Τα τραγικά επεισόδια στο Παρίσι αποτελούν συνέχεια μιας σειράς δράσεων του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Εγκληματικές δράσεις που ταλανίζουν πολύ έντονα την παγκόσμια κοινότητα τουλάχιστον για έναν χρόνο. Έχουν προηγηθεί η απαγωγή των μαθητριών από τη Μπόκο Χαράμ στη Νιγηρία, η καταδίκη σε θάνατο γυναίκας στο Σουδάν λόγω αποστασίας, οι επιθέσεις με οξύ σε πρόσωπα γυναικών που δεν φοράνε ορθά τη μαντήλα τους στο Ιράν, η ομηρία αθώων ανθρώπων σε καφετέρια στο Σίδνεϋ από αυτοαποκαλούμενο ιρανό ιμάμη, η ένοπλη επίθεση σε σχολείο στο Πακιστάν και η δολοφονία σχεδόν τριακοσίων μαθητών και φυσικά η κτηνώδης βία των τζιχαντιστών της ISIS που σφάζουν αλλόδοξους και μη ένθερμους μουσουλμάνους στη Συρία και στο Ιράκ. Επομένως, η βάναυση δολοφονία των γάλλων συντακτών, αστυνομικών και η ομηρία αθώων ανθρώπων δεν είναι το πρώτο συμβάν και πολύ φοβάμαι πως ούτε το τελευταίο.
Κατά τη γνώμη μου, η Δύση βρισκόταν και παραμένει σε μια λανθασμένη κατεύθυνση που όχι μόνο δεν καταπολεμά τον ισλαμικό φανατισμό αλλά υποδόρια τον καλλιεργεί άθελα της
Ο ισλαμικός εξτρεμισμός είναι εφτάψυχος. Δεκατέσσερα χρόνια μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στους δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης και στο Πεντάγωνο και παρά τη διεθνή συστράτευση κατά της Αλ Κάιντα και τους πολέμους σε Αφγανιστάν και Ιράκ, οι φανατικοί του Ισλάμ παραμένουν αλώβητοι και πολύ ισχυροί για να προσηλυτίζουν νέους πολεμιστές στις τάξεις τους.
Κατά τη γνώμη μου, η Δύση βρισκόταν και παραμένει σε μια λανθασμένη κατεύθυνση που όχι μόνο δεν καταπολεμά τον ισλαμικό φανατισμό αλλά υποδόρια τον καλλιεργεί άθελα της. Θα στηρίξω με επιχειρήματα την ανωτέρω άποψή μου.
Αρχικά, θέλω να εκφράσω μια προσωπική δυσφορία που αισθάνομαι πολλές φορές όταν το Ισλάμ επανέρχεται στην επικαιρότητα. Παρακολουθώ ανθρώπους που εκφέρουν και δημοσιοποιούν τη γνώμη τους με περίσσεια αυτοπεποίθηση όταν μάλιστα είναι πασιφανές μέσω αυτών που εκφράζουν ότι δεν έχουν ασχοληθεί καθόλου τόσο με το Ισλάμ όσο και με την κουλτούρα και την ιστορική εξέλιξη των λαών της Ανατολής. Δεν κρίνω αν οι απόψεις αυτές είναι λανθασμένες ή όχι (δεν συνεπάγεται αυτομάτως πως είμαστε αυθεντίες όσοι ασχολούμαστε λόγω επιστημονικού ενδιαφέροντος με το Ισλάμ) αλλά ενοχλούμαι από την πλήρη αδιαφορία για το αντικείμενο. Απαιτείται ενδελεχής μελέτη της ιστορίας, του πολιτισμού και της ισλαμικής θεολογίας για να παρουσιάσεις στο αναγνωστικό κοινό τις διαφορετικές, παράλληλες πραγματικότητες ενάμιση δισεκατομμυρίου ανθρώπων.
Το Ισλάμ εξύμνησε την ομορφιά
Στον ισλαμικό κόσμο συνυπάρχουν πολλές, διαφορετικές πραγματικότητες. Είναι το πρώτο και βασικό λάθος της Δύσης που αδυνατεί να κατανοήσει. Οι κοινωνίες στην Ανατολή είναι ετερόκλητες και δε μοιάζουν καθόλου με την ομογενοποιημένη και στερεοτυπική αντίληψη που προωθούν τα δυτικά ΜΜΕ. Ο πλουραλισμός αυτός διακρίνει τόσο το εσωτερικό των περισσότερων μουσουλμανικών κοινωνιών όσο και τα ίδια τα μουσουλμανικά κράτη μεταξύ τους. Χαρακτηριστικά, οι Αλεβίτες της Τουρκίας διαφέρουν κατά πολύ από τους κοινούς σουνίτες μουσουλμάνους που στηρίζουν τα κόμματα του πολιτικού Ισλάμ, οι Ιρανές διαφωνούν έντονα στο θέμα της υποχρεωτικής κάλυψης με μαντήλα ενώ η αιγυπτιακή κοινωνία έχει διχαστεί σχετικά με τον πολιτικό αντίκτυπο των Αδελφών Μουσουλμάνων. Στην ουσία, οι πληθυσμιακές αυτές ομάδες προσεγγίζουν και αποδομούν το Ισλάμ με διαφορετικό τρόπο, παράγοντας διαφορετικά αποτελέσματα. Στο ίδιο πνεύμα, το Ισλάμ του Μαρόκου διαφέρει από εκείνο της Ινδονησίας και του Ιράν από της Σαουδικής Αραβίας. Παρά τα εγγενή γνωρίσματα που διαφοροποιούν τη μια μουσουλμανική χώρα από την άλλη, το Ισλάμ παραμένει οικουμενικό, υπερβαίνοντας τις εθνικές ταυτότητες. Εξίσου οικουμενικό παραμένει και το Ιερό Βιβλίο των μουσουλμάνων, το Κοράνι αν και η ερμηνεία του διαφέρει ανάλογα με τη θεολογική σχολή.
Συνεπάγεται πως είμαι κατά του όρου της ισλαμοφοβίας διότι το Ισλάμ δεν είναι τόσο ενιαίο και μονομερές όσο πιστεύουμε, ούτε όμως υφίσταται φυσιολογικός ο φόβος έναντι ενάμιση δισεκατομμυρίου πιστών.
Επίσης, όσο ενάντιος είμαι με την ισλαμοφοβία αλλά τόσο διαφωνώ με τον αφελή εξωραϊσμό του Ισλάμ και τη σύγχυση που επικρατεί μεταξύ εννοιών όπως της ισότητας και εξομοίωσης των θρησκειών. Αναγνωρίζω πως όλοι οι πιστοί έχουν δικαίωμα να ασκούν τα λατρευτικά τους καθήκοντά αλλά γνωρίζω πως το Ισλάμ στη διάρκεια της ιστορικής του εξέλιξης υπήρξε θύμα σφετερισμού από ορισμένους εκφραστές του και απέκτησε ορισμένα γνωρίσματα που οφείλει να επιλύσει το ίδιο προς όφελος των ίδιων των πιστών του.
Συγκεκριμένα, το Ισλάμ είναι μια αδιαίρετη αρχή θρησκευτικού δόγματος, πολιτικής εξουσίας και πολιτείας. Συμπυκνώνει την έκφραση κοινωνικού βίου με τον όρο ντιν και την εσωτερικευμένη πίστη με τον όρο ιμάν. Αναπόφευκτα, η εκκοσμίκευση των θεσμών και ο διαχωρισμός του κράτους από την εξουσία καθίσταται πολύ δύσκολος στα μουσουλμανικά κράτη. Η μονοπωλιακή παγίωση του Ισλάμ ως απονομή της δικαιοσύνης (σαρία), πολιτική εξουσία, οικονομικές συναλλαγές (Islamic finance) και κοσμοαντίληψη ζωής καταλήγει σε μια μορφή ολοκληρωτισμού και εχθρού της ανοιχτής κοινωνίας και των αξιών της (βλ. Karl Popper).
Υπάρχει αμφισβήτηση της μονοδιάστατης καθιέρωσης του Ισλάμ στα μουσουλμανικά κράτη;
Η ιστορία απέδειξε πως τα ριζοσπαστικά κοσμικά καθεστώτα δεν κατάφεραν να ευδοκιμήσουν αλλά λειτούργησαν αντιδραστικά και επανέφεραν το Ισλάμ στην πολιτική τάξη, όπως η δυναστεία Παχλαβί με την ανατροπή της από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 στο Ιράν και η ισχυροποίηση του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία που πλέον προσβάλλει ανοιχτά θέσεις του κεμαλισμού. Μοναδική εξαίρεση στην πορεία αυτή αποτελεί η διάσωση του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους της Τυνησίας μέσω εκλογών και όχι στρατιωτικού πραξικοπήματος όπως στην Αίγυπτο το καλοκαίρι του 2013.
Ωστόσο, μέσω ενδογενών ζυμώσεων και της αναγκαστικής προσαρμογής στον σύγχρονο τρόπο ζωής και στις παγκόσμιες εξελίξεις έχουν προκύψει σοβαρές απαιτήσεις από μουσουλμανικούς κύκλους που ζητούν τον εκσυγχρονισμό των κορανικών διδαχών, την ερμηνεία τους σε ανθρωπιστικά ιδεώδη, την ισότητα των δύο φύλων και την αποκήρυξη της βίας. Πρόκειται για μια πολύ αξιόλογη εξέλιξη που η Δύση εις το όνομα της ομογενοποίησης αγνοεί καθώς αυτοπροσδιοριζόμενοι μουσουλμάνοι δεν αποκηρύσσουν την πίστη τους αλλά ζητούν τον εκμοντερνισμό αυτής που συνεπάγεται τη σταδιακή εκκοσμίκευση και τον εκδημοκρατισμό. Διαθέτουμε ήδη απτά αποτελέσματα αυτού, ακόμη και σε θεοκρατικά καθεστώτα όπως του Ιράν.
Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν έχει διχαστεί σε σκληροπυρηνικούς και μεταρρυθμιστές με τους δεύτερους να ζητούν εναγωνίως μεταρρυθμίσεις εκδημοκρατισμού και αποκατάστασης των σχέσεων με τη Δύση. Από το 1996 και ύστερα η παρουσία των τουρμπανοφόρων κληρικών στο ιρανικό κοινοβούλιο μειώθηκε από 17% σε 11%, εξέλιξη που αποτυπώνει τη βούληση των ιρανών ψηφοφόρων για διαχωρισμό κράτους και θρησκείας μέσω μια βουλής στελεχωμένης από κοσμικούς βουλευτές με υψηλή μόρφωση. Εξίσου πρωτόγνωρη έκπληξη προκαλεί το γεγονός πως αρκετά από τα εγγόνια του Οδηγού της Επανάστασης, Αγιατολλάχ Χομεϊνί έχουν ταχθεί υπέρ της σύσφιξης των σχέσεων με τις ΗΠΑ ενώ δύο εγγονές του Αγιατολλάχ Χομεϊνί εξέφρασαν δημοσίως πως το ισλαμικό πέπλο πρέπει να καταστεί προαιρετικό. Μην απορείτε για τις φυσιογνωμίες αυτές που καταρρίπτουν την εικόνα του άκαμπτου Ισλάμ καθώς πλήθος επιφανών θεολόγων και ανώτατων κληρικών αντιστέκονται στην αναχρονιστική ανάγνωση του Κορανίου. Ο Αγιατολλάχ Μονταζερί υπήρξε στενός συνεργάτης του Χομεϊνί αλλά γρήγορα καταδίκασε τις εκτελέσεις αντιφρονούντων και τη χειραγώγηση των γυναικών και ακολούθως έζησε σε κατ' οίκον περιορισμό για δύο δεκαετίες.
Μεταξύ των πιο σύγχρονων και δημοφιλών διανοουμένων συμπεριλαμβάνεται και ο Αμπντολκαρίμ Σορούς, ο Λούθηρος του ιρανικού Ισλάμ που απορρίπτει το πολιτικό Ισλάμ. Ο Σορούς καταδικάζει την πολιτικοποίηση του Ισλάμ ως υπονομευτική για τη θρησκεία διότι την καθιστά ιδεολογία και εργαλείο για πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες. Αναφέρει πως ''Δεν πρέπει να δίνουμε μια επιφανειακή, επίσημη, άκαμπτη και οριστική ερμηνεία της θρησκείας, γιατί η θρησκεία δεν είναι ιδεολογία''.
Στο ίδιο πνεύμα ο Μοχσέν Καντιβάρ κατακρίνει τον θρησκευτικό δεσποτισμό και δηλώνει πως "Για να σώσουμε τη θρησκεία, πρέπει ο θρησκευτικός θεσμός να χωριστεί από τον πολιτικό θεσμό, με άλλα λόγια πρέπει να χωρίσουμε το κράτος και τη θρησκεία. Η ένωση των δύο αυτών θεσμών θα έχει αρνητικές συνέπειες για τη θρησκεία εφόσον θα θεωρηθεί από το λαό ως υπεύθυνη όλων των καθημερινών προβλημάτων. Εξίσου επιτακτική είναι η ανάγκη για 
επανερμηνεία του Κορανίου και αναθεώρηση των ισλαμικών νόμων, εκσυγχρονισμού της θεολογικής σκέψης και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σύμφωνα με τον φιλελεύθερο κληρικό Ντγία Αλ Μουσάβι από το Μπαχρέιν.
Στο ακόλουθο βίντεο ο Ντγία Αλ Μουσάβι εξηγεί την ανάγκη εκσυγχρονισμού της θεολογικής σκέψης στο Ισλάμ που έχει καταδικάσει τον αραβικό πολιτισμό σε χρόνια παρακμή.
Επομένως, υπάρχουν μουσουλμάνοι που αναγνωρίζουν την αξία των μεταρρυθμίσεων και διεκδικούν την εφαρμογή αυτών, αποδεικνύοντας συγχρόνως την ύπαρξη εσωτερικού αντίβαρου στον ισλαμικό κόσμο.
Τα πρώτα θύματα του ισλαμικού φανατισμού είναι οι ίδιοι οι λαοί της Ανατολής και έπονται τα δυτικά κράτη. Επανέρχομαι στο σοβαρότερο λάθος της Δύσης, την άγνοια γύρω από τα θύματα αυτά, τους ουδέτερους και μετριοπαθείς μουσουλμάνους, αλλόδοξους και άθεους. Η Δύση ασχολείται με τον ισλαμικό φανατισμό μόνο στην περίπτωση που υπάρξει θύμα του, που η εγκληματική δράση των εξτρεμιστών χτυπήσει τη δική της πόρτα. Προτού όμως αυτού, ο ισλαμικός εξτρεμισμός γεννιέται και εκδηλώνεται σε χώρες της Ανατολής με την εξολόθρευση των κατά τόπους διαφωνούντων και αργότερα απλώνει τα πλοκάμια του μέσω συνεργατών σε κράτη εκτός του ισλαμικού τόξου. Εν ολίγοις, το απόστημα αυτό δεν καταπολεμάται στο πρώιμο στάδιο του αλλά αφότου έχει ήδη γιγαντωθεί.
Η Δύση προσεγγίζει το ζήτημα ως ένα δίπολο Δύσης και φανατικού Ισλάμ, παραβλέποντας την ύπαρξη των πολλών και διαφορετικών οντοτήτων στα μουσουλμανικά κράτη που σίγουρα θα μπορούσαν να αποτελέσουν σύμμαχοι στον αγώνα κατά του ισλαμικού εξτρεμισμού. Αν δεν ανιχνευθούν οι προοδευτικές φωνές εντός του Ισλάμ και δεν συνεργαστούμε μαζί τους, οι φωνές εκείνες σίγουρα θα σιωπήσουν μπροστά στον τρόμο του φονταμενταλισμού και οι φωνές σιωπούν σαν ντόμινο.
Στο ντόμινο ανήκουμε όλοι μας, όπως το Παρίσι.
σχόλια