Πολλοί από μας σπάγαμε πλάκα όταν ακούγαμε να μιλούν στην Ελλάδα για αυστηρή απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους και μάλιστα σε μπαρ, καφέ και νυχτερινά κέντρα. Ακόμα κι όταν επιβλήθηκε η απαγόρευση, κανένας μας δεν πίστεψε πραγματικά ότι η υπόθεση θα προχωρούσε. Μάλιστα, αρκετοί από μας βιάστηκαν να μιλήσουν για το ξερό κεφάλι των Ελλήνων – τη λεγόμενη ελληνική μαγκιά που δεν υποδουλώνεται σε κανένα ζυγό. Η επανάσταση είχε ήδη ξεκινήσει, πριν καλά καλά αρχίσει η απαγόρευση. Η απαγόρευση ήρθε και εφαρμόστηκε κακήν κακώς, με πολλά προσκόμματα και παλινδρομήσεις, με πολλά στραβά μάτια, με αλλαγές υπουργών, με πολλή ειρωνεία από την πλευρά των καταστηματαρχών και καθόλου σωστό προγραμματισμό και χειρισμό από τους ιθύνοντες. Κι όταν ήρθε και η κρίση, το θέμα σχεδόν ξεχάστηκε για ένα διάστημα…
Στην Ολλανδία τώρα, τα πράγματα έγινα λίγο διαφορετικά. Ο πρώτος νόμος για τον καπνό μπήκε σε ισχύ το 2002 και απαγόρευε το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους, την πώληση τσιγάρων σε ανηλίκους κάτω των 16 ετών, τη διαφήμιση τσιγάρων καθώς και την πώληση πακέτων που περιέχουν λιγότερα από 19 τσιγάρα – τα μίνι πακετάκια δηλαδή. Επίσης, οι καπνοβιομηχανίες έχαναν το προνόμιο να σπονσοράρουν φεστιβάλ και άλλα events.
To 2004 η κυβέρνηση αποφασίζει να απαγορέψει το κάπνισμα ταμπάκου και σε όλα τα μπαρ, τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, τα καφέ, τα φαστφουντάδικα, τα coffeeshops και τα κλαμπ, με το νομικό επιχείρημα ότι θα πρέπει να προστατευθούν οι εργαζόμενοι σε αυτά τα καταστήματα. Η απαγόρευση αυτή θα έμπαινε σε ισχύ την 1 Ιουλίου του 2008 – τέσσερα χρόνια μετά δηλαδή. Οι μαγαζάτορες τρέξαν να φτιάξουν καπνιστήρια μέσα στα μαγαζιά τους, κάτι που έδινε μια προσωρινή λύση στο πρόβλημα. Η κατάσταση ήταν τραγελαφική ιδιαίτερα στα coffeshops, όπου το καθένα από αυτά είχε χωριστεί στα δυο.
Στο βασικό κομμάτι του χασισοκαφενείου με το μπαρ και τα περισσότερα τραπέζια απαγορευόταν η χρήση ταμπάκο, δηλαδή μπορούσες να στρίψεις μπάφο αλλά χωρίς ταμπάκο – σου παρείχαν από το μαγαζί ένα ειδικό μείγμα από herbal καπνό για τη μίξη με το χασίς. Στο άλλο μισό του χασισοκαφενείου, στο καπνιστήριο δηλαδή, επιτρεπόταν κανονικά το κάπνισμα ταμπάκου και το κάπνισμα μπάφου με ταμπάκο – ή και χωρίς...
Δεν είχαν όμως όλα τα μαγαζιά την χωροταξική πολυτέλεια να κλείσουν ένα κομμάτι του χώρου τους και να το κάνουν καπνιστήριο. Αρκετά μικρά συνοικιακά καφέ και μπαρ προσέφυγαν στα δικαστήρια διαμαρτυρόμενα για το νέο μέτρο και δικαιώθηκαν. Το πρώτο δικαστήριο που έγινε για το θέμα αποφάσισε ότι δεν υπήρχε ισχυρή νομική βάση για να επιβληθεί ο αντικαπνιστικός νόμος σε μικρά καφέ και μπαρ, τα οποία μάλιστα δεν είχαν προσωπικό άλλο εκτός από τον ιδιοκτήτη.
Εδώ και 2 χρόνια οι μεμονωμένες υποθέσεις πηγαινοέρχονται στα δικαστήρια και τα εφετεία – άλλες δικαιώνονται κι άλλες όχι. Πάντως η αρχή της αποδόμησης έχει γίνει. Ξεκίνησε με μερικούς θερμόαιμους Ολλανδούς μαγαζάτορες (ναι υπάρχουν και τέτοιοι Ολλανδοί, ειδικά αν τους θίξεις τις ελευθερίες ή το εισόδημά τους), οι οποίοι έκαναν αντίσταση στο μέτρο και μάλιστα διενεργούσαν εράνους στους θαμώνες τους για την πληρωμή των προστίμων. Μετά τις βάσιμες διαμαρτυρίες όμως των ιδιοκτητών μικρών καφέ και μπαρ και τη δικαίωση αρκετών υποθέσεων στα δικαστήρια, η τωρινή κεντρο-ακροδεξιά κυβέρνηση Ρούτε προσανατολίζεται σε στροφή 180 μοιρών και υπόσχεται να χαλαρώσει το νόμο για μικρά καφέ και μπαρ κάτω των 70 τ.μ. που δεν έχουν προσωπικό άλλο από τον ιδιοκτήτη.
Έλα όμως που τα αφεντικά των μεγάλων καφέ και μπαρ διαμαρτυρήθηκαν στις αρμόδιες αρχές για στρέβλωση του ανταγωνισμού. Κι έτσι μέσα σε όλη αυτή τη σύγχυση, και σε αναμονή των αποφάσεων των εφετείων πλέον, η εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου παραληρεί.
Προχθές ήμουν σε ένα κλαμπάκι που βρίσκεται σε πολύ κεντρικό σημείο, επάνω στον ποταμό Άμστελ και απέναντι από το δημαρχείο του Άμστερνταμ. Κλαμπάκι που σίγουρα δεν ήτανε κάτω από 70 τ.μ. και σίγουρα δεν απασχολούσε ως προσωπικό μόνο τον ιδιοκτήτη του. Αλλά το τσιγάρο πήγαινε σύννεφο! Και με μια καταπληκτική άνεση, σαν να μην υπήρχε ποτέ απαγόρευση… σαν να ήταν όλα ένα κακό όνειρο. Κι από ότι πληροφορούμαι, δεν είναι το μόνο.
Αν τα βάλεις όλα κάτω, και τηρουμένων των αναλογιών μεταξύ των 2 χωρών, η κατάσταση δεν είναι και πολύ διαφορετική. Και οι Ολλανδοί έχουν ξερό κεφάλι, και οι Ολλανδοί είναι έτοιμοι να κάνουν τσαμπουκάδες για να περάσει το δικό τους, και οι Ολλανδοί κάνουν τα στραβά μάτια (αυτοί το λένε ανοχή), και οι Ολλανδοί καπνίζουν σε μαγαζιά παρά την απαγόρευση ή εκμεταλλευόμενοι την ενδιάμεση κατάσταση. Απλά διαπιστώνει κανείς αρκετά σημαντικές διαφορές στο πως εκφράζονται οι διαφωνίες, στο πως αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους, στο πως οργανώνουν την αντίδρασή τους και στο τι δομές υπάρχουν για να προωθηθούν τα αιτήματα τους με επιτυχία και να υπάρξει τελικά συναίνεση.
σχόλια