Από τον Rick Gladstone για τους New York Times
Aπόδοση στα Ελληνικά / Επιμέλεια: Γιώργος Γέρου
Η αγριότητα των επιθέσεων από τις δυνάμεις ασφαλείας προς τους ισλαμιστές διαδηλωτές στο Κάιρο αυτή την εβδομάδα, φαίνεται να ήταν μια σκόπιμη υπολογισμένη ενέργεια της διορισμένης από το στρατό κυβέρνησης, ώστε να προκληθούν βίαια επεισόδια από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και τους συμμάχους της, δήλωσαν την Παρασκευή αρκετοί Άραβες αλλά και δυτικοί ιστορικοί με ειδικό ενδιαφέρον στην πολιτική της Μέσης Ανατολής.
Όπως δήλωσαν σε συνεντεύξεις, στόχος ήταν η δαιμονοποίηση των ισλαμιστών στα μάτια του ευρύτερου πληθυσμού της Αιγύπτου, η επικύρωση της ανατροπής του ισλαμιστή προέδρου στις 3 Ιουλίου και η υπονόμευση κάθε πιθανότητας επιτυχίας για την επανένταξη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην παραδοσιακή πολιτική της Αιγύπτου.
Ενώ πολλοί συμφώνησαν ότι ίσως θα ήταν πρόωρο να χαρακτηριστεί η βία στην Αίγυπτο ως πρόδρομος εμφυλίου πολέμου, δήλωσαν ότι το μίσος που εξαπολύθηκε προς όλες τις πλευρές, προαναγγέλλει μια πιθανή μελλοντική εξέγερση των -χαμηλού επιπέδου- πικραμένων, αποξενωμένων, ισλαμιστών. Κάποιοι παραλλήλισαν την κατάσταση με τα γεγονότα στην Αλγερία, όπου ο στρατός επίσης παρενέβη για να ανατρέψει την άνοδο των ισλαμιστών στη δημοκρατική εκλογική πολιτική, πριν από περίπου δύο δεκαετίες - και που οδήγησαν σε μια τρομακτική περίοδο μακελειού και ύφεσης.
«Λαμβάνοντας υπόψη την προπαγάνδα των μίντια που στηρίζονται από την κυβέρνηση στο Κάιρο, που έχει στόχο να αμαυρώσει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, χρωματίζοντάς την ως τρομοκρατική , καθιστώντας τους εχθρούς και όχι απλά ενοχλητικούς, γίνεται ξεκάθαρο ότι ετοιμάζονται να τη συντρίψουν», δήλωσε ο Hugh Roberts, διευθυντής του προγράμματος σπουδών Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Tufts. «Ας χρησιμοποιήσουμε έναν Αλγερινό όρο, να την εξαλείψουν.»
Πολλοί αναφέρουν ότι τα γεγονότα που ακολούθησαν την αναγκαστική απομάκρυνση του Mohamed Morsi, του πρώτου ελεύθερα εκλεγμένου προέδρου, υποδεικνύουν ότι οι στρατιωτικοί διοικητές της Αιγύπτου είχαν καταλήξει εκ των προτέρων στο συμπέρασμα ότι δεν θα κέρδιζαν τίποτε από τις διαπραγματεύσεις με την Αδελφότητα, έτσι προτίμησαν να την αντιμετωπίσουν ως μια επαναστατική ομάδα που παρουσίαζε απειλή για την ασφάλεια της χώρας και όχι ως ένα δημοφιλές πολιτικό κίνημα.
Κανείς δεν είδε τα στοιχεία που έδειχναν ότι ο στρατηγός Abdul-Fattah el-Sisi, η κορυφαία μορφή στη στρατιωτική εξουσία της Αιγύπτου, οι υφιστάμενοί του στο υπουργείο Εσωτερικών αλλά και η αστυνομία, είχαν απομακρυνθεί από τις ξένες πιέσεις να συμβιβαστούν με τους ισλαμιστές, παρά τις δημόσιες δηλώσεις τους για την πολιτική της ένταξης.
«Είναι σαφές ότι για ορισμένα τμήματα των σωμάτων ασφάλειας, υπήρξε μια ανησυχία για την επανένταξη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην πολιτική διαδικασία», δήλωσε ο Tarek Μasοud, επίκουρος καθηγητής της δημόσιας πολιτικής στο John F. Kennedy School of Government του Harvard. «Ακριβώς επειδή αυτές οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν κάπου, θέλησαν να σταματήσουν την πορεία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Δεν θα μπορούσαν να ακολουθήσουν κάποια άλλη στρατηγική, καλύτερη από τον βάναυσο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται αυτή τη στιγμή οι διαμαρτυρίες. »
Η βία που χρησιμοποιήθηκε για να «εξαγνίσει» τα ισλαμικά στρατόπεδα διαμαρτυρίας σε δύο πλατείες του Καΐρου την Τετάρτη, ήταν συντριπτική, παρά τις υποσχέσεις περί συγκράτησης και ανοικτής συζήτησης σχετικά με τη χρήση πιο παθητικών στρατηγικών, όπως θα ήταν ένας αποκλεισμός. Περισσότεροι από 600 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε αυτές τις επιθέσεις, που απέκτησαν καταλυτική σημασία για οργισμένους ισλαμιστές, που στράφηκαν για αντίποινα κατά της αστυνομίας και της χριστιανικής μειονότητας της Αιγύπτου.
«Η καταστολή της 14ης Aυγούστου είχε ως στόχο να προκαλέσει τη βίαιη αντίδραση των ισλαμιστών - είμαι αρκετά πεπεισμένος γι 'αυτό», δήλωσε ο Issandr el-Amrani, δημοσιογράφος και πολιτικός αναλυτής ο οποίος αρθρογραφεί ως «Ο Αραβολόγος» (The Arabist), σε μια ευρέως διαδεδομένη ιστοσελίδα. «Αν παρακολουθήσει κανείς τι ακολούθησε το πραξικόπημα της 3ης Ιουλίου θα εντοπίσει ότι η διεθνής κοινότητα ήθελε να δει κάποιο είδος συμβιβασμού -και νομίζω ότι ο στρατός στην Αίγυπτο αισθανόταν παγιδευμένος από αυτό, βλέποντας ότι θα αναγκαζόταν να κάνει παραχωρήσεις.»
Ο κ. Amrani, ένας Μαροκινο-αμερικάνος, ο οποίος έχει ζήσει στην Αίγυπτο για πολλά χρόνια, εξέφρασε την πεποίθηση ότι υπήρξε «μια κατανόηση μεταξύ του στρατού και των υπηρεσιών ασφαλείας, των οποίων ολόκληρη η ιστορία είναι εναντίον της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, αλλά και των κοσμικών, οι οποίοι είδαν μια ιστορική ευκαιρία να τεθεί η Μουσουλμανική Αδελφότητα εκτός παιχνιδιού.»
Αν και οι συνέπειες θα μπορούσαν να οδηγήσουν την Αίγυπτο σε μια νέα εποχή κρίσης, είπε, «ένιωθαν ότι θα μπορούσαν να ζήσουν μ' αυτό - δεν θα υπήρχε η ανάγκη για κανένα καταμοιρασμό της εξουσίας με τους ισλαμιστές»
Πολλοί Ισλαμιστές στην Αίγυπτο έχουν κάνει τέτοιες κατηγορίες μετά την καθαίρεση του κ. Morsi, ενώ η διορισμένη από τον στρατό κυβέρνηση και οι υποστηρικτές της, τις αρνούνται. Την ίδια στιγμή η ειλικρινής γλώσσα της ανοχής και αυτοσυγκράτησης στην Αίγυπτο, που ακούστηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια των «αθώων» ημερών της επανάστασης του 2011, έχει ξεθωριάσει.
«Όταν όλοι στην Αίγυπτο μιλούν για πολιτική χωρίς αποκλεισμούς, λένε ψέματα.» δήλωσε ο Steven A. Cook, συνεργάτης του τμήματος Μεσανατολικών Σπουδών στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων της Ουάσιγκτον.
Ο κ. Cook και άλλοι, προσδίδουν κάποιες ευθύνες για τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας στους ισλαμιστές, λέγοντας ότι η βία ήταν αναπόφευκτη αφού οι ηγέτες της διαμαρτυρίας στους καταυλισμούς του Καΐρου είχαν προτρέψει τους οπαδούς τους να γίνουν «μάρτυρες» εάν δεχθούν επίθεση.
«Δεν νομίζω ότι μπορεί να γίνει πιο ξεκάθαρο» είπε ο κ. Cook. «Ζητούν από τους ανθρώπους τους να πεθάνουν για τον σκοπό.»
Ο κ. Roberts σημείωσε ότι οι συγκρίσεις που μπορούν να γίνουν μεταξύ της Αιγύπτου και της Αλγερίας είναι περιορισμένες. Στην Αλγερία, ο στρατός επενέβη για να ακυρώσει τις εκλογές προτού αναλάβει ο ισλαμιστής υποψήφιος που εκλέχθηκε, ενώ στην Αίγυπτο, οι ισλαμιστές κέρδισαν τις εκλογές και ο πρόεδρος τους υπηρέτησε για ένα χρόνο.
Στην Αλγερία, η ισλαμιστική πολιτική οργάνωση ήταν ένα σχετικά πρόσφατο και αδοκίμαστο κίνημα, ενώ η Μουσουλμανική Αδελφότητα ήταν μέρος της ζωής της Αιγύπτου για 85 χρόνια, στα περισσότερα από αυτά μάλιστα υπήρξε ως παράνομη οργάνωση, με μεγάλη οργανωτική ικανότητα.
Εν μέρει αυτός ήταν ο λόγος, σύμφωνα με τον κ. Roberts, που δεν είναι βέβαιο ότι η Αδελφότητα θα ισοπεδωθεί μέσα στη νέα περίοδο αβεβαιότητας που αντιμετωπίζει σήμερα η Αίγυπτος. Είπε επίσης πως οι ένοπλες δυνάμεις της Αιγύπτου, δεν έχουν απαραίτητα το πάνω χέρι.
«Ένα ερώτημα που προκύπτει εδώ, είναι ποιος από τους δύο έχει απλώσει το χέρι του περισσότερο από εκεί που φτάνει», είπε. «Μπορεί να είναι ο στρατός. Έκαναν έναν υπολογισμό, αλλά αυτή τη στιγμή τζογάρουν. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα έχει δείξει μεγαλύτερη αντοχή και μεγαλύτερη προθυμία να δεχτεί μια ήττα.» (Από ότι υπολόγιζαν)
Άλλοι συμφώνησαν πως η Αίγυπτος βρίσκεται σε τέτοια αναταραχή που θα ήταν αδύνατο να εκτιμήσει κανείς το αποτέλεσμα.
«Είναι σαφές ότι σήμερα η Αίγυπτος δεν βρίσκεται σε τροχιά προς τη δημοκρατία, τον πλουραλισμό, την ανοχή. Είναι πολωμένη, διαιρεμένη και βυθισμένη στο αίμα», δήλωσε η Tamara Cofman Wittes, διευθυντής του Kέντρου Saban για την Πολιτική στη Μέση Ανατολή, του Brookings Institution στην Ουάσιγκτον.
«Έχουμε επιστρέψει στην εποχή που το κράτος ελέγχεται από τις δυνάμεις ασφαλείας», είπε. «Το πιο αισιόδοξο πράγμα που θα πω είναι το εξής: «Δεν νομίζω ότι (αυτή η κατάσταση) είναι βιώσιμη. Δεν βρισκόμαστε πια στο 1990. Ο λαός της Αιγύπτου κινητοποιείται, αρνείται να ζήσει κάτω από μια κυβέρνηση που καταπιέζει την αξιοπρέπειά του».
σχόλια