Η Ορχήστρα των Χρωμάτων δεν χρειάζεται ιδιαίτερες (μουσικές) συστάσεις. Το μουσικό σύνολο με το ποιητικό όνομα που ίδρυσε ο Μάνος Χατζιδάκις λίγα χρόνια πριν το θανατό του έχει αποδείξει πως όλα αυτά τα χρόνια και χωρίς τον χαρισματικό ιδρυτή της πως καταφέρνει παρ' όλα τα κατα καιρούς προβλήματα χρηματοδότησης να λειτουργεί υποδειγματικά μουσικά και το κυριότερο να επιχειρεί (όπως και όταν πρωτοιδρύθηκε) να αναδεικνύει με το παιξιμό της έργα όχι τόσο γνωστά μερικές φορές αλλά έξίσου σημαντικά.
Έκανα αυτή τη μικρή εισαγωγή για να γνωστοποιήσω σε όσους δεν γνωρίζαν περίπου τη μουσική φιλοσοφία αυτής της ιδιαίτερης Ορχήστρας της οποίας το το Κοινωφελές Ίδρυμα «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» είναι μέγας χορηγός από το 2005.
Σήμερα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και υπό την διεύθυνση του μαέστρου της Μίλτου Λογιάδη η ορχήστρα πρόκειται να παρουσιάσει 3 όχι και τόσο γνωστά έργα ισάριθμων συνθετών με μεγάλη συμβολή σε αυτό που ονομάζουμε μεταπολεμική μουσική.
Υπάρχει ένας κοινός άξονας που διατρέχει αυτούς τους συνθέτες και βάσει του οποίου έγινε η επιλογή παρουσιασής τους. Και οι 3 ύστερα από τη δραστηριοποιησή τους μέσα στη κυρίαρχη μουσική μήτρα του σειραϊσμού άλλαξανε κατέυθυνση αποκηρύσσοντας θα λέγαμε κατά ένα μεγάλο ποσοστό την αυστηρά συνθετική προγραμματισμένη διαδικασία.
Ο πρώτος είναι ο Alfred Schnittke, κορυφαίος ρώσος συνθέτης με έντονες επιρροές στην αρχική του περίοδο από Shostakovich τις οποίες ενσωμάτωσε σταδιακά στο δικό του μουσικό ιδίωμα κατάφερνοντας παράλληλα κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Ανέπτυξε μια δική του «πολυστυλιστική» γραφή, όπως την αποκάλεσε (ένας πρώϊμος sampler man θα τον αποκαλούσα εγώ) στην οποία ανακάτεψε ευφυώς μουσικά στοιχεία από ρεύματα όλων των εποχών και των ειδών.
Το έργο του που θα παίξει η ορχήστρα είναι το Gogol Suite του 1980 το οποίο γράφτηκε για τη θεατρική μεταφορά του αφηγήματος του Γκόγκολ Πεθαμένες ψυχές. Η ιστορία αυτή αφηγείται την ανεπιτυχή προσπάθεια του μυστηριώδους απατεωνίσκου Τσιτσίκοφ να υλοποιήσει το ακόλουθο colpo grosso: να αγοράσει τις ψυχές πεθαμένων δουλοπάροικων από τα αφεντικά τους προκειμένου να εξασφαλίσει το δικαίωμα απόκτησης γης. Ο Γκόγκολ δημιουργεί έναν κόσμο-παραίσθηση, στα όρια της αθλιότητας.
Παρομοίως, ο Σνίττκε μας μεταφέρει σε έναν κόσμο χωρίς λογική και σε αποσύνθεση (μήπως σας θυμίζει κάτι;). Γράφει μια μουσική για τη φτώχεια, πλούσια όμως σε αναφορές, όπου γειτνιάζει το «υψηλό» (π.χ. παραθέματα από την Πέμπτη Συμφωνία του Μπετόβεν) με θραύσματα λαϊκής μουσικής· όπου ρυθμοί και μελωδίες καλούνται να υπάρξουν, σαν τις ψυχές του Τσιτσίκοφ, χωρίς όμως σάρκα και οστά. Η διαχρονική κακωδία της απληστίας.
.jpg)
Ο δεύτερος συνθέτης είναι ο περίφημος ούγγρος μουσικός György Ligeti (1923-2006) ο οποίος εγκατέλειψε τη γενέτειρά του Ουγγαρία μετά την εξέγερση του 1956. Με ενδιάμεσο σταθμό τη Βιέννη, κατέληξε στην Κολωνία, όπου γνωρίστηκε με σημαντικές μορφές της μουσικής πρωτοπορίας όπως τους Stockhausen και Koenig. Η μουσική του γραφή επηρεάστηκε βαθιά από τις εκκολαπτόμενες δυνατότητες της ηλεκτροακουστικής μουσικής, που οδήγησαν τον συνθέτη μακριά από τις βασικές κατηγορίες της μελωδίας, της αρμονίας και του ρυθμού και του άνοιξαν τους ορίζοντες για μια νέα προσέγγιση της μουσικής μέσω του ηχητικού όγκου, της υφής και αυτού που ο ίδιος αποκάλεσε «μικροπολυφωνία».
Το Chamber Concerto (1969-70) κατέχει ενδιάμεση θέση, χρονικά και υφολογικά, μεταξύ του ριζοσπαστικού και «ογκοπλαστικού» Atmosphères (1961) για μεγάλη ορχήστρα και τη μοναδική όπερα του Λίγκετι Le Grand Macabre (1978), η οποία ανοίγεται σε ένα εκλεκτικιστικό λεξιλόγιο και είναι αυτό με το οποίο θα ασχοληθεί η Ορχήστρα των Χρωμάτων.
Ο τρίτος και τελευταίος συνθέτης είναι ο Hans Werner Henze (1926) ένας από τους πλέον σημαντικούς συνθέτες όπερας και μουσικής για το θέατρο του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Έχει συνοψίσει την αισθητική του δηλώνοντας την ανάγκη «να εισβάλει στις συμβάσεις προκειμένου να τις παρουσιάσει υπό νέο φως, χρησιμοποιώντας με αποτελεσματικό τρόπο νέα εκφραστικά μέσα».
Χρησιμοποιεί ελεύθερα κι αυτός στυλιστικά στοιχεία όλων των εποχών και προελεύσεων, αντλώντας από τις εγγενείς ποιότητές τους. Άλλωστε, ο ίδιος αναφέρει ότι η ειρωνεία και η αποστασιοποίηση δεν εντάσσονται στα μουσικά του ενδιαφέροντα. Οι Τρεις Διθύραμβοι (1958) τους οποίους θα παρουσιάσει η ορχήστρα είναι ένα έργο με σαφείς και έντονες δραματικές αντιθέσεις.
Κλείνοντας αυτό το άρθρο για τη σημερινή σπονδυλωτή μουσική βραδιά με την Ορχήστρα των Χρωμάτων στη Στέγη καλό θα ήταν να θυμηθούμε πως η μουσική παρ' όλες τις κατά είδος διαφοροποιήσεις της είναι μια. Δεν είναι ανάγκη να νιώθουμε πως παλεύουμε με τα φαντάσματα όταν πλησιάζουμε κάτι που δεν είναι στα άμεσα δικά μας ακούσματα.
Αρκεί λίγο άφημα στη γοητεία της μουσικής έκπληξης και η μαγεία θα έχει συντελεστεί. Σχεδόν χρωματιστά;-)
>>>DATA
Η Ορχήστρα των Χρωμάτων σε έργα των Schnittke,
Ligeti & Henze στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών
5 Δεκεμβρίου 20:30 στη Κεντρική Σκηνή
Τιμές εισιτηρίων: 28 - 18 - 15 ευρώ και 15 - 10 ευρώ (μειωμένα)
Προπώληση εισιτηρίων από τα καταστήματα Public, Ελευθερουδάκης, Παπασωτηρίου και Ιανός, από τα εκδοτήρια της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών (Λεωφόρος Συγγρού 107-109, 12:00-21:00), τηλεφωνικά στο 210-9005800, καθώς και ηλεκτρονικά στο www.sgt.gr .
σχόλια