Ένα μήνα πριν, σε μία από τις «μεγάλες παραστάσεις του χειμώνα», συνέβη το εξής: στο τέλος του έργου, την ώρα της αυλαίας, παρακολούθησα έναν από τους ηθοποιούς να υποκλίνεται με πλατύ χαμόγελο και την ώρα που γυρνούσε να φύγει από τη σκηνή, να αλλάζει απότομα την έκφραση του προσώπου του και να γίνεται κατηφής, πικρός, αγέλαστος, δυσαρεστημένος. Ήθελε να δείξει ότι δεν σέβεσαι το κοινό που οτν χειροκροτεί, δεν αγαπά την παράσταση που παίζει, δεν εκτιμά τον σκηνοθέτη του, τον θίασο στον οποίο συμμετέχει κ.λπ. Ασήμαντα πράγματα, θα μου πείτε, ίσως όχι και τόσο, σκέφτομαι εγώ. Είχα σχεδόν ορκιστεί πως θα έκανα λίγο καιρό να ξαναπάω στο θέατρο. Ποιος χρειάζεται κι άλλα ψέματα σε αυτή την πόλη; Ευτυχώς που δεν υπάρχουν μόνο αυτά τα θέατρα, υπάρχουν και άλλα που φιλοξενούν ωραίες παραστάσεις, γεμάτες ορμή και ταλέντο, και η πίστη μας στην ωραία τέχνη του θεάτρου μπορεί να αναζωπυρώνεται.
Χθες βράδυ το θέατρο Θησείον ήταν κατάμεστο από κόσμο. Ωραίος χώρος, γεμάτος ενέργεια από τις παλιές παραστάσεις του Μαρμαρινού. Εδώ είδαμε καλά πράγματα, σκέφτομαι. Κάτι με κρατούσε τόσο καιρό από το να έρθω στην παράσταση Mistero Buffo του Ντάριο Φο που σκηνοθέτησε ο Θωμάς Μοσχόπουλος και πρωταγωνιστεί η ομάδα Επτάρχεια (Άν. Καλαϊτζίδου, Άν. Μάσχα, Κ. Μπερικόπουλος, Αργ. Ξάφης, Θ. Τοκάκης, Γ. Χρυσοστόμου). Η κριτική του κ. Σαρηγιάννη στο μπλογκ του totetartokoudouni.blogspot.gr δεν σου αφήνει περιθώρια. Ο Ντάριο Φο πήρε τις θρησκευτικές ιστορίες που ανέβαιναν ως θεατρικά στον Μεσαίωνα και τις ξαναέγραψε, βάζοντας μέσα όλη τη δική του ορμή, το χιούμορ, τις απόψεις του για τη ζωή, όσα ήξερε, όσα ήθελε να περάσει, δείχνοντας ίσως πως οι καταστάσεις επαναλαμβάνονται στους αιώνες, η γλώσσα και το στυλ ίσως να αλλάζουν λίγο. Δεν λέω περισσότερα, δεν είμαι γνώστης ούτε θεατρικός κριτικός.
Ο Θωμάς Μοσχόπουλος και η ομάδα Επτάρχεια ετοίμασαν εννιά από αυτά τα θεατρικά (είναι σύντομα), από τα οποία επιλέγουν έξι για να παίξουν σε κάθε παράσταση. Καθόλου σκηνικά (εκτός κι αν τέσσερις καρεκλίτσες θεωρούνται σκηνικά), καθόλου κουστούμια (μαύρες φόρμες αθλητικές, με μαύρες πρόχειρες μπλούζες, και οι κοπέλες με μαύρα, σχεδόν τυχαία φορέματα), φώτα ολόλευκα, χωρίς κόλπα, καθόλου μουσική. Μόνο οι φωνές των ηθοποιών, να τραγουδάνε κομμάτια από το «Κάρμινα Μπουράνα» (όχι αυτό που έβαζε το ΠΑΣΟΚ, το άλλο, το παλιότερο, μας εξηγεί η Άννα Μάσχα κάποια στιγμή). Γυμνοί, λοιπόν, από όλα τα άλλα όπλα τους, παρέα μόνο με το απίστευτό ταλέντο τους, οι έξι ηθοποιοί μας αφηγούνται τις ιστορίες από τα βάθη των αιώνων. Πρωταγωνιστής, συνήθως ο Ιησούς, που σχεδόν ποτέ δεν είναι εκείνος που μας απασχολεί σε αυτές τις ιστορίες. Όπως το κατάλαβα εγώ, το Misterro Buffo θέλει να μιλήσει για τους δευτεραγωνιστές: για έναν μεθυσμένο που ήταν παρών στον γάμο της Κανά και μας αφηγείται πώς έγινε το θαύμα, τι σκεφτόταν η Παναγία την ώρα που έβλεπε τον γιο της στον σταυρό, τι έλεγε το «κοινό» στην Ανάσταση του Λαζάρου, τι γινόταν σε μια διπαλνή άιθουσα στο καπηλειό που γινόταν ο Μυστικός Δείπνος κ.λπ. Έξοχες ιστορίες, σύντομες, θυελλώδεις κι ευαίσθητες μαζί, με χιούμορ, γεμάτες κατανόηση για τον άνθρωπο, αθυρόστομες, αλλά όχι υβριστικές. Και αν στα πρώτα δέκα λεπτά της επεξηγηματικής εισαγωγής αναρωτήθηκα «τι με νοιάζουν εμένα τώρα η θρησκεία και ο Μεσαίωνας», αμέσως μετά άλλαξα γνώμη. Το έργο του Ντάριο Φο δεν θέλει καθόλου να μιλήσει για τη θρησκεία. Θέλει μάλλον να αποτίσει φόρο τιμής στην ανθρωπότητα, στο λαό, στο άδοξο καθημερινό πλήθος. Στο πόσο σπουδαίο είναι να είσαι ζωντανός, να αγαπάς τη ζωή, το τώρα.
Ο Θωμάς Μοσχόπουλος κατόρθωσε κάτι σπουδαίο με τη μετάφραση του έργου. Τα λόγια που ακούς είναι ολόφρεσκα, σπαρταριστά, σαν να γράφτηκαν χθες, σαν να τα είπε κάποιος σήμερα το πρωί στην Πλ. Αγίας Ειρήνης, απόδειξη πως τα μεγάλα έργα του παρελθόντος δεν ξεπερνιούνται ποτέ. Ταλαντούχους ανθρώπους χρειάζονται, να τα παίρνουν και να τα φέρνουν στην εποχή μας με σεβασμό, αλλά χωρίς προκαταλήψεις και κολλήματα. Το πώς μετέφερε το κείμενο αυτό στην καθομιλουμένη είναι επίτευγμα. Όπως επίτευγμα είναι, κατά τη γνώμη μου, ο τρόπος που δίδαξε τους ηθοποιούς του. Ενέργεια, χαρά, τεχνική, πάθος. Από την πρώτη στιγμή που ανοίγουν οι πόρτες του θεάτρου και οι ηθοποιοί σε πάνε στη θέση σου λέγοντας καλησπέρα με ένα χαμόγελο τόσο αληθινό, που ακόμα κι εγώ που μισώ όλα αυτά τα interactive ένιωσα πολύ άνετα, μέχρι το φινάλε, αισθανόσουν πως αυτή η ομάδα δούλεψε πολύ σκληρά για να σε κάνει να νιώσεις άνετα, να παρακολουθήσεις μια παράσταση που είναι πολύ μακριά από τη λέξη «δήθεν» και που έγινε χωρίς νευρώσεις, τσακωμούς, καυγάδες, σταριλίκια κ.ά. Η Άννα Μάσχα ως η τρελή μάνα που της έσφαξαν το παιδί και αυτή κουβαλούσε ένα αρνί που το έλεγαν Μάρκο στη θέση του ήταν μοναδική. Κάθε της λέξη, κάθε της μορφασμός ήταν μια πολύ καλή ισορροπία ανάμεσα στο τραγικό και στο κωμικό αυτής της ιστορίας. Ο Γιώργος Χρυσοστόμου ως ο αγρότης που έγινε γελωτοποιός, μια απόλαυση. Λαϊκό παίξιμο, απόλυτα πειθαρχημένο, εξαιρετική κίνηση, μπρουτάλ κι ευαίσθητος μαζί, χαρά, λύπη και σαρκασμός, καθήλωσε το θέατρο. Ο Θάνος Τοκάκης, ως το κοινό στην Ανάσταση του Λαζάρου, ίσως μία από τις καλύτερες στιγμές της παράστασης - νομίζω πως τα γέλια που βγάζει εκείνη η ιστορία δεν ακούγονται συχνά στα «ποιοτικά θέατρα» της πόλης και ο Τοκάκης είναι ένας από τους πιο ταλαντούχους ηθοποιούς της γενιάς του με διαφορά. Η Άννα Καλαϊτζίδου ως Παναγιά (που εύστοχα ο Μοσχόπουλος δεν μεταφράζει, αλλά αφήνει Μαντόνα - πόσο γέλασα μέσα μου όταν σκέφτηκα πως κάποιος άλλος θα το έκανε «Παναγιά») κάτω από τον σταυρό. Τα λόγια που λέει στον Αρχάγγελο Γαβριήλ με έκαναν να ανατριχιάσω, όπως και το πόσο τέλεια έπαιξε τον χάρο στην άλλη σκηνή, στο καπηλειό του Μυστικού Δείπνου, όπου ο Αργύρης Ξάφης ως γελωτοποιός που ξέμεινε εκεί τη φλερτάρει (τη γυναίκα-Χάρο) για να μην τον πάρει. Και, φυσικά, ο Κώστας Μπερικόπουλος ως μέθυσος καλεσμένος που αφηγείται τι έγινε στ’ αλήθεια στον Γάμο της Κανά.
Εξαιρετική ιδέα η απότομη μετάβαση από το ένα σκετσάκι στο άλλο, με μια διάθεση να «αποσιωπηθεί» και η τελευταία φράση-ηθικό δίδαγμα της κάθε ιστορίας. Ούτε που κατάλαβα πώς πέρασε η ώρα σε αυτή την παράσταση. Έφυγα χαμογελαστός, κουβαλώντας όλη την ενέργεια αυτών των παιδιών μαζί μου. Χίλια μπράβο, που παίζετε με την ψυχή σας, που κάνετε τον κόσμο να συγκινείται, που μας θυμίζετε πως η τέχνη δεν χρειάζεται props, ούτε γιγαντιαίες παραγωγές. Χρειάζεται αυτό το τρομερό κλισέ που σιχαίνεσαι ν’ ακούς, αλλά ισχύει. Χρειάζεται ψυχή. Μακάρι να είστε sold out μέχρι το παράλλο καλοκαίρι και να μη μείνει ούτε ένα θέατρο ανοιχτό που δεν κάνει ό,τι κάνετε.
ΥΓ.: Εμένα στη θέση μου με πήγε η Άννα Μάσχα, ένα μεγάλο ταλέντο του θεάτρου μας, που χαίρομαι πάρα πολύ που φέτος σκίζει και στα δύο έργα που παίζει.
Mistero Buffo
Κωμωδία του Ντάριο Φο
Σκηνοθεσία: Θ. Μοσχόπουλος
Ερμηνεύουν: Άν. Καλαϊτζίδου, Άν. Μάσχα, Κ. Μπερικόπουλος, Αργ. Ξάφης, Θ. Τοκάκης, Γ. Χρυσοστόμου.
Θησείον, ένα θέατρο για τις Τέχνες
Τουρναβίτου 7, Ψυρρή
Τηλ.: 2103255444
Παραστάσεις: Βραδ: Δευτ., Τρ. 9 μ.μ., Παρ. 11.45 μ.μ., Κυρ. 9.30 μ.μ.
Διάρκεια: 90'
σχόλια