Η φωτογραφία αυτή είναι από τις 22 Αυγούστου του 2008 και από το παραθαλάσσιο χωριό Κάτω Λουτρό Κορινθίας, που μόλις είχε δεχτεί για πάντα στη γη του τον 69χρονο Ηλία Κατσούλη, τον στιχουργό που μεσουράνησε στο λεγόμενο ''έντεχνο'' της δεκαετίας του 1990.
Την προηγούμενη, σαν σήμερα, εγώ βρισκόμουν σε καλοκαιρινές διακοπές, τις οποίες ''έσπασα'' για να γυρίσω εσπευσμένα στην Αθήνα, κατόπιν τηλεφωνήματος από τη διευθύντρια του Διφώνου, Μαριάνθη Πελεβάνη: ''Χάσαμε τον Κατσούλη...'' ήταν τα λόγια της, που ισοδυναμούσαν με σοκ, παρ' ότι γνωρίζαμε ότι ο αξιαγάπητος στιχουργός και συντάκτης του περιοδικού πάλευε με τον καρκίνο στο πάγκρεας.
Δεν ξέρω αν είναι η ''ώρα'' κατάλληλη, ακόμη και πέντε χρόνια μετά το θάνατο του, να αποτιμηθεί το έργο του Ηλία Κατσούλη. Αυτό που ξέρω είναι πως συνεργάστηκε με πολλούς τραγουδοποιούς και συνθέτες - έδινε αβέρτα στίχους του - και σίγουρα όρισε εποχή. Συνεργάστηκε κατά κόρον με τον Παντελή Θαλασσινό (''Τα σμυρναίικα τραγούδια'', ''Κράτα για το τέλος''), τον Γιάννη Σπανό, τον Δημήτρη Παπαδημητρίου, τον Ορφέα Περίδη, τον Νότη Μαυρουδή, τους Μιχάλη & Νικόλα Κουμπιό, τον Γιώργο Αρσενίδη, τον Γιώργο Τζώρτζη, τον Κώστα Μπραβάκη από τη Βέροια, τον Χρήστο Νικολόπουλο κ.α. Προσωπικά, τον έμαθα από αυτό εδώ το τραγούδι:
Επρόκειτο για τη ''Χαλκίδα'' που πρωτοτραγούδησε ο Κωνσταντίνος Χατζημιχάλης και που έμελλε να γίνει μεγάλη επιτυχία με τη β΄ εκτέλεση του Μανώλη Λιδάκη. Όχι ότι ο Χατζημιχάλης, ο οποίος συνεργάστηκε συναυλιακά με τον Μάνο Χατζιδάκι προς το τέλος της ζωής του συνθέτη, ήταν κακός τραγουδιστής. Κάθε άλλο. Το τραγούδι αυτό απλά χρειαζόταν μία λιγότερο υποτονική ερμηνεία που την πέτυχε απόλυτα ο Λιδάκης. Ο δίσκος λεγόταν ''Λέξεις μυστικές'', κυκλοφόρησε το 1991 και αποτέλεσε την ένταξη του συνθέτη Τάσου Γκρους στον χατζιδακικό δισκογραφικό Σείριο. Σημείωνε ο Γκρους στο ένθετο εκείνου του δυσεύρετου σήμερα βινυλίου: Αισθάνομαι ιδιαίτερα ευτυχής που μου δόθηκε η ευκαιρία να παρουσιάσω αυτά τα δέκα τραγούδια μου στον ΣΕΙΡΙΟ. Γι' αυτό θέλω ειλικρινά να ευχαριστήσω όσους έδειξαν εμπιστοσύνη σ' αυτά. Και πρώτα τον Μ.Χ. που τα ενέκρινε και δέχτηκε να γίνουμε παιδιά του ΣΕΙΡΙΟΥ...
Μεσ' στις ''Λέξεις μυστικές'', τα εφτά από τα δέκα τραγούδια ήταν σε στίχους του Ηλία Κατσούλη. Ένα χρόνο αργότερα, το 1992, ο Κατσούλης θα συνυπόγραφε κι ένα τραγούδι με τον Γιώργο Μιχαλισλή, που τον μάθαμε ως ερμηνευτή στην ''Εποχή της Μελισσάνθης'' (1980) του Μάνου Χατζιδάκι. ''Ένα φιλμάκι ερωτικό'' λεγόταν σε μουσική και ερμηνεία του Μιχαλισλή.
Ακόμη δεν είχε έρθει η μέρα που ο Ηλίας Κατσούλης θα γινόταν ο Νο 1 στιχοπλόκος του εγχώριου ''έντεχνου'' τραγουδιού. Πιστεύω πως αυτό επιτεύχθηκε μέσα από τα τραγούδια που έγραψαν με τον Παντελή Θαλασσινό, τα οποία παίζονταν νυχθημερόν απ' όλα τα ''έντεχνα'' ραδιόφωνα. Υπ' όψιν, το διπλό live cd του Θαλασσινού με τίτλο ''Απ' την Τήλο ως τη Θράκη'' που βγήκε στα τέλη του 1999 και που περιείχε όλες τις επιτυχίες του σε στίχους του Κατσούλη, σημείωσε έναν πρωτοφανή αριθμό πωλήσεων. Μου είχε αρέσει αρκετά κι ένα ολόκληρο άλμπουμ του Νότη Μαυρουδή λίγα χρόνια μετά, όπου ο Κατσούλης έφτιαξε τα πορτραίτα εν είδει τραγουδιών του Κ. Π. Καβάφη, της Edith Piaf, της Σαπφώς Νοταρά, της Μαρίκας Νίνου και άλλων σημαντικών καλλιτεχνικών προσωπικοτήτων - ''Carte postale'' ήταν ο τίτλος του.
Προς τιμήν του, πάντως, που ο συνταξιούχος δάσκαλος, στιχουργός και αρθρογράφος Ηλίας Κατσούλης, όταν τον ρωτούσαν ποιους ομότεχνους του εκτιμούσε, έβαζε πάνω απ' όλους τον Μάνο Ελευθερίου, αλλά και τους νεότερους Γιάννη Αγγελάκα, Θανάση Παπακωνσταντίνου και Παύλο Παυλίδη.
Τον Κατσούλη, όποτε δεν τον συναντούσα στο περιοδικό - έστελνε μέχρι τέλους χειρόγραφα τα κείμενα του, όπως και ο Μιχάλης Μπουρμπούλης -, τον έβλεπα στα Εξάρχεια ή στη Σταδίου και μου μιλούσε για τις τελευταίες συνεργασίες του. Θυμάμαι ότι είχε πάντα μια λαχτάρα να μου απαρριθμήσει τι κάνει, ποιοί συνθέτες τον μελοποιούσαν, όχι φυσικά με διάθεση επίδειξης, αλλά μ' αυτήν της χαράς ενός μικρού παιδιού που πήρε καλούς βαθμούς στο σχολείο του. Γλυκύτατος άνθρωπος!
Τον Μάρτιο του 2008, όντας υγιής ακόμη - η αρρώστια τον θέρισε κανονικά μέσα σε ενάμισι μήνα -, με είχε καλέσει να μιλήσω σε ένα αφιέρωμα του δήμου Βύρωνα για τη συνθέτρια Βάσω Αλλαγιάννη. Εκεί μου είπε πως ετοίμαζε κι ένα καινούργιο τραγούδι σε μουσική του Ηλία Λιούγκου. Το τραγικό είναι πως τρεις μέρες πριν φύγει από τη ζωή, τηλεφώνησε του Λιούγκου και του ζήτησε να του παίξει το κομμάτι τους για να το άκουγε και να έπαιρνε μιαν ιδέα.
Τον αποχαιρέτισε σύσσωμο το ''έντεχνο'' τραγούδι στο Κάτω Λουτρό Κορινθίας: Η Λιζέτα Καλημέρη, ο Περίδης, η Γλυκερία, ο Θαλασσινός, ο Αλβανός ακορντεονίστας και συνθέτης Dasho Kourti, ο στιχουργός Κώστας Φασουλάς, ο Γιώργος Τσάμπρας, πλήθος κόσμου. Εκεί ήταν και ένας από τους αγαπημένους μου Έλληνες ποιητές, ο υπερρεαλιστής Αργύρης Χιόνης, που καθόταν παράμερα βουβός και σαστισμένος από το ύστατο χαίρε στον φίλο του.
Καλή σου ώρα, κυρ - Ηλία, όπου κι αν είσαι. Μπορεί το ''έντεχνο'' να ξεφούσκωσε, να μην ακούγεται πολύ πλέον, έως και να σνομπάρεται, μπορεί να μην υπάρχουν πια δισκογραφικές και δισκοπωλεία, αλλά κομματάκι δύσκολο να ξεχαστείς. Δεν άφησες και λίγα τραγούδια!
* Κι ένα τραγούδι από το ''Carte postale'' του Νότη Μαυρουδή. Ο Ηλίας Κατσούλης ''ζωγραφίζει'' τον Καβάφη: ''Μια μέρα του ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη'' με την ταιριαστή ερμηνεία του Σταμάτη Κραουνάκη:
