ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΓΡΑΦΕ 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2020, όταν, καθισμένος στο καναπέ του πατρικού μου σπιτιού στην Πάτρα τις ημέρες των χριστουγεννιάτικων διακοπών, άκουσα για πρώτη φορά για μια άγνωστη μορφή γρίπης. Τότε οι κινεζικές Αρχές είκαζαν ότι η επιδημία ξεκίνησε την Τρίτη 31 Δεκεμβρίου 2019, σε μια αγορά θαλασσινών στην πόλη Γουχάν της επαρχίας Χουμπέι, στην Κίνα. Τελικά, μια μελέτη Κινέζων ερευνητών ήρθε να υποστηρίξει ότι το πρώτο πρόσωπο που διαγνώστηκε με τον Covid-19 εντοπίστηκε αρκετά νωρίτερα, συγκεκριμένα την 1η Δεκεμβρίου 2019, και το άτομο αυτό δεν είχε καμία επαφή με την αγορά θαλασσινών.
Λίγες μέρες αργότερα διάβασα προσεκτικά μια είδηση που ανέφερε ότι πέθανε ο Κινέζος γιατρός που πρώτος είχε προειδοποιήσει για τον θανατηφόρο κορωνοϊό, καθώς και ο ίδιος είχε προσβληθεί. Ο Λι Γουενλιάνγκ εργαζόταν ως οφθαλμίατρος σε νοσοκομείο της Γουχάν, απ' όπου ξεκίνησε η πανδημία που έχει προκαλέσει παγκόσμια αναταραχή.
Ο 34χρονος γιατρός είχε στείλει στις 30 Δεκεμβρίου μήνυμα σε συναδέλφους του, σε μια ομαδική συνομιλία, προειδοποιώντας τους να λαμβάνουν προφυλάξεις για να μη μολυνθούν. Στη συνέχεια, η αστυνομία τον επέπληξε, καλώντας τον να σταματήσει. Μάλιστα, του ζητήθηκε να υπογράψει ένα έγγραφο με το οποίο τον κατηγορούσαν για «ψευδή σχόλια» και ήταν ένας από τους οκτώ ανθρώπους που η κινεζική αστυνομία ερευνούσε για «διασπορά φημών».
Έναν μήνα μετά την αρχική του προειδοποίηση ο νεαρός γιατρός δημοσίευσε την ιστορία του στο Weibo (κινεζικό μέσο δικτύωσης), όταν πια βρισκόταν στο κρεβάτι του νοσοκομείου. Ο Γουενλιάνγκ είχε παρατηρήσει επτά περιπτώσεις που κατά την κρίση του θύμιζαν τον ιό SARS, που είχε οδηγήσει σε πανδημία το 2003.
Κανένας μας δεν τσιγκουνεύεται τις λέξεις. Και από τη συνηθισμένη ευχή «να περνάς όμορφα» περάσαμε στο «να προσέχεις».
Από τότε όλα άλλαξαν. Αρχικά, κανείς στην Ευρώπη δεν έδινε τη δέουσα σημασία μέχρι που η γειτονική Ιταλία δέχτηκε ισχυρότατο πλήγμα. Η πανδημία δεν άργησε να έρθει. Έκτοτε, μια αόρατη απειλή άρχισε να μεταβάλλει άρδην την καθημερινότητά μας. Ένας ιός, για τον οποίον γνωρίζουμε ελάχιστα, ανατρέπει τις ζωές μας. Όλα όσα την προηγούμενη εβδομάδα θεωρούσαμε σημαντικά, σήμερα, κοιτώντας πίσω, μας φαίνονται ασήμαντα.
Στις παρέες, στα σπίτια, στους χώρους εργασίας, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όλοι αισθάνονται αγωνία, δέος, φόβο και εκφράζουν την ανησυχία τους για το αβέβαιο μέλλον. Καραντίνα, κρούσματα, αντισηπτικά υγρά, γάντια, μάσκες, μαντιλάκια, απολύμανση, είναι μερικές από τις λέξεις που περιγράφουν πλέον το 24ωρό μας. Μέχρι την περασμένη Παρασκευή πήγαινα στο γραφείο, αλλά από τη Δευτέρα εργάζομαι από το σπίτι. Στην αρχή φρίκαρα. Ένας ακατανόητος εκνευρισμός για όλα. Ένα αίσθημα άρνησης. Μου έλειπαν όλα: η ομάδα της LiFO, η εγρήγορση του γραφείου, οι συνεντεύξεις, οι συσκέψεις, το φαγητό στην κουζίνα της εφημερίδας και, φυσικά, τα αστεία και τα πειράγματα με τους συναδέλφους. Προφανώς, κανένα chat δεν μπορεί να αντικαταστήσει την προσωπική επαφή. Όμως, αφού είναι αναγκαίο να μένουμε όλοι σπίτι, πήρα μια βαθιά ανάσα και είπα μέσα μου: «Όλα καλά». Αυτήν τη στιγμή, λοιπόν, γράφω αυτό το κείμενο από το γραφείο του σπιτιού μου. Οι ειδικές συνθήκες απαιτούν ομαδικές συνομιλίες, τηλέφωνα που χτυπούν ακατάπαυστα, συνεχή ενημέρωση για τις δυσοίωνες εξελίξεις και off the record πληροφορίες από τους υπεύθυνους για όλο αυτό που ζούμε.
Προσπαθώ, όσο μπορώ, να βγαίνω έξω μόνο για τα απαραίτητα. Στον φούρνο, στον μπακάλη, στο περίπτερο, παρατηρώ πόσο πολύ έχει ανάγκη ο κόσμος να επικοινωνήσει, να ανταλλάξει δυο κουβέντες μαζί σου και να μάθει τι θα γίνει από δω και πέρα. Λόγω του επαγγέλματος δέχομαι απ' όλους το ίδιο ερώτημα: «Τι μαθαίνεις;». Όλοι με ζωγραφισμένη την αγωνία στο πρόσωπό τους.
Πάντως, παρά τη γενική κατήφεια αυτών των ημερών, υπάρχουν και θετικά στην όλη ιστορία. Για παράδειγμα, επειδή ζω στο Κουκάκι, έχω το πλεονέκτημα της γειτνίασης με τον λόφο του Φιλοπάππου. Το Σαββατοκύριακο είδα πολλούς να γυμνάζονται, να τρέχουν, ζευγάρια με καφέ στο χέρι να περπατούν αγκαλιασμένοι, να συζητούν σε ένα πεζούλι και να απολαμβάνουν τη θέα. Είδα αγνώστους να θέλουν να σου μιλήσουν, να σου πουν την εμπειρία τους και να σου λένε: «Θα τα καταφέρουμε». Εναλλακτικοί τρόποι επικοινωνίας και συνάθροισης, εναρμονισμένοι με τα σωστά μέτρα ασφαλείας.
Προσωπικά, ως άνθρωπος, είμαι μοναχικός. Έτσι, πίστευα ότι όλη αυτή η καραντίνα θα με άγγιζε λιγότερο απ' τους άλλους. Στην αρχή, μου φάνηκε περίεργο όταν, εκτός από μένα, παρέμεναν και οι άλλοι μέσα, ειδικά το βράδυ του Σαββάτου. Όταν βγήκα στο μπαλκόνι μου, επικρατούσε απόλυτη ησυχία, παρότι όλα τα φώτα στη γειτονιά ήταν αναμμένα. Παράξενα συναισθήματα. Άπειρες σκέψεις.
Όπως πολλοί άλλοι, αφιέρωσα περισσότερο χρόνο στις δουλειές του σπιτιού, είδα ταινίες που είχα αφήσει στην άκρη και ξεκίνησα την ανάγνωση της «Πανούκλας» του Καμί. Με ενδιέφεραν πολύ οι αναλογίες με μια άλλη εποχή. Όταν η σιωπή εισβάλλει στη ζωή σου και όταν ο χρόνος παγώνει τα πάντα, άραγε ποιο είναι το αποκούμπι σου;
Ως φύσει αισιόδοξος χαρακτήρας, προτιμώ τη θετική πλευρά του δυστοπικού σκηνικού που ζούμε. Γι' αυτό ένιωσα μια εσωτερική ανάγκη να τηλεφωνήσω περισσότερες φορές στον πατέρα μου που μένει μόνος του, να τον εμψυχώσω, να του εξηγήσω τους λόγους για τους οποίους πρέπει να μένει σπίτι ή γιατί είναι απαραίτητο να αποφεύγει να πηγαίνει στην εκκλησία. Έχουν ανάγκη τα τηλεφωνήματά μας οι ηλικιωμένοι άνθρωποι. Είναι καλύτερα να ακούς μια φωνή όταν βρίσκεσαι μόνος ανάμεσα σε τέσσερις τοίχους. Το ίδιο έκανα και με τον αδελφό μου, ο οποίος κατοικεί σε πόλη της Βόρειας Ελλάδας. Είναι ο μοναδικός τρόπος να διατηρήσεις την ενότητα της οικογένειας. Να δώσεις δύναμη σε αυτούς που τη χρειάζονται. Παράλληλα, επικοινώνησα με πολλούς φίλους μου και ανθρώπους που εκτιμώ, τους οποίους το προηγούμενο χρονικό διάστημα είχα παραμελήσει εξαιτίας των καταιγιστικών ρυθμών της καθημερινότητας. Φρόντισα να στείλω μηνύματα συμφιλίωσης σε αγαπημένα πρόσωπα που είχα αδικήσει ή πληγώσει. Επιπλέον, τα κοινωνικά δίκτυα αποδείχτηκαν πιο χρήσιμα από ποτέ. Μέσω αυτών η μοναξιά μετατράπηκε σε ένα γιγαντιαίο καφενείο, ο κοινωνικός αποκλεισμός ελαχιστοποιήθηκε και η ακινησία έσπασε χάρη στα κινητά τηλέφωνα και το Διαδίκτυο.
Πράγματι, βιώνουμε κάτι πρωτόγνωρο. Περίεργες μέρες που δεν έχουμε ξαναζήσει. Ουσιαστικά, γινόμαστε μάρτυρες στην εξάπλωση μιας πανδημίας στην εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, της τεχνολογικής εξέλιξης, της τεχνητής νοημοσύνης και της παγκοσμιοποίησης.
Πριν από λίγες μέρες ήταν τόσο απλή η μετακίνηση και το ταξίδι σε μητροπόλεις του κόσμου. Τώρα, μια βόλτα μέχρι το γειτονικό πάρκο αρκεί. Επανεκτιμάς κάποια πράγματα. Κανένας μας δεν τσιγκουνεύεται τις λέξεις. Και από τη συνηθισμένη ευχή «να περνάς όμορφα» περάσαμε στο «να προσέχεις».
Ο φόβος είναι έμφυτος σε όλα τα ζωντανά όντα και είναι πάντα αποτέλεσμα πολύπλοκων σκέψεων. Ωστόσο, όλες αυτές τις μέρες θυμήθηκα, συγκινήθηκα, γέλασα. Και γέλασα πολύ. Το χιούμορ έχει αποδειχτεί το ισχυρό μας όπλο αυτές τις δύσκολες ώρες. Ταυτόχρονα πέρασαν, αναπόφευκτα, από το μυαλό μου τα πάντα: λύπες και χαρές, πρόσωπα, αναμνήσεις, στόχοι, επιθυμίες, αισθήματα, όνειρα, εμπειρίες, βιώματα, έρωτες.
Ζούμε ιστορικές στιγμές. Ο κορωνοϊός δοκιμάζει τα πάντα: την υγεία, τις ανθρώπινες σχέσεις, τον πολιτισμό. Είμαστε πρωταγωνιστές μιας τεράστιας πρόκλησης. Σ' αυτή την απέραντη ηρεμία τα πουλιά ακούγονται περισσότερο από το παράθυρό μου. Πράγματι, θα είναι μια αξέχαστη άνοιξη. Το βέβαιο είναι ότι θα ξανασυναντηθούμε. Πιο δυνατοί και πιο αγαπημένοι. Το καλοκαίρι όλα θα είναι καλύτερα.
