Η Αμφίπολη πουλάει. Λίγο ο σοβινιστικός παραληρηματικός πυρετός για ένα γιγαντιαίο μακεδονικό (;) τάφο (;) που βρέθηκε στην από δω μεριά των συνόρων και λίγο το σύνδρομο «Indiana Jones», που γαργαλάει τη φαντασία με ασύμμετρες ανακαλύψεις (από μπαούλα με χρυσό και πολύτιμους λίθους σαν αυτά στο «Νησί των Θησαυρών» μέχρι το ανέπαφο σώμα του πρώτου εξωγήινου που κατέβηκε να πολεμήσει στο πλευρό του Μέγα Αλέξανδρου με λέιζερ) δεν θέλει πολύ για να μετατραπεί μια αρχαιολογική ανασκαφή, με πολύ ενδιαφέροντα και σπάνια χαρακτηριστικά είναι η αλήθεια, σε μπανάλ σήριαλ σαν το Μπρούσκο.
Ενώ, όμως, καταλαβαίνω να σηκωθεί κονιορτός από ανίδεη παραφιλολογία στα τηλεοπτικά παράθυρα, στα blogs, ακόμη και στις κάποτε έγκυρες εφημερίδες που τώρα κυνηγούν την κυκλοφορία για την επιβίωση, κι ενώ πολιτική ηγεσία, τοπικοί άρχοντες και Άννα Παναγιωταρέα έχουν κάθε συμφέρον και κληρονομικό (αν κρίνουμε από το παρελθόν τους) δικαίωμα στην αισιόδοξη υπερβολή, στον πρωθύστερο ενθουσιασμό και στην επικοινωνιακή ευφορία, εντούτοις με τίποτα δεν συγχωρείται ο αντιεπιστημονικός, αντιεπαγγελματικός και εν τέλει κομπλεξικός και μισαλλόδοξος τρόπος που διάφοροι αρχαιολόγοι βγαίνουν και λένε δημόσια το μακρύ και το κοντό τους για την Αμφίπολη σαν κοινές Κατίνες.
Η αρχαιολογία είναι σαν τα Lego: ένα τουβλάκι γνώσης να τοποθετήσεις στραβά επειδή βιάστηκες και κινδυνεύει να καταρρεύσει από στατική ανεπάρκεια ολόκληρο το οικοδόμημα της ιστορίας του κόσμου.
Σε μια χώρα όπου οι άνθρωποι διακατέχονται γενικά από έναν μεσογειακού τύπου παροξυσμό και ενθουσιασμό, η αρχαιολογία ήταν επί δεκαετίες ο σοβαρός επιστημονικός κλάδος που διαφήμιζε την υπομονή και την καρτερία. Και ασκούσε αυτές τις αρετές όχι με τις ώρες, αλλά με τα χρόνια, μέσα σε ήσυχα σαν εκκλησίες εργαστήρια, όπου τρεις άνθρωποι ξεσκόνιζαν με ένα πινέλο και αγάπη, σιγά σιγά, το ίδιο θραύσμα μέχρι να αποκαλύψει τα σημαντικά ή ασήμαντα μυστικά του.
Όσο πιο προσεκτικός ήταν ο αρχαιολόγος στις προβλέψεις, στην έρευνα, στις διατυπώσεις και στα συμπεράσματά του, τόσο πιο σεβάσμιος στο συνάφι του. Γιατί –μην ξεχνιόμαστε- η αρχαιολογία είναι σαν τα Lego: ένα τουβλάκι γνώσης να τοποθετήσεις στραβά επειδή βιάστηκες και κινδυνεύει να καταρρεύσει από στατική ανεπάρκεια ολόκληρο το οικοδόμημα της ιστορίας του κόσμου.
Κάτι μεσολάβησε, όμως, και στην περίπτωση της Αμφίπολης όλη αυτή η χρήσιμη «τυπολατρία» ξεχάστηκε. Πανεπιστημιακοί καθηγητές με τίτλους και περγαμηνές, αρχαιολόγοι με πείρα (και χωρίς), ακόμη και το History Channel με τη συνδρομή του διάσημου αιγυπτιολόγου (!!!) Άντριου Τσανγκ, άρχισαν να διατυπώνουν δίχως αυτοσυγκράτηση τις απόψεις, τις ενστάσεις ή τις καταγγελίες τους, που για να μην τις πω αυθαίρετες, θα τις αποκαλέσω «πρόχειρες», αφού διατυπώνονται χωρίς ιδιαίτερη σπουδή και εξ αποστάσεως, με μόνο σημείο αναφοράς πέντε κακοφωτισμένες φωτογραφίες και μια εντελώς επιστημονική... διαίσθηση.
Εννοείται, βέβαια, ότι από την εποχή της ασκητικής και προσεκτικής στα λόγια σχολής του Μανώλη Ανδρόνικου έχουν περάσει έτη φωτός. Γι' αυτό και δεν μου φάνηκε παράξενο (ίσως λίγο αστείο μόνο) που η Αμφίπολη απέκτησε από τις πρώτες μέρες γραφείο τύπου και pr την Άννα Παναγιωταρέα. Όμως, με έπιασε μια στενοχώρια, όταν τη στιγμή κιόλας που στον ορίζοντα εμφανίστηκε ένα ψηλό κύμα δημοσιότητας, αρκετοί αρχαιολόγοι έτρεξαν να το καβαλήσουν σαν αγριεμένοι έφηβοι σέρφερ. Να ποντάρουν κι εκείνοι τα ρέστα τους στη μία ή στην άλλη θεωρία (μακεδονικός ή ρωμαϊκός, συλημένος ή ασύλητος, της Ολυμπιάδας, της Ρωξάνης ή του Νέαρχου, τάφος ή ιερό;) με τον ίδιο ρουλέτα τρόπο που το κάνουν μερικές φορές και οι σεισμολόγοι: 50% πιθανότητες να γίνει καταστροφικός σεισμός – και φυσικά 50% να μη γίνει.
Στην εποχή του selfie, δεν περίμενα βέβαια οι αρχαιολόγοι να είναι λιγότερο ματαιόδοξοι και εγωκεντρικοί από όλους εμάς τους υπόλοιπους. Τους το 'χα να βγουν με χαρά σε όποιο τηλεοπτικό παράθυρο κι αν τους προσφερθεί. Θα ήλπιζα, όμως, να κρατήσουν τα προσχήματα.
Ίσως –δεν ξέρω- να υποβόσκει στη συγκεκριμένη περίπτωση και μια έλλειψη σεβασμού με προσωπικά χαρακτηριστικά. Μοιάζει να μην την έχουν και πολύ σε εκτίμηση την κα Περιστέρη-Κροφτ (από το Lara Croft) όλοι αυτοί οι άσπονδοι συνάδελφοι, γι' αυτό και τολμούν να την κοντράρουν πρώιμα και ανοιχτά, βγάζοντάς της τη γλώσσα με τις κραυγαλέες διαφωνίες τους. Όμως, τι να κάνουμε που σε εκείνη έτυχε η συγκεκριμένη ανασκαφή κι όχι σε εκείνους; Δεν έχω πραγματικά ιδέα αν είναι η ultra-κατάλληλη, αλλά αποδέχομαι κι εγώ και το πανελλήνιο πως είναι η από την τυφλή μοίρα εκλεκτή. Οπότε κάθε αντίπαλη αρχαιολογική ιαχή, η οποία δεν συνοδεύεται από αδιάσειστα στοιχεία, συγγνώμη, αλλά θα μοιάζει προς το παρόν με μένος, εμπάθεια και ζήλια -ακόμη κι αν αργότερα αποδειχθεί εκ του αποτελέσματος δικαιολογημένη.
Στην εποχή του selfie, δεν περίμενα βέβαια οι αρχαιολόγοι να είναι λιγότερο ματαιόδοξοι και εγωκεντρικοί από όλους εμάς τους υπόλοιπους. Τους το 'χα να βγουν με χαρά σε όποιο τηλεοπτικό παράθυρο κι αν τους προσφερθεί. Θα ήλπιζα, όμως, να κρατήσουν τα προσχήματα. Να περιμένουν, δηλαδή, στωικά την κυρία Περιστέρη στη γωνία, ακονίζοντας εντωμεταξύ τα νύχια και τα επιχειρήματά τους, κι όταν (αν...) ο τάφος (τάφος;;;) αποδειχθεί άδειος, ρωμαϊκός, ήσσονος σημασίας νεκρού, να τορπιλίσουν τη γυναίκα με το αστείο καπελάκι, επειδή από τη χαρά της βιάστηκε είναι η αλήθεια κι αυτή η γλυκούλα να πει δυο φαντασμένες κουβέντες παραπάνω (βλ. για παράδειγμα, «του αρχιτέκτονα Δεινοκράτη»). Λόγια που έδειχναν με το δάχτυλο Μεγαλέξανδρους και καταραμένα φίδια.
Τώρα, όμως, κι όσο κρατάει ο πόλεμος των βεβιασμένων και αλληλοσυγκρουόμενων σεναρίων χωρίς θεμέλια, το μόνο που πετυχαίνουμε είναι να υπονομεύεται στο συλλογικό υποσυνείδητο η (όποια) σημασία του μνημείου πριν ακόμη το δούμε καν ολόκληρο. Και θα πρέπει στο τέλος να είναι πολύ υπέρμετρα σπουδαίο και τίγκα στους θησαυρούς για να καπελώσει την ίδια τη φθοροποιό ίντριγκα που ξεσήκωσε. Όχι μόνο, δηλαδή, να βρούμε τον ένοικο, αλλά μη σου πω να τον βρούμε και ζωντανό.
Τι κρίμα... Λες και ξεθάβουμε κάθε μέρα 3-4 αρχαία δωμάτια με ταβάνι, πάτωμα και ορθομαρμάρωση στους τοίχους. Λες και βγαίνουν στο φως δυο Καρυάτιδες, γλυπτά ολόκληρα, κάθε τόσο λίγο.
σχόλια