Το χειρότερο που μπορεί να κάνει ένας λαός με την πολιτιστική του κληρονομιά είναι να την ιεροποιήσει. Ό,τι ιερό, αντιστέκεται σε κάθε ορθολογική αποτίμηση και βέβαια κάθε απόπειρα οφέλιμης διαχείρισης, είναι καταδικασμένη ν'αποτύχει γιατί προσκρούει σε ταμπού και προκαταλήψεις. Η αρχαιολογία ως επιστήμη, αναπτύχθηκε για να υποστηρίξει το ιδεολόγημα του εθνικού κράτους και τα περισσότερα μουσεία, ειδικά τα αρχαιολογικά, δημιουργήθηκαν για να στεγάσουν τα τεκμήρια της συνέχειας κάθε έθνους κατά πρώτον και κατά δεύτερο λόγο, την κυρίαρχη αντίληψη για το κάλλος και την αισθητική. Αυτά τα μουσεία στεκόμαστε σήμερα και κοιτούμε με αμηχανία κι ακριβώς επειδή τα θεωρούμε ιερά, διστάζουμε να συζητήσουμε γιαυτά με όρους σύγχρονους και να ξεκινήσουμε ένα διάλογο πάνω στο τί σημαίνουν σήμερα για μας και πώς πρέπει να τα διαχειριζόμαστε.
Μόλις πριν από λίγες μέρες διάβαζα παντού μύδρους εναντίον του ΥΠΠΟΤ για το θέμα του θερινού ωραρίου των μουσείων λες και είναι αυτό το αρμόδιο Υπουργείο για τη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και των ωραρίων εργασίας στον ευρύτερο δημόσιο τομέα της χώρας. Εχει αναρωτηθεί ποτέ κανείς γιατί τα υπέροχα ελληνικά μουσεία, είναι τα μόνα του δυτικού κόσμου που δεν απασχολούν εθελοντές; Γνωρίζουμε πως ο θεσμός των εθελοντών στα μουσεία προσκρούει στα συνδικαλιστικά "δίκια" των εργαζομένων που βλέπουν εχθρικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Γνωρίζουμε ότι ο διευθυντής του μουσείου δεν έχει δικαίωμα ν'αποφασίσει τα βασικά που αφορούν στη διοίκησή του; Γνωρίζουμε ότι τα Δ.Σ. ορίζονται από τον εκάστοτε Υπουργό και πολύ συχνά στελεχώνονται από άσχετους προς το αντικείμενο; Επειδή θα μπορούσα ν'απαριθμήσω πολλές κακοδαιμονίες για τις οποίες δεν ευθύνεται το ΥΠΠΟΤ ή η διοίκηση των μουσείων, το πρόβλημα συνοψίζεται στην παρατήρηση ότι τα "ιερά" μας μουσεία, διοικούνται με τον ίδιο ακριβώς μπακαλίστικο τρόπο που διοικείται και το υπόλοιπο ελληνικό κράτος. Αντίφαση; Και να'ταν η μόνη.
Από την άλλη, κάθε φιλελεύθερο πνεύμα που στέκεται κριτικά απέναντι στο παπαρηγοπούλειο ιδεολόγημα της συνέχειας του ελληνικού έθνους που συνεχίζουμε ν'αναπαράγουμε στα μουσεία της χώρας και επισημαίνει πως τα μουσεία είναι "βαριά τουριστική βιομηχανία" η οποία μπορεί ν'αφήσει τρελά κέρδη και πρέπει να τα διοικούμε έχοντας ως μόνο γνώμονα το μέγιστο κέρδος, κι αυτοί λάθος κάνουν. Κάνουν λάθους γιατί δείχνουν ν'αγνοούν μια βασική αλήθεια. Κάθε που στεκόμαστε μπροστά σ'ενα κομμάτι του παρελθόντος ή σ'ενα έργο τέχνης, ακόμα κι όταν αυτό είναι τοποθετημένο στο πιο βαριά ιδεολογικοποιημένο context, λειτουργεί ως ο ακριβέστερος και καθαρότερος καθρέφτης της ίδιας μας της ύπαρξης. Ένας καθρέφτης που επιτρέπει στο κάθε άτομο να ορίσει τη θέση που καταλαμβάνει στην κοινωνία σ'ενα βάθος χρόνου.Με την έννοια αυτή λοιπόν, τα μουσεία είναι μια κατάκτηση του δυτικού ανθρώπου προς όφελος των εκάστοτε επιγόνων του και στη διαχείρισή τους δεν απαιτούν μόνο κοινή λογική αλλά και στοχασμό και έμπνευση.
Τα μουσεία είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να τα ιεροποιούμε και να αποστασιοποιούμαστε από την ηθική που φέρουν αποκλείοντας έτσι κάθε κριτική προσέγγιση και κάποτε, θα πρέπει να σταματήσουμε να κρατούμε την πολιτιστική μας κληρονομιά όμηρο των δοξασιών και των προκαταλήψεών μας μόνο και μόνο επειδή έτσι μας βολεύει. Και η σημερινή, είναι μια καλή μέρα για να τα σκεφτούμε όλα αυτά.
*Η φωτογραφία είναι δική μου, στιγμιότυπο από τον υπέροχο κήπο του Μουσείου Μυκόνου όπου κόρη φίλων, παίζει με τα γατάκια που κατοικούν σ'αυτόν*.
σχόλια