Toυ Ηλία Νικολαίδη από www.tovima.gr
«Ο εισαγγελέας είναι υπερβολικός», «Είναι δυνατόν να μην τον αφήνει να πάει σπίτι του;», «Ο Ντομινίκ Στρος Καν κρατείται στο Χάρλεμ δίπλα σε τοξικομανείς;», «Το τεκμήριο της αθωότητας;», ψάλλουν χορωδιακά οι Ευρωπαίοι ελαφρώς παραβλέποντας τη σημασία του γεγονότος, όπως κι αν συνέβη (ένας κορυφαίος πολιτικός παράγοντας φέρεται να αντιδρά σαν κοινός τραμπούκος!). Οι Αμερικανοί πασχίζουν να αποδείξουν ότι έχουν ένα εξόχως αυστηρό και δημοκρατικό δικαστικό σύστημα, ειδικά όταν διαχειρίζεται υποθέσεις με τόσο πιπεράτες λεπτομέρειες. Γιατί, αλήθεια, τόση ένταση; Τι έχει να πει η ποπ κουλτούρα επ’ αυτού; Στην συγκεκριμένη περίπτωση, πολλά.
Tο επεισόδιο 12 των τηλεοπτικών «Απαράδεκτων» στην αυγή της δεκαετίας του 90 αρχίζει βρίσκοντας την παρέα των πρωταγωνιστών σε πυρετώδες άγχος. Ο γάλλος φίλος, ο Ζεράρ (τον υποδύθηκε ο Ζανό Ντανιάς) αναμένεται στην Αθήνα και ο Γιάννης έχει αναλάβει να τον φιλοξενήσει. Οι ήρωες καταφεύγουν σε υπερβολές με τις οποίες θεωρούν πως θα ευχαριστηθεί ο παριζιάνος επισκέπτης: η Δήμητρα αγοράζει ροκφόρ ενώ ο Σπύρος με τον Βλάσση ζητούν από τον διαχειριστή να αλλάξει την είσοδο της πολυκατοικίας (!) επειδή «δεν κάνει για Γάλλο».
Ο Ζεράρ τελικώς καταφτάνει όμως δεν είναι ακριβώς ο γοητευτικός Ευρωπαίος με τους λεπτούς τρόπους που ανέμεναν. Ακουμπά τα πόδια του πάνω στο τραπέζι, αναζητά μανιωδώς γυναικεία συντροφιά και τελικώς «ρίχνεται» χοντροκομμένα και επίμονα στην παντρεμένη Δήμητρα. Η σπαρταριστή επωδός του Γιάννη για τον παριζιάνο φίλο είναι: «Δεν ήταν έτσι ο Ζεράρ!».
Προσπερνώντας τους απλοϊκούς συμβολισμούς σχετικά με τη θέση της Ελλάδας απέναντι στην «πολιτισμένη» Ευρώπη έρχεται κάποιος αντιμέτωπος με ένα διαφορετικό (μα εξίσου απλοϊκό) στερεότυπο: εκείνο των μισογύνηδων, arrogant Γάλλων. Και, πράγματι, ανατρέχοντας σε ακόμα περισσότερα παραδείγματα (οι συγγραφείς Μισέλ Ουελμπέκ και Πολ Μοράν είναι χαρακτηριστικές περιπτώσεις) μπορεί κάποιος να το οριοθετήσει.
Είναι η γαλλική κουλτούρα; Είναι ο άνετος (και σίγουρα σέξι) τρόπος με τον οποίο ο Ζαν Πολ Μπελμοντό το έπαιζε αλήτης, αποπλανούσε ή έκανε τα εγκλήματά του στο «Χωρίς ανάσα» του Ζαν Λικ Γκοντάρ; Ένας θεός ξέρει. Έπειτα, πολύ πριν τον Στρος Καν υπάρχει ο Πολωνογάλλος Ρομάν Πολάνσκι που το 1977 κατηγορήθηκε για το βιασμό της 13χρονης Σαμάνθα Γκέιμερ στο Λος Άντζελες, συνελήφθη πέρυσι στην Ελβετία μα τελικά δεν εκδόθηκε. Πλέον αν βρεθεί σε αμερικανικό έδαφος απειλείται με κάθειρξη ως πενήντα ετών μα στην Ευρώπη οι ταινίες του μπαίνουν στις λίστες με τις καλύτερες της χρονιάς.
Αν η υπόθεση ενός διάσημου σκηνοθέτη ξεσήκωσε θύελλες και έφτασε την αμερικανική δικαιοσύνη στα άκρα, φανταστείτε τι θα συμβεί στην περίπτωση του Ντομινίκ Στρος Καν. Τι είναι όμως εκείνο που κάνει τους Αμερικανούς τόσο ευαίσθητους στα σεξουαλικής φύσης σκάνδαλα; Οι Αμερικανοί έχουν ήδη παρακολουθήσει με ηδονοβλεπτική μανία τις καταθέσεις του Μπιλ Κλίντον στον Κένεθ Σταρ, με κάθε μικρή λεπτομέρεια της προεδρικής μοιχείας να αναπαράγεται σε εθνικό δίκτυο. Ο Φίλιπ Ροθ δεν έβαλε τυχαία το σχόλιό του πάνω στη σεμνοτυφία και τον πουριτανισμό, το βραβευμένο με PEN/Faulkner Ανθρώπινο Στίγμα (Πόλις) να εκτυλίσσεται το ίδιο καλοκαίρι με τις αποκαλύψεις περί Λιουίνσκι, πούρων και λεκιασμένων φορεμάτων. «Ήταν το καλοκαίρι όταν το πέος ενός προέδρου βρισκόταν στο μυαλό του καθενός», έγραφε. Όλα δείχνουν πως η Αμερική θα περάσει ένα αντίστοιχο καλοκαίρι φέτος.
Αντίστοιχα, το 2001 ο Τζόναθαν Φράνζεν, αρκετά χρόνια προτού χριστεί «σπουδαίος Αμερικανός μυθιστοριογράφος» από το Time κατέστρεφε την ακαδημαϊκή καριέρα ενός από τους ήρωές του, του μεσαίου Λάμπερτ στις Διορθώσεις (Ωκεανίδα), βάζοντας μια νεαρή φοιτήτρια να τον κατηγορήσει για σεξουαλική παρενόχληση. Είναι όμως μονάχα η κραυγαλέα αντίθεση της αμερικανικής σεμνοτυφίας με την ευρωπαϊκή ελευθεριότητα που δίνει τόση σημασία στη συγκεκριμένη υπόθεση;
Ως απάντηση κάποιος θα μπορούσε να μιλήσει για τη Λουίζ (και λιγότερο για τη Θέλμα), από το κινηματογραφικό «Θέλμα και Λουίζ» του Ρίντλεϊ Σκοτ (1991). Η σεξουαλικά κακοποιημένη μα σίγουρα ψωμωμένη γκαρσόνα Λουίζ δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί της σε αυτό το road movie. Σα να μην έφτανε αυτό, βρίσκει σύμμαχο στο ταξίδι της την καταπιεσμένη, συντηρητική Θέλμα. Οι Αμερικανοί μοιάζουν έτοιμοι να συγκινηθούν και να υποστηρίξουν κάθε ιστορία ηρωισμού, ειδικά με πρωταγωνίστριες όμορφες γυναίκες.
Στην αμερικανική ζωή, ως νέα Λουίζ προβάλλει η ηρωική καμαριέρα που τα έβαλε με τον πρόεδρο του ΔΝΤ. Η αμερικανική δικαιοσύνη καλείται να παίξει τον ενοχικό ρόλο της Θέλμα. Και αν πιστέψουμε τις χαμηλόφωνες φήμες που ακολουθούσαν τον -αθώο ή ένοχο- Ντομινίκ Στρος Καν, ο τελευταίος ήταν ανέκαθεν ακριβώς έτσι, σαν τον Ζεράρ!
σχόλια