγοράς που θα προκύψει. Μερικά νέα μοντέλα έχουν δοκιμαστεί -αλλάξαμε, για παράδειγμα, τις δομές των δικαιωμάτων- αλλά κανένα δεν μας έχει πείσει απόλυτα. Το Amazon Kindle (και στην Ευρώπη το Sony Ε-reader) ήρθαν για να μείνουν, αλλά προς το παρόν δεν έχουν μεγάλο μερίδιο στην αγορά μας. Επιπλέον, πρέπει να λυθούν κάποια προβλήματα σε σχέση με τις ψηφιακές εκδόσεις και τον τρόπο που θα δουλεύουμε εφεξής. Το βέβαιο είναι ότι θα υποχρεωθούμε να το κάνουμε, είτε θέλουμε είτε όχι. Ναι, είναι σίγουρο πως την επόμενη δεκαετία θα δούμε πολλές αλλαγές.
Ποιοι είναι οι συγγραφείς με τη μεγαλύτερη επιρροή σήμερα;
Οι «New York Times» ανακήρυξαν τους 25 σημαντικότερους συγγραφείς της τελευταίας εικοσιπενταετίας. Διαβάζοντας τη λίστα, βλέπεις πως όλοι τους εξέδωσαν τα πρώτα τους βιβλία πριν από τουλάχιστον 25 χρόνια και αναγνωρίστηκαν ως σημαντικοί αρκετά χρόνια αργότερα. Οι Τoni Morrison και Cormac McCarthy έχουν τεράστια επιτυχία. Το ίδιο και η Joyce Carol Oates που έχει εκδώσει πολλά και εξαιρετικά μυθιστορήματα την τελευταία δεκαετία. Προσωπικά είμαι μεγάλος θαυμαστής του Don de Lillo αλλά και του David Foster Wallace - που μας λείπει πολύ. Από τους non-fiction συγγραφείς, οι Μalcom Gladwell και Jared Diamond είναι εξαιρετικά δημοφιλείς και ουσιαστικά έχουν καθορίσει το είδος τους. Και φυσικά δεν μπορώ να ξεχάσω τους εμπορικούς Janet Evanovich, Stephenie Meyer και Michael Connelly. Όμως το βιβλίο της εποχής που όλοι αναγνωρίζουν δεν είναι άλλο από τονΗarry Potter. Είμαστε ευλογημένοι που έχουμε μια συγγραφέα σαν την J.K. Rowling. Ελπίζουμε πως θα συνεχίσει να γράφει σπουδαία, αυθεντική, αξέχαστη λογοτεχνία για πολλά χρόνια ακόμα.
Πώς χρησιμοποίησε ο Οίκος Bloomsburyτην τεράστια επιτυχία του ΗarryPotter;
Α, οHarry Potterείναι μαζί ευλογία και κατάρα. Ευλογία επειδή είναι εξαιρετικά επιτυχημένος και κατάρα γιατί έχει ανεβάσει εξαιρετικά τις προσδοκίες. Αλλά συνεχίζουμε να εκδίδουμε την J.K. Rowling και με άλλους τρόπους. Επιπλέον, υπάρχουν πολλά χρήματα ακόμη που έρχονται από τη βιομηχανία του Harry Potter. Eίμαστε όμως ένας μεγάλος διεθνής εκδοτικός οίκος non fiction βιβλίων και στις ΗΠΑ είμαστε γνωστοί για τα εικονογραφημένa βιβλία και τα πρωτότυπα, μοναδικά λογοτεχνικά projects. To Logicomix είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Στο μέλλον θα προσδώσουμε μεγαλύτερη ποικιλία σε όσα ήδη γνωρίζουμε να κάνουμε καλά και θα εργαστούμε σκληρά για μπορέσουμε να προσαρμόσουμε τα βιβλία μας στο ψηφιακό μέλλον. Όσο για μένα, εξακολουθώ να εκδίδω βιβλία που με ενδιαφέρουν και είμαι εξαιρετικά ευτυχισμένος γι' αυτό. Ήταν μια υπέροχη δουλειά των τελευταίων χρόνων και ελπίζω να εξακολουθήσει να είναι...
Ποια είναι τα στοιχεία που μπορούν να καθιερώσουν ένα νέο συγγραφέα; Υπάρχει κάποιος που πιστεύετε ότι θα είναι ο επόμενος superstar;
Αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο να απαντηθεί. Χρειάζονται πολλά στοιχεία για να πετύχει κάποιος: όχι απλά συγγραφικό ταλέντο αλλά και σωστό marketing, προώθηση και δημοσιότητα. Δουλεύουμε σκληρά για να τα προσφέρουμε στους συγγραφείς μας, αλλά, μερικές φορές, η επιτυχία απλά συμβαίνει. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του The Story οf Εdgar Sawtelle, το οποίο διαβάζω τώρα. Η Όπρα το επέλεξε ως το βιβλίο της στο club book και αμέσως πουλήθηκαν 800.000 αντίτυπα. Έτσι απλά. Ο David Wroblewski δεν είχε ξαναγράψει μυθιστόρημα ποτέ πριν και τα πήγε εξαιρετικά καλά με το πρώτο του.
Ποια είναι η σχέση σας με την ελληνική λογοτεχνία;
Δεν έχω διαβάσει πολλά ελληνικά βιβλία, με εξαίρεση τα αρχαία κείμενα και φυσικά το Logicomix. O Kαζαντζάκης είναι αρκετά δημοφιλής στις ΗΠΑ. Αλλά, όπως σας είπα και νωρίτερα, είναι εξαιρετικά δύσκολο να περάσουν τα σύνορα οι συγγραφείς. Πολλοί συχνά ακούμε στις ΗΠΑ για σπουδαίους συγγραφείς που δεν έχουν μεταφραστεί. Όταν ο Le Clezio κέρδισε το βραβείο Νόμπελ την προηγούμενη εβδομάδα, ήμουν ανάμεσα στους εκδότες που ζητήσαμε δικαιώματα για μετάφραση (μπορεί και να ήταν ήδη πουλημένα), όμως ελάχιστοι πιστεύουν ότι τα βιβλία του θα πουλήσουν. Όχι επειδή δεν είναι πραγματικά σημαντικός, αλλά επειδή οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι δεν αποφασίζουν με κριτήριο πόσο καλό είναι ένα βιβλίο αλλά πόσο θα κατορθώσει να πουλήσει. Έχουμε τεράστιο πρόβλημα με την προώθηση της λογοτεχνίας από μακρινές χώρες. Όσο πιο εξωτικό μοιάζει ένα βιβλίο, τόσο περισσότερο φοβούνται οι βιβλιοπώλες ότι οι πελάτες δεν θα θέλουν να σχετιστούν μαζί του. Πρέπει να είσαι τυχερός για να κάνεις επιτυχία με ένα βιβλίο από ξένη χώρα, όσο διακεκριμένο και σοφιστικέ και αν είναι αυτό.
Πώς αποφασίσατε να εκδώσετε το Logicomixτων Απόστολου Δοξιάδη και Χρίστου Παπαδημητρίου;
Ο Colin Dickerman, πρώην εκδότης του Bloomsbury, απέκτησε τα δικαιώματα μαζί με τον Richard Atkinson του Bloomsbury U.K.. Ζήτησα να το διαβάσω, επειδή ενδιαφέρομαι για τα graphic novels και την επιστήμη της Λογικής. Ο Colin είχε βοηθήσει στην έκδοση του βιβλίουΟ θείος Πέτρος που είχε γράψει χρόνια πριν ο Απόστολος και αυτό βοήθησε στην επίτευξη της συμφωνίας. Ο Απόστολος το έγραψε στα αγγλικά και έτσι δεν ανησυχούμε αν ήταν too Greek. Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο και είμαστε περήφανοι που το εκδίδουμε. Ελπίζω να πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα!
σχόλια