Ματίνα Καλτάκη
Κριτικός θεάτρου στον «Κόσμο του Επενδυτή».
Αισχύλος, Προμηθέας Δεσμώτης, σε σκηνοθεσία Θόδωρου Τερζόπουλου
Ο Προμηθέας Δεσμώτης του Θόδωρου Τερζόπουλου ήταν μία εντελής, άψογη ερμηνευτική πρόταση. Στην Ελευσίνα, στον υποβλητικό χώρο του παλιού ελαιουργείου, η εγκατάσταση με τις δεμένες σε χοντρά σκοινιά κοτρόνες του Γιάννη Κουνέλη, σου έπαιρνε την ανάσα. Η ασθματική διασκευή του Τερζόπουλου (μτφρ. Ε. Βαροπούλου) αποδόθηκε με αμείλικτη ερμηνευτική και κινησιολογική γεωμετρία, που διερρήγνυε η αλήθεια του βασανισμένου ανθρώπινου σώματος και σύντομα η οργή του επαναστημένου ανθρώπου. Αν κάτι έλειπε, ήταν οι υπότιτλοι που θα διασφάλιζαν τη διαρκή επαφή με τον λόγο - εδώ διακόπτονταν λόγω της συμμετοχής Τούρκων και Γερμανών ηθοποιών. Ο Κουνέλης δεν ήθελε να υπάρχουν υπότιτλοι, επιβάλλοντας τη «σιωπηλή» σκηνική εγκατάσταση στη ρητορική της σκηνικής πράξης. Ποιος είπε ότι η δημιουργία δεν είναι πόλεμος;
Ερρίκος Ίψεν, Τζον Γαβριήλ Μπόρκμαν, σε σκηνοθεσία Τόμας Οστερμάιερ
Ο Γιάννης Γαβριήλ Μπόργκμαν, όπως για χρόνια μεταφράζαμε το τίτλο του ιψενικού έργου, στη σκηνοθεσία του κατά τη γνώμη μου υπερτιμημένου Τόμας Οστερμάιερ ήταν η πιο βαρετή παράσταση που είδα στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών. Δεν με άγγιξε σε κανένα επίπεδο, η υποκριτική των ηθοποιών μού φάνηκε διεκπεραιωτική, η όψη αδιάφορη.
Κριστόφ Βαρλικόφσκι, Ένα Λεωφορείο, σε σκηνοθεσία Κριστόφ Βαρλικόφσκι
Η παράσταση του Βαρλικόφσκι Ένα Λεωφορείο, μια διασκευή πάνω στο Λεωφορείον ο Πόθος του Τεννεσσί Ουίλιαμς, δικαιώνεται κυρίως για την εκπληκτική ερμηνεία της Ιζαμπέλ Υππέρ. Κατά τη γνώμη μου, δεν υπάρχει άλλη ηθοποιός αυτήν τη στιγμή στην Ευρώπη που να μπορεί να συγκριθεί μαζί της - κυρίως για τον τρόπο που συνδυάζει στη σκηνή την πολύτιμη (ρεαλιστική) κινηματογραφική της εμπειρία με το φορμαλιστικό οπλοστάσιο που έχει αποκτήσει δουλεύοντας με σημαντικούς θεατρικούς σκηνοθέτες. Η όψη της παράστασης, συνδυάζοντας θαυμάσια σχεδιασμένους φωτισμούς και βίντεο, ήταν οργανικά δεμένη με το λεκτικό μέρος, μια διασκευή του Βαρλικόφσκι (σε συνεργασία με τον Λιβανέζο συγγραφέα και μεταφραστή Ουαζντί Μουαουάντ) που ανταποκρίνεται τέλεια σ' ό,τι περιμένει κανείς από μια σύγχρονη διαχείριση ενός κλασικού αμερικανικού έργου του 20ού αιώνα. Μόνο τα ένθετα τραγούδια που ερμήνευσε η Ρενάτε Τζετ μού φάνηκαν περιττά και αύξησαν χωρίς λόγο τη διάρκεια της σκηνικής πράξης.
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Δαίμονες, σε σκηνοθεσία Πήτερ Στάιν
Δεν είδα τους Δαίμονες του Στάιν, γιατί όλη η πορεία του Γερμανού σκηνοθέτη της τελευταίας δεκαετίας μαρτυρά την πτώση ενός σπουδαίου δημιουργικού μυαλού στον κυνισμό, στην απιστία, στη φιλαργυρία. Μοιάζει να κάνει θέατρο όπως άλλοι παίζουν στοιχήματα - είναι χαρακτηριστικό ότι, μιλώντας για τους Δαίμονες, ελάχιστα μίλησε για το συγκλονιστικό μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι κι αυτά τα επιφανειακά, αντιδραστικά, συντηρητικά που είπε, μόνο απογοήτευση μού προκάλεσαν. Κυρίως επέμεινε στις ιδιαιτερότητες του «event» κι εγώ αγαπώ πολύ τον Ντοστογιέφκσι για να πειστώ ότι αξίζει να υποστώ το μαρτύριο της 12ωρης παράστασης. Oι Έλληνες ιθαγενείς εξακολουθούν να παραμυθιάζονται, αλλά σκηνοθέτες σαν το Στάιν, αλαζονικοί και αμετροεπείς στο τελείωμα της δημιουργικής πορείας και της ζωής τους, είναι επικίνδυνοι για το θέατρο.
Τόνυ Κούσνερ, Άγγελοι στην Αμερική, σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη
Αν και πιστεύω ότι ο Νίκος Μαστοράκης ατύχησε στο να αναδείξει τα πολλά επίπεδα και τα σύνθετα ζητήματα που με εντυπωσιακή μαεστρία χειρίζεται ο Τόνυ Κούσνερ στο Άγγελοι στην Αμερική (μετακινώντας διαρκώς το κέντρο της προσοχής του/μας από το ατομικό προς το συλλογικό και αντίστροφα), είναι αρκετό το γεγονός ότι θυμηθήκαμε ένα από τα πλέον σημαντικά αμερικανικά έργα των τελευταίων δεκαετιών, δείγμα χαρακτηριστικό του αμερικανικού μεταμοντερνισμού στη δεκαετία του '90. Και για έναν επιπλέον λόγο: γιατί επενέφερε το ζήτημα της ρεαλιστικής αφήγησης και την αμηχανία που αντιμετωπίζουν πολλοί, καλοί και έμπειροι, σκηνοθέτες στον χειρισμό της. Νομίζω πως είναι καιρός να παραδεχθούμε ότι αν η ρεαλιστική αληθοφάνεια είναι εκτός συρμού, τότε εκτός συρμού είναι όλη η ζωή μας και εμείς οι ίδιοι. Το έργο τέχνης οφείλει να ξαναμιλήσει μέσα μας, απελευθερωμένο από τα ξέφτια του μοντερνιστικού ψυχαναγκασμού περί καινοτομίας και πρόκλησης. Τα μικρόφωνα καταδίκασαν την υποκριτική των καλών ηθοποιών που συμμετείχαν - κρατώ, ωστόσο, την καιόμενη ερμηνεία του Δημήτρη Λιγνάδη στον ρόλο του Ρέι Κον.
Δημήτρης Δημητριάδης, Τόκος, σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή
Τα μικρόφωνα κατέστρεψαν και την παράσταση του Λευτέρη Βογιάτζη (τουλάχιστον στην πρεμιέρα, που εγώ παρακολούθησα). Ήταν η «ύβρις» της τελειομανίας του καλού σκηνοθέτη που έπρεπε να «τιμωρηθεί», για να διαπιστώσει εμπράκτως αυτό που ήδη ξέρει καλά, ότι τίποτε δεν στέκει αρκετά σίγουρο στα πόδια του κι ότι πάντα υπάρχει κίνδυνος να συμβεί το «ατύχημα», το χτύπημα του ανορθόλογου τυχαίου; Δεν ξέρω. Μένω στην ικανοποίηση που μου έδωσε η επαφή (ακόμη και η αντιπαράθεση) με τη σκέψη του Δημήτρη Δημητριάδη και με την ευφυΐα της δραματουργίας του! Με τον αμείλικτο τρόπο της αρχαίας τραγωδίας, σ' ένα δραματουργικό πλαίσιο που κρύβει, μεταμφιέζει, στήνει παγίδες, ο Δημητριάδης αποκαλύπτει το μείζον ψέμα που διέπει τη ζωή μας: ότι η ανθρώπινη ύπαρξη, άρα και η ζωή μας, έχει αξία, νόημα, λόγο. Δεν έχει.
Σπύρος Παγιατάκης
Κριτικός θεάτρου της εφημερίδας «Καθημερινή».
Αισχύλος, Προμηθέας Δεσμώτης, σε σκηνοθεσία Θόδωρου Τερζόπουλου
Δεν είδα το Άγγελοι στην Αμερική, ούτε τον Προμηθέα από το Θέατρο Άττις. Είδα όμως τον λαϊκότροπο Προμηθέα στην Αθήνα από το Rimini Protokoll, όπου καμιά εκατοστή Αθηναίοι κατέθεταν τις wahlverwandschaften τους -που λένε κι οι Γερμανοί- με τα πρόσωπα της τραγωδίας, και τη γεωμετρικο-φυγοκεντρική παράσταση του Αντι-Προμηθέα της Σάικα Τεκάντ και ζαλίστηκα. Κάνοντας τώρα τη σούμα, παρόλους τους περιορισμούς λόγω λιτότητας, τελικά ήταν ένα ενδιαφέρον φεστιβάλ. Θα το θυμόμαστε αυτό το 2010 για τον εγγονό του Τσάρλι Τσάπλιν, τον Τζέιμς Τιερρέ, για την πυροτεχνική τεχνολογία του Castafiore, για τους επιγόνους της Πίνα Μπάους και για ένα σωρό άλλα, καλά και κακά.
Ερρίκος Ίψεν, Τζον Γαβριήλ Μπόρκμαν, σε σκηνοθεσία Τόμας Οστερμάιερ
Το αξιοσημείωτο με τον 42χρονο, μέχρι τώρα άκρως ριζοσπαστικό σκηνοθέτη Τόμας Οστερμάιερ υπήρξε ότι αυτήν τη φορά στήριξε την παράστασή του όχι σε νεωτεριστικές «μοντερνιές» αλλά σε καλούς ηθοποιούς, οι οποίοι έπαιζαν ρεαλιστικότατα. Λες και ήταν χθες...
Κριστόφ Βαρλικόφσκι, Ένα Λεωφορείο, σε σκηνοθεσία Κριστόφ Βαρλικόφσκι
Ποιο Λεωφορείο; Ποιος Τεννεσί Ουίλλιαμς; Ποια Μπλανς Ντυμπουά; Εδώ protagonista assoluto είναι ο αβανγκάρντ Πολωνός σκηνοθέτης Κρίστοφ Βαρλικόφσκι, που ανατρέπει όλα τα μέχρι τώρα γνωστά επάνω στο πολυπαιγμένο Λεωφορείον ο Πόθος. Σίγουρα ενδιαφέρουσα η δουλειά του, με τις υπερπροβεβλημένες ταυτόχρονες βίντεο-προβολές του και με το εξεπιτούτοις τσαλαπάτημα πάνω στο «ορθόδοξο» θέατρο. Δευτεραγωνίστρια -ασφαλώς μετά τον σκηνοθέτη- η καλή Ιζαμπέλ Υππέρ. Θα μπορούσε δε να είναι ακόμα καλύτερη, αν ο «δάσκαλος» την είχε αφήσει να κλιμακώσει ομαλότερα την ψυχασθένειά της. Όμως, από την πρώτη-πρώτη σκηνή κιόλας την παρουσιάζει να 'ναι τρελή για τα σίδερα. Οπότε δεν έχει μεγάλες ευκαιρίες να πάει παρακάτω. Και οι κλινικές περιπτώσεις στη σκηνή σπάνια ενδιαφέρουν το κοινό, μόνο τους γιατρούς.
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Δαίμονες, σε σκηνοθεσία Πήτερ Στάιν
Ένα ρώσικο έργο, σκηνοθετημένο από Γερμανό σκηνοθέτη, με Ιταλούς ηθοποιούς, παιγμένο μπροστά σ' ένα ελληνικό κοινό. Γιατί ξεχώρισαν στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών οι Δαίμονες, σκηνοθετημένοι από τον πάλαι ποτέ πρωτοποριακό 73χρονο Πήτερ Στάιν; Μα κυρίως για τη διάρκεια της παράστασης -12 ώρες με τα διαλείμματα- και για την κατά γράμμα πιστή απόδοση του μυθιστορήματος στη σκηνή. Μία καλή ρεαλιστική παράσταση που αναδείκνυε ταυτόχρονα και το άφθονο χιούμορ που υπάρχει στο μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι. Όμως, ποιοι είναι οι Δαίμονες; Κατά τον σκηνοθέτη, ο τίτλος αναφέρεται στις «ψυχικές ασθένειες και τις παράνοιες μιας νέας γενιά η οποία έχει χάσει την πίστη της στη θρησκεία και κατάντησε να μεταβληθεί σε θύμα της ίδιας της ιδεολογίας της...». Φράσεις που προδίδουν μια συντηρητικότατη ιδεολογία. Έτσι, λοιπόν, κύριε Στάιν;
Δημήτρης Δημητριάδης, Τόκος, σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή
Κρίμα! Πρώτα-πρώτα κρίμα για το έργο του Δ. Δημητριάδη, το οποίο προσπάθησε μεν αλλά δεν κατάφερε ν' απογειωθεί ως η σύγχρονη ανατρεπτική «αλληγορία», όπως θα 'θελε. Έτσι παρέμεινε αλαζονικά εγκεφαλικό, επιδεικτικά ελευθερόστομο και φλύαρα αντιθεατρικό. Με παρόμοιο υλικό στο χέρι ακόμα κι ο Λευτέρης Βογιατζής φάνηκε να σηκώνει τα χέρια ψηλά σκηνοθετώντας τι, στ' αλήθεια;... Κρίμα, τελικά, και για τους άξιους ηθοποιούς που έμοιαζαν αμήχανοι ως προς αυτό που έπρεπε να υπηρετήσουν. Κρίμα για την κακή τεχνολογία στα μικρόφωνα που ισοπέδωσε την παράσταση ακουστικά. Μόνο η Χλόη Ομπολένσκι διασώθηκε μ' ένα μη-σκηνικό, το οποίο θα μπορούσε να παραμείνει εσαεί ως μια πολύτιμη εικαστική εγκατάσταση στο παλιό εργοστάσιο που στεγάζει το φεστιβάλ.
Ιλεάνα Δημάδη
Κριτικός θεάτρου στο περιοδικό «Αθηνόραμα».
Αισχύλος, Προμηθέας Δεσμώτης, σε σκηνοθεσία Θόδωρου Τερζόπουλου
Μ' αρέσουν οι σκηνικές εκδοχές του Θόδωρου Τερζόπουλου. Ξεφεύγουν από τα στενά πλαίσια μιας ακόμη παράστασης, θέτουν τον θεατή σε μια νέα περιπέτεια του βλέμματος και της αντίληψης. Έτσι κι εδώ η παράσταση δεν ήταν για μένα μόνο ο τρόπος που εκφερόταν ο λόγος του Αισχύλου ή το «φάουλ» της απουσίας υπερτίτλων, αλλά όλο το «πακέτο» της εμπειρίας: η πορεία προς την Ελευσίνα των υψικαμίνων, ο ραγισμένος χώρος του Παλιού Ελαιουργείου, η αόρατη εγκατάσταση του Γιάννη Κουνέλη, οι φυσικοί ήχοι του Τάκη Βελιανίτη, ο Προμηθέας του Τούρκου Γεντκίν Ντικινσιλέρ με το τρεμάμενο χαμόγελο, η περιδινούμενη Σοφία Χιλλ ως Ιώ και, πέρα απ' όλα, η γηραιά αλλά ακμάζουσα Σοφία Μιχοπούλου να παραμιλά ανασύροντας μνήμες Εμφυλίου: «υπόγραψε, υπόγραψε για να σωθείς».
Ερρίκος Ίψεν, Τζον Γαβριήλ Μπόρκμαν, σε σκηνοθεσία Τόμας Οστερμάιερ
Δεν κατόρθωσα να επικοινωνήσω με τη σκηνοθεσία∙ τη βρήκα άνευρη κι επιτηδευμένη, δίχως χιούμορ ή συγκίνηση, πιο κοντά στο παλιομοδίτικο πλέον όραμα του Πήτερ Στάιν παρά σε ό,τι μπορεί να ευαγγελιστεί ένας σαραντάρης σκηνοθέτης-ταραχοποιός. Αν ο Τόμας Οστερμάιερ ξεκινούσε την καριέρα του με αυτήν τη δουλειά, μάλλον δεν θα μαθαίναμε ποτέ το όνομά του.
Κριστόφ Βαρλικόφσκι, Ένα Λεωφορείο, σε σκηνοθεσία Κριστόφ Βαρλικόφσκι
Στις παραστάσεις του Πολωνού αυτού σκηνοθέτη, ο οποίος πιστεύω πως, αν δεν αυτοκαταστραφεί, μπορεί να κάνει θαύματα, ο άνθρωπος παρουσιάζεται σε όλο το μεγαλείο και τη δυσωδία του. Έτσι και η Μπλανς του ήταν υπέροχη όσο και απαίσια, φτιαγμένη στα μέτρα και τα σταθμά της σαγηνευτικά αντιπαθέστατης Ιζαμπέλ Υππέρ. Από εκεί και πέρα όμως, ο Βαρλικόφσκι υπήρξε εδώ φλύαρος και ανούσια επιδεικτικός, απογοητεύοντας μια ορκισμένη φαν του, όπως εμένα, που έχω ταξιδέψει για να δω δουλειές του από τη Θεσσαλονίκη μέχρι τη Λιθουανία.
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Δαίμονες, σε σκηνοθεσία Πήτερ Στάιν
Αρκέστηκα στις τέσσερις ώρες, κατά τη διάρκεια των οποίων ευχαριστήθηκα το ιταλιάνικο ταπεραμέντο το οποίο ο ιταλικός θίασος μετάγγισε στις ρώσικες ιδιοσυγκρασίες των ηρώων. Δεν πιστεύω, όμως, στην αξία των πολύωρων παραστάσεων τέτοιου ύφους, είδους και ήθους. Άσε που τον Ντοστογιέφκσι αξίζει να στρωθείς και να τον διαβάσεις...
Τόνυ Κούσνερ, Άγγελοι στην Αμερική, σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη
Διχασμένη περίπτωση παράστασης. Ωραιότατο το πρώτο μέρος, φλύαρο και ασυνάρτητο το δεύτερο. Είναι πάντως εντυπωσιακό πώς ο Νίκος Μαστοράκης συντόνισε έναν ανομοιογενή θίασο σε ερμηνείες συναρπαστικές. Θυμάμαι ακόμη τη σκηνή με τον Χρήστο Λούλη ως φορέα του AIDS και τη Ζέτα Δούκα ως μανιοκαταθλιπτική να τραγουδούν το «This love affair» του Ρούφους Γουέινραϊτ, συνδέοντας τη σωματική ασθένεια του μεν με τη ψυχική ασθένεια της άλλης.
Δημήτρης Δημητριάδης, Τόκος, σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή
«Οι αστοί είναι μαστροποί, οι μανάδες πόρνες κι ένας κατά συρροήν δολοφόνος εγκύων μαζί με μια λεχώνα που πνίγει το νεογέννητό της γίνονται οι άγγελοι-εξολοθρευτές τους». Επιτέλους: ένα έργο που προκαλεί αμηχανία, εκνευρισμό, παραξένισμα, ακόμη και ταραχή. Η σκοτεινή αλληγορία του Δημητριάδη θεωρώ πως μιλά για τον εμφύλιο πόλεμο στον οποίο βρίσκεται με τον εαυτό του ο Έλληνας της νεοπλουτίστικης ευζωίας. Όσο για τη σκηνοθεσία του Λευτέρη Βογιατζή, παρά τα ενοχλητικά τεχνικά προβλήματα, ήταν σαν να παρατηρούσε με υπόκωφο χιούμορ και τρόμο το πώς ο συνδυασμός ραστώνης και αμοραλισμού έχει γεννήσει το ηλίθιο τέρας που λέγεται «νεοέλληνας». Για μένα, ένα έργο και μια παράσταση-σταθμός.
Γρηγόρης Ιωαννίδης
Κριτικός θεάτρου στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία».
Αισχύλος, Προμηθέας Δεσμώτης, σε σκηνοθεσία Θόδωρου Τερζόπουλου
Ίσως η λιγότερο πειστική απόδοση του Προμηθέα από τον Τερζόπουλο. Για το γύρω περιβάλλον ουδέν σχόλιο: η επιλογή της Ελευσίνας αρκετή από μόνη της. Χωρίς τους υπέρτιτλους όμως, η παράσταση γίνεται υπερφορμαλιστική προσπάθεια συνομιλίας με το εικαστικό βάρος του Κουνέλη. Από την εποχή του Ξενάκη το πρόβλημα παραμένει: πώς συνδυάζονται οι καλλιτεχνικές δυνάμεις, πώς οδηγούνται στη σύνθεση και αναγωγή; Εδώ το πρόβλημα διογκώνεται: είναι ο Προμηθέας μπροστά από το εικαστικό του Κουνέλη ή η σύνθεση του Κουνέλη πίσω από τον Προμηθέα;
Ερρίκος Ίψεν, Τζον Γαβριήλ Μπόρκμαν, σε σκηνοθεσία Τόμας Οστερμάιερ
Πόσοι βαρέθηκαν με τον Μπόρκμαν του Ίψεν στην παράσταση του Οστερμάιερ; Φυσικό είναι. Πουθενά κανείς δεν είπε πως είναι έργο για κοινή χρήση, εύκολη ανάγνωση και βέβαια για πρωταγωνισμό. Πρόκειται για μοντερνισμό με δόντια, που ζητά προσήλωση, ατμόσφαιρα και κυρίως επιβολή του κλίματος σήψης της αστικής τάξης. Στη σκηνή υπάρχουν βρικόλακες και στην πλατεία ναρκοληπτικοί που πρέπει επειγόντως να ξυπνήσουν! Δεν διακρίναμε ιδιαίτερα τους περίφημους πρωταγωνιστές της Σαουμπίνε, ακριβώς γιατί είναι περίφημοι. Υποχωρούν μπροστά στο έργο, δουλεύουν από κοινού, μυστικά και υπόγεια.
Κριστόφ Βαρλικόφσκι, Ένα Λεωφορείο, σε σκηνοθεσία Κριστόφ Βαρλικόφσκι
Από τον Βαρλικόφσκι περιμέναμε κάτι άλλο. Κι όμως, η πρότασή του για το Λεωφορείο καταλήγει στην πιο μπανάλ προσέγγιση που μπορούσε να γίνει. Μα το ζήτημα δεν είναι αν η Μπλανς είναι υστερική ή όχι, αλλά τι συμβαίνει όταν πλησιάζεις τους υπερευαίσθητους ανθρώπους χωρίς τις ταμπέλες της ψυχανάλυσης! Ο σκηνοθέτης άθελά του παίρνει τη μεριά της παλιοπαρέας που ξαποστέλνει την αύρα της ζωής μας στο ψυχιατρείο. Για τις εξαλλοσύνες του δεν φταίει η Υππέρ, που κάνει ό,τι μπορεί, αλλά γεμίζει μικρό καλάθι.
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Δαίμονες, σε σκηνοθεσία Πήτερ Στάιν
Η πιο «άγρια» φεστιβαλική πρόταση του φεστιβάλ. Δώδεκα ώρες με έναν ποταμό σκέψης, για να εξαχθεί το συμπέρασμα πως δεν είναι το μυθιστόρημα που πάει θέατρο αλλά το θέατρο που πάει μυθιστόρημα. Ο Στάιν είχε μάλλον δίκιο: νιώθεις διαφορετικός μετά από μια ολόκληρη ημέρα παρακολούθησης. Αλλά ποιος μιλά για την παράσταση (την εξαιρετική από μόνη της); Εδώ έχουμε έναν γίγαντα της σκέψης που συνοψίζει μια εποχή και μια ηλικία της ανθρωπότητας. Και το κάνει αυτό στην πιο γενική και πιο ειδική της περίπτωση. Οι Δαίμονές μας βρίσκονται παντού.
Τόνυ Κούσνερ, Άγγελοι στην Αμερική, σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη
Παράσταση που πιθανόν αδικήθηκε από τη θέση της στην αρχή του φεστιβάλ. «Άγγελοι στην Αμερική» καρφωμένοι στην εποχή τους -αρχές '90-, παλιά άγχη, μελλοντικά σύνδρομα. Περιγράφουν έξοχα το αδιέξοδο της Χ-Generation (για όσους τη θυμούνται ακόμη...), τον κυνισμό, την κάθοδο και ανάρρησή της στο επίπεδο του πολιτικού έως και μεταφυσικού παραδείγματος... Και δίνουν, βέβαια, στον αμερικανικό ρεαλισμό τα παλιά του πρωτεία... Στον δικό μας κόσμο, τώρα, τα μικρόφωνα που βάζει ο Νίκος Μαστοράκης φέρνουν την απόκλιση από τον κοινό άξονα, κάνουν τα πράγματα της γης να στοχεύουν στο άγνωστο. Και ακόμα: μένουν στη μνήμη η φωνή από τα έγκατα της Λυμπεροπούλου στην είσοδο του ραβίνου-προφήτη, οι ερμηνείες των Λούλη, Λιγνάδη, Παπασπηλιόπουλου, Ευθυμιάδη, Χατζόπουλου... Το ελληνικό θέατρο βγάζει φτερά.
Δημήτρης Δημητριάδης, Τόκος, σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή
Με τον Τόκο ο Δημητριάδης μπορεί να διεκδικήσει τουλάχιστον μια κορυφή. Είναι ο συγγραφέας του πλέον ζοφερού ελληνικού έργου που ανέβηκε στο θέατρο μας. Μια παλιά κριτική θεωρία λέει, πάντως, να αφήσουμε το θέμα της προσωπικής εμπλοκής στον γνωστό σύνδεσμο ορέξεως και κολοκυθόπιτας και να δούμε το έργο ως δομή και κατασκεύασμα. Ακολουθώντας τη δεύτερη αυτή θεωρία, παραδεχόμαστε πως πρόκειται για εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο, που προωθεί τον ελληνικό νατουραλισμό μέχρι το ποιητικό, μαύρο σύμπαν του συγγραφέα. Στηρίζεται, δε, στη γόνιμη σκηνική πρόταση του Βογιατζή, την ανολοκλήρωτη ίσως, αλλά τολμηρή, ανοικτή κι εμπνευσμένη. Ιδού στο θέατρό μας το πρόσωπο του «βαθέως σήμερα».
σχόλια