Η Αθήνα είναι μια πόλη που μετρά τη ζωή της σε χιλιετίες και όχι σε χρόνια -η καταγεγραμμένη ιστορία της εκτείνεται περίπου 3.400 χρόνια. Σε αυτά τα χρόνια και στην πορεία της εξέλιξής της από προ-μυκηναϊκό οικισμό, σε πανίσχυρη πόλη-κράτος, μετά σε χωριό και έπειτα σε πρωτεύουσα, έχουν συντελεστεί "κοσμογονικές" μεταβολές. Διάσπαρτα μέσα στο σημερινό αστικό ιστό υπάρχουν ακόμα σημάδια, τα οποία -αν κοιτάξεις καλά- σου φανερώνουν αυτές τις μεταβολές. Τα «Αστικά Σημάδια» είναι αυτό ακριβώς, μια απόπειρα της Ομάδας Άστυ για την καταγραφή τέτοιων ιδιαίτερων ή φορτισμένων, πολιτιστικά ή συναισθηματικά, σημείων μέσα στη σύγχρονη πόλη. Ένα κτήριο, μια ταμπέλα, ένα μικρό πάρκο, μια χάραξη δρόμου ή ένα graffiti μπορεί να αποτελούν ίχνη όλων αυτών των μικρών πραγμάτων που συνθέτουν την μυθολογία της Αθήνας.
Το δεύτερο αστικό μας σημάδι βρίσκεται στη γωνία των οδών Κακουργιοδικείου και Αγίας Ελεούσης στου Ψυρρή, όπου ανάμεσα από μια επιβλητική νεοκλασική πρόσοψη και πολλά πολυώροφα κτήρια μπορούμε να δούμε ακόμα ό,τι απέμεινε από μια μεσαιωνική εκκλησία.
Μας λέει ο Γιώργος Θάνος από την Ομάδα Άστυ: "Ταυτόχρονα με την ανακήρυξη της Αθήνας σε πρωτεύουσα του ελληνικού βασιλείου, παρουσιάζεται επιτακτική η ανάγκη στέγασης των δημόσιων υπηρεσιών. Καθώς στην νέα πρωτεύουσα οι οικοδομές που μπορούν να στεγάσουν κρατικούς λειτουργούς είναι ακόμα ελάχιστες, προτείνεται να χρησιμοποιηθούν για τον σκοπό αυτό μερικές από τις δεκάδες εκκλησίες της Αθήνας. Μια από τις εκκλησίες που επιλέγονται είναι και η Αγία Ελεούσα, χτισμένη στην γειτονιά του Ψυρρή από την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Την ίδια εποχή, καταφθάνει στην Αθήνα μαζί με τους Βαυαρούς ένας νεαρός αρχιτέκτονας από την Δανία, ο Christian Hansen. Αν και ο Christian Hansen θα μείνει για χρόνια στην Αθήνα και θα γίνει γνωστός για έργα του όπως το Πανεπιστήμιο και το Οφθαλμιατρείο, μια από τις πρώτες δουλειές που του αναθέτονται, το 1835, είναι η μετατροπή της Αγίας Ελεούσας στο πρώτο Κακουργιοδικείο της Αθήνας. Ο Hansen ουσιαστικά κατεδαφίζει το μπροστινό μέρος της εκκλησίας, υψώνοντας μια λιτή, νεοκλασική πρόσοψη (χαρακτηριστική του πρώιμου αθηναϊκού νεοκλασικισμού) και διαμορφώνοντας το εσωτερικό του κτηρίου κατάλληλα για την νέα του χρήση. Στο βάθος του Κακουργιοδικείου, το Ιερό της παμπάλαιας εκκλησίας συνεχίζει να παραμένει εν χρήσει, αποτελώντας πλέον το εκκλησάκι του δικαστηρίου.
Η μετεγκατάσταση του Κακουργιοδικείου ξεκινά ένα γαϊτανάκι διαφορετικών χρήσεων για το κτήριο, το οποίο ουσιαστικά βυθίζεται στη λήθη μέχρι την πρόσφατη ανακαίνιση του και την μετατροπή του σε βιβλιοθήκη της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Ακόμα πιο ξεχασμένη από το Κακουργιοδικείο φαίνεται να είναι η Αγία Ελεούσα: το μόνο στοιχείο από το οποίο μπορεί κανείς να την αναγνωρίσει, η κόγχη του Ιερού της, βρίσκεται σήμερα κρυμμένο πίσω από τα πολυώροφα βιοτεχνικά κτήρια της οδού Μιαούλη, θυμίζοντας τόσο την βεβιασμένη μετατροπή της οθωμανικής Αθήνας σε πρωτεύουσα, όσο και την μοίρα που επιφύλαξε η νεοκλασική ανοικοδόμηση στις παλιές της εκκλησίες.
σχόλια