Συνέντευξη στη Σοφία Ζυγούμη
Η Valerie Kontakos είναι σκηνοθέτης και παραγωγός ντοκιμαντέρ. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη αλλά τα τελευταία δέκα χρόνια ζει και εργάζεται στην Ελλάδα. Το 2009 ξεκίνησε το Exile Room μια μη κερδοσκοπική οργάνωση για media arts η οποία διοργανώνει workshops και δωρεάν προβολές ταινιών ντοκιμαντέρ. Σε μια φορτισμένη στιγμή (έπειτα από την ομιλία του κ. Πυρουνάκη) παίρνει τη σκυτάλη και ξεκινά την ομιλία της στη σκηνή του TEDxAUEB. Φυσικά και δεν αργεί να κερδίσει το κοινό, μιλώντας για τους αληθινούς ήρωες που έχουν τα ντοκιμαντέρ της και τις σκληρές καμιά φορά ιστορίες που ακούγοντάς τες θέλει να τις καταγράφει. Μια φορά μάλιστα, όπως εξομολογείται, ο ήρωας που ακολουθούσε αποφάσισε να φύγει από τη χώρα και η ιστορία έμεινε ημιτελής.
Όπως επισημαίνει στην ομιλία της, επαναπροσδιορισμός της πραγματικότητας για εκείνη είναι: "να ανταπεξέρχεσαι σε οποιαδήποτε πραγματικότητα βρίσκεσαι σε κάθε στιγμή".
Όταν έρχεται η στιγμή της συνέντευξης η Valerie είναι χαμογελαστή και φανερά ανακουφισμένη που όλα πήγαν καλά. Χωρίς άγχος πλέον μιλά για την αξία του ντοκιμαντέρ, την Ελλάδα του σήμερα και την σημασία του να επαναπροσδιορίζεις την πραγματικότητά σου.
Έχετε γεννηθεί και ζήσει όλα τα χρόνια στην Αμερική. Tα τελευταία δέκα όμως ζείτε εδώ. Πως επιλέξατε την Ελλάδα;
Με αυτό ακριβώς ξεκινούσα το λόγο μου χθες στην πρόβα, αλλά σήμερα όταν ξύπνησα αποφάσισα ότι δε μου άρεσε να ξεκινήσω έτσι και το άλλαξα, οπότε αν είχα κρατήσει το χθεσινό θα ήξερες (γελά). Τέλοσπάντων, είμαι στην Ελλάδα δέκα χρόνια, οι γονείς μου είναι Έλληνες, έχω δυο παιδιά και ο άντρας μου είναι και αυτός Έλληνας του εξωτερικού και πριν από δέκα χρόνια αποφασίσαμε να έρθουμε στην Ελλάδα για δύο χρόνια, για να γνωρίσουν και τα παιδιά τους παππούδες και τις γιαγιάδες που είχαν μετακομίσει εδώ. Έγιναν κάποια πράγματα που μας έκαναν να αναθεωρήσουμε την απόφαση να επιστρέψουμε στην Αμερική όταν πέρασαν δυο χρόνια κι έτσι αποφασίσαμε να μείνουμε μέχρι να τελειώσουν τα παιδιά το σχολείο.
Ήρθατε σε μια σχετικά καλή περίοδο για την Ελλάδα το 2003...
Εγώ νομίζω ότι αυτή είναι η καλύτερη εποχή. Αν αφήσουμε στην άκρη το πόσο δύσκολα περνάει ο κόσμος -το οποίο φυσικά είναι πολύ σημαντικό- θα δούμε τη διαφορά στην κουλτούρα και τον τρόπο ζωής που υπήρχε το 2003. Τα πράγματα που είχαν σημασία για τους ανθρώπους τότε ήταν παράλογα, σα να ζούσαν σε ένα σύννεφο.
Αναφέρεστε σε όλο αυτό τον υπερκαταναλωτισμό.. στη Νέα Υόρκη πως ήταν αυτό το κομμάτι;
Ακριβώς. Κοίτα ναι μεν υπάρχει και στη Νέα Υόρκη, και από κει ξεκινάει όλη αυτή η κατανάλωση αλλά υπάρχουν και άλλα πράγματα που γίνονται τα οποία δεν υπήρχαν εδώ. Αυτό λοιπόν που γίνεται τώρα με την κρίση είναι ότι αναγκάζεται ο κόσμος να ξανασκεφτεί τι είναι σημαντικό στη ζωή, να συλλογιστεί τι γίνεται γύρω του. Είναι σαν διαλογισμός, σε βοηθά να στρέψεις τη σκέψη σου στη σωστή κατεύθυνση και πιστεύω οι άνθρωποι έχουν ξεκινήσει να το κάνουν αυτό και να σκέφτονται τον διπλανό τους και πως μπορούν να τον βοηθήσουν. Αυτά είναι πιστεύω τα πράγματα που πρέπει να μας μείνουν. Γιατί μπορούμε να σταθούμε στα πόδια μας οικονομικά. Το χουμε ξαναπεράσει όλο αυτό και δεν είμαστε οι μόνοι που το περνάμε, ακόμα και η Αμερική το πέρασε.
Θα συνεχίσετε να μένετε στην Ελλάδα, ή σκέφτεστε κάποια στιγμή να γυρίσετε στη Νέα Υόρκη;
Κοίτα εμένα μου λείπει η Αμερική γιατί έχει ένα ρυθμό που δεν έχει η Αθήνα παρ' όλο που τώρα γίνονται πάρα πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα, οπότε δεν είναι αυτό. Απλά εκεί γεννήθηκα και εκεί μεγάλωσα. Τώρα δε νομίζω ότι θα μπορούσα να ζήσω μόνιμα στην Αμερική. Θα φροντίσω και θα προσπαθήσω να κάνω κάτι που να μου επιτρέπει να είμαι και στα δυο μέρη.
Το 2009 φτιάξατε το Exile Room, πείτε μου λίγο γι αυτό...
Όταν ήρθα στην Ελλάδα, το ντοκιμαντέρ δεν ήταν ένα διαδεδομένο είδος ταινίας. Οι περισσότεροι φτιάχνουν ένα ντοκιμαντέρ και το βάζουν στην άκρη μέχρι να το χρησιμοποιήσουν σε κάποια μελλοντική ταινία. Είναι σαν μια ζώνη δεύτερης προβολής και αυτό με αναστάτωσε πολύ. Μπορεί από ένα ντοκιμαντέρ να μην βγάζεις τα ίδια λεφτά όπως με μια ταινία αλλά για μένα είναι ισοδύναμο καλλιτεχνικά, και σε όλους τους τομείς αν γυριστεί σωστά. Είχα λοιπόν αυτό τον χώρο στην Αθηνάς που είναι ένας μεγάλος χώρος για το γραφείο μου κι έτσι χρησιμοποίησα ένα μέρος του χώρου για να να προβάλω ταινίες και συγκεκριμένα ντοκιμαντέρ και μάλιστα δωρεάν. Έτσι θα μπορούσαν οι άνθρωποι να δουν ντοκιμαντέρ και να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είναι απλά κάτι που βλέπεις στην τηλεόραση, ούτε ένα μεταβατικό στάδιο για τη δημιουργία μιας ταινίας. Με αυτό τον τρόπο μάλιστα ήθελα να δημιουργήσω μια κοινότητα ανθρώπων που συζητούν για τα ντοκιμαντέρ κι έτσι ξεκινήσαμε να κάνουμε δράσεις και να προσκαλούμε κόσμο από το εξωτερικό και ντόπιους και έτσι αναπτύχθηκε το Exile Room. Το σημαντικό είναι ότι μετά από αυτό προσφέρουμε φαγητό δωρεάν.
Πως λειτουργεί από οικονομικής άποψης όλο αυτό; Από τη στιγμή που είναι όλα δωρεάν;
Κοίτα επειδή το χώρο το είχα για τη δουλειά μου το κόστος βγαίνει από κει, το παραπάνω είναι το φαγητό και λίγο κρασί που προσφέρουμε, και όταν έχουμε προβολή επειδή ξέρω πολύ κόσμο, μας δίνουν την ταινία δωρεάν ή με πολύ μικρό κόστος.
Τι ταινίες προβάλετε συνήθως;
Οι περισσότερες ταινίες που δείχνουμε είναι ξένες, επειδή οι ντόπιοι μπορούν να προβάλλουν τις ταινίες τους και για μένα το σημαντικό είναι να αναπτυχθεί η γλώσσα του ντοκιμαντέρ, ώστε να δεις πράγματα που δεν θα έβλεπες αλλιώς επειδή δεν τα δείχνουν στους κινηματογράφους αλλά ούτε και στην τηλεόραση.
Είπατε ότι η μοναδική φορά που συμμετείχατε ως ηθοποιός σε ταινία ήταν στα έξι σας. Δεν βλέπετε ποτέ τον εαυτό σας μπροστά από την κάμερα;
Ποτέ. Κι έχω δυσκολία και στο να με τραβούν φωτογραφίες.
Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο παιδί που θέλει να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο και λίγο φρενάρει;
Να το κάνει. Να δανειστεί μια κάμερα να βγει έξω και να δει. Και όχι μόνο ντοκιμαντέρ αλλά και όλες τις ταινίες. Είναι σαν κάποιος που γράφει, αν δεν έχει διαβάσει, δεν μπορεί να γράψει. Το ίδιο ισχύει και στις ταινίες. Δυστυχώς δεν υπάρχει αρκετή παιδεία εδώ, υπάρχει μόνο μια σχολή στη Θεσσαλονίκη και ο Σταυράκος. Στην Ελλάδα δεν το έχουν δει σαν επάγγελμα που χρειάζεται ένα πανεπιστήμιο και αυτό είναι στενάχωρο. Όταν σπούδαζα δουλεύαμε πολύ σκληρά και συστηματικά και είμασταν πολύ αφοσιωμένοι και όχι επειδή ήταν το χόμπι μας, αλλά η δουλειά μας και την αγαπούσαμε. Μπορείς να αγαπάς τη δουλειά σου και να σαι ικανοποιημένος από αυτήν. Εκτός από την κοινωνία και τους χαρακτήρες που σε απαρτίζουν είναι και αυτή ένα πολύ σημαντικό μέρος της ζωής σου.
Στα ντοκιμαντέρ που κάνετε πώς επιλέγετε τους χαρακτήρες σας; Αναφέρατε πριν μια ιστορία ενός πραγματικού χαρακτήρα που ακολουθούσατε κινηματογραφικά ώσπου έφυγε και η ιστορία έμεινε χωρίς τέλος. Συνήθως βρίσκετε πρώτα το θέμα ή κάποιον χαρακτήρα που σας εμπνέει;
Υπάρχουν αρκετοί τρόποι. Πρώτα απ' όλα μπορείς να ακολουθείς ένα θέμα όπως στην περίπτωση που ανέφερα στην ομιλία (η περίπτωση ενός μετανάστη που παγιδεύεται σε μια χώρα). Όταν άκουσα για το θέμα των μεταναστών και το χάος του τι γινόταν σκέφτηκα αν μπορώ να κάνω μια ιστορία γι αυτό. Έπειτα έψαξα αν μπορώ να βρω έναν αληθινό ήρωα που μπορεί να γίνει η ραχοκοκκαλιά της ιστορίας μου, ώστε να έχει μια αρχή μια μέση και ένα τέλος. Ένας άλλος τρόπος είναι ότι συναντάς κάποιον και συναρπάζεσαι με αυτό που κάνει ή με μια κατάσταση στην οποία βρίσκεται κι έτσι ξεκινάς να τον ακολουθείς και μέσα από αυτόν οδηγείσαι στο τέλος της ιστορίας.
Σας ενέπνευσε κάτι από τη σημερινή μέρα ώστε να δημιουργήσετε ένα ντοκιμαντέρ;
Ναι, ο κύριος Πυρουνάκης, που μίλησε για τις φυλακές γυναικών και το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας. Στο Exile Room μάλιστα σκεφτόμασταν να δημιουργήσουμε μια ταινία που να ταξιδέψει έξω και δεν θα είναι απλά πολιτική αλλά θα δίνει και δύναμη σε όσους τη δουν.
Μπορεί να συμμετέχει κάποιος εθελοντικά στο Exile Room, για να μάθει από κοντά τη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ;
Πάντα, μπορεί να έρθει σε επικοινωνία μαζί μας. Κι εγώ όταν τελείωσα το Πανεπιστήμιο δεν δούλευα επί πληρωμή αλλά ως intern. Αυτό συμβαίνει πολύ και σήμερα αν και απ' ότι έχω καταλάβει πολλοί το εκμεταλλεύονται αυτό. Το σημαντικό είναι ότι μαθαίνεις και μαθαίνεις ουσιαστικά στην πράξη.
Σε ένα νέο που ξεκινάει τώρα τις σπουδές του στον τομέα του κινηματογράφου θα προτείνατε να το κάνει στην Ελλάδα ή να φύγει στο εξωτερικό;
Ανάλογα με το τι εννοείς να φύγει στο εξωτερικό. Αν είναι να πάει για σπουδές θα έλεγα σίγουρα να πάει έξω. Αν έχει κάποιος τη δυνατότητα είναι ανεκτίμητο. Τώρα το να πάει να βρει δουλειά έξω είναι πάρα πολύ δύσκολο στον κλάδο μας. Γιατί είναι κλειστός κλάδος όπως και δω. Ενώ αν πάει για σπουδές θα αρχίσει με τους συμφοιτητές του να βοηθάει ο ένας τον άλλο, φτιάχνοντας ένα δίκτυο κι έτσι θα μπορέσει να βρει το δρόμο του.
σχόλια