________________
1.

έχω χάσει πρόσφατα τον αδερφό μου και κάθε φορά που περνάω όμορφα με παρέα ή και κάθε φορά που θα στεναχωρηθώ για κάτι, μου έρχονται οι σκηνές της τελετής στην εκκλησία, του αδερφού μου.. είναι φυσιολογικό; όταν περνάω όμορφα μήπως μου έρχονται γιατί υποσυνείδητα νιώθω τύψεις; ή μήπως είναι μέρος της διαδικασίας του πένθους και αυτό;- lostinthenight

Aχ. Δεν ξέρω τι να πω. Κουράγιο σε σένα και στην οικογένεια σου. Ναι, είναι φυσιολογικό. Η ερώτηση σου είναι πολύ συγκροτημένη και ψύχραιμη, μπράβο σου. Η σκέψη και η ανάλυση θα σε βοηθήσουν πολύ. Έτσι λειτουργεί η σκέψη, με συνειρμούς. Τους κάνεις όλη τη μέρα, όσο το μυαλό πηδάει από το ένα θέμα στο επόμενο με πολύ παράξενες, μερικές φορές αφορμές. Έτσι κάνει συσχετισμούς και χτίζει τις σκέψεις στο πολύ μεγάλο οικοδόμημα που λέγεται προσωπικότητα. Αυτοί οι συνειρμοί είναι τραυματικοί και σε αναγκάζουν να ξαναζήσεις εκείνες τις στιγμές. γι' αυτό τους ξεχωρίζεις και τους θυμάσαι. Έτσι όμως θα καταφέρνεις να τις επεξεργαστείς αυτές τις εμπειρίες, και το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα σταματήσουν ποτέ τα φλας μπακ. Μην τα αποφεύγεις, όσο τα αντέχεις δηλαδή. Θα αλλάξει η βιαιότητα της αντίδρασης. Όχι η ένταση, η ποιότητα της.

Δεν ταιριάζει όμως το διαζευκτικό 'ή'. Η διαδικασία του πένθους έτσι κι αλλιώς, έχει μέσα της και τις τύψεις. Είναι ένα άλλο, μεγάλο και πολύ δύσκολο τμήμα της. Μπορεί οι τύψεις, όταν αρχίσεις να νιώθεις ακόμη πιο καλά, να γίνουν πιο έντονες. Μη διστάσεις να συζητήσεις αυτά τα θέματα με όσους εμπιστεύεσαι. Θα σε βοηθήσει πολύ η συζήτηση, θα εκπλαγείς από τις εμπειρίες των άλλων (με την έννοια ότι θα ανακαλύψεις πολλές ομοιότητες, εκτός από διαφορές).

________________
2.

Με άφησε φορτώνοντάς μου σχεδόν όλες τις ευθύνες. Και ξέρεις τί; Είχε δίκιο. Πως να συγχωρήσω τον εαυτό μου για τα τόσα λάθη; Πως να το ξεπεράσω; Πως να σταθώ στα πόδια μου; Με απογοήτευσα τόσο πολύ, νοιώθω άχρηστη. Τον είχα κάνει το κέντρο της ζωής μου και τώρα όπως φαντάζεσαι δεν έχω πια ζωή. Δεν σταματάω να σκέφτομαι "τι θα είχε γίνει αν.." και το ξέρω ότι δεν έχει κανένα νόημα. Αλλά ξέρεις πως είναι αυτές οι καταστάσεις, ο πόνος είναι τόσος που τη χάνουμε τη λογική. Αν μπορούσα να διαλέξω το πότε θα πεθάνω θα ήταν τώρα.- μια απ' τα ίδια

Εεε, οι υπερβολές δεν χρειάζονται. Ακόμη και αν έφταιγες 100% δεν χρειάζεται η τελευταία πρόταση. Επίσης, δε νομίζω ότι είναι σωστό να παραδίνεσαι στον πόνο τόσο ώστε να φεύγει η λογική – δες και την προηγούμενη ερώτηση. Η λογική είναι που μας κρατάει όρθιους –δες και την προηγούμενη ερώτηση – αλλιώς θα τρελαθούμε, ή θα το ρίξουμε στα βοτάνια και στις χαρτορίχτρες, που είναι σχεδόν το ίδιο. Ένας χωρισμός μοιάζει με το θάνατο, αλλά δεν είναι τόσο τελειωτικός και οριστικός όσο ο θάνατος, μην τον ανακατεύεις τόσο επιπόλαια –δες και την προηγούμενη ερώτηση. Αν πιστεύεις ότι πρέπει να εξηγηθείς στον άλλον, να ζητήσεις συγνώμη ή να του κάνεις δύσκολες ερωτήσεις για τη συμπεριφορά σου, πάρε τηλέφωνο. Είναι στο χέρι σου να δημιουργήσεις μια νέα σχέση με τον άλλον, βελτιώνοντας παράλληλα τον εαυτό σου, γιατί ο άλλος ακόμα ζει, κι εσύ ευτυχώς επίσης. Φυσικά έχεις ακόμη ζωή, μην λες τόσο προκλητικά πράγματα –δες και την προηγούμενη ερώτηση.

Αυτό για τη γενική στάση, γιατί για την περίπτωση σου δε λες τίποτα. Πολύ αόριστα μας τα περιγράφεις. Ήταν κέντρο της ζωής σου, γι' αυτό φταις; Τι θα είχε γίνει αν τι; Οι δραματικές δηλώσεις δικαιολογούνται στην αρχή, αλλά σιγά σιγά πρέπει να αρχίσεις να βάζεις το παρελθόν στις σωστές του διαστάσεις. Σε τι ακριβώς έφταιξες, γιατί, τι σε έκανε να φερθείς έτσι, ποια ήταν η ευθύνη του άλλου... τα γιατί είναι πιο σημαντικά και πιο χρήσιμα από τις κραυγές απόγνωσης. Θα το ξεπεράσεις και θα σταθείς στα πόδια σου, με προσπάθεια και υπομονή.

________________
3.

Αλήθεια, εκεί στη Νέα Υόρκη σε έχουνε καλέσει ποτέ να πας για ένορκος; Γενικά τι πιθανότητες έχει κάπιος να τον καλέσουν; Στην Ελλάδα δεν ξέρω ούτε ένα άτομο που να έχει πάει ένορκος στο κακουργιοδικείο.- Τζούρης

Εεεμ.... οι πιθανότητες αυξάνονται κατακόρυφα αν έχεις αμερικανική υπηκοότητα. Δεν έχω, οπότε δεν χρειάζεται να καταφύγω στις κατάπτυστες τεχνικές του Λάρι Ντέιβιντ για να γλιτώσω.

________________
4.

Ο σύντροφος μου είναι μουσικός με φιλοδοξίες για ένα καλό όνομα στο χώρο και ένα αξιοπρεπές μεροκάματο ή καλύτερα νυχτοκάματο. Είναι ταλέντο, το έχει και για την δύσκολη εποχή μας, τα πάει καλά και εγώ φυσικά η μεγαλύτερη του φαν!! Πρόσφατα διάβασα αυτό  και ενώ ισχύουν και στη δική μας σχέση σχεδόν όλα αυτά και πάντα ήμουν περήφανη για αυτόν, για εμένα, για εμάς, διαβάζοντας τα δε ξέρω τι έγινε... αλλά εκνευρίστηκα! Μετά εκνευρίστηκα που εκνευρίστηκα...Πως να στο πω θέλω το καλύτερο για αυτόν αλλά ξαφνικά ένιωσα να διαφωνώ με όλα αυτά τα ''να είσαι το ένα, να κάνεις το άλλο''...μήπως καταπιέζομαι και δε το παραδέχομαι;; Από την άλλη λατρεύω την ζωή που έχουμε φτιάξει, κατακλυσμένη από αγάπη και μουσική που πάντα απολαμβάνω...

Ούτε εγώ ξέρω τι έγινε και εκνευρίστηκες, αλλά αν εκνευρίστηκες, κάποιο καμπανάκι χτύπησε μέσα σου. Τα πράγματα που πιστεύουμε ότι δε μας αφορούν, και το πιστεύουμε σε βάθος, δεν μας εκνευρίζουν. Ίσως να είναι καμπανάκι καταπίεσης, ίσως να εκνευρίστηκες επειδή επηρεάστηκες από την άποψη ενός αγνώστου και ένιωσες ότι επηρεάζεσαι εύκολα, ίσως και κάτι τελείως διαφορετικό. Ίσως σε πείραξε το πόσο εύκολα σχολιάζονται αυτά που ζεις από άλλους και ότι δεν είναι τόσο μοναδικά. Τροφή για σκέψη;

________________
5.

Γεια σου αμπα, εκτιμω πολυ τις αποψεις σου γι' αυτο θα ηθελα να μου πεις την γνωμη σου πανω σε ενα θεμα που με προβληματιζει. Ας υποθεσουμε πως σε μια σχεση ο ενας εκ των δυο νιωθει ενα σωματικο κορεσμο, μειωμενο ποθο σεξουαλικα, νιώθει την αναγκη να εχει ερωτικη επαφη με αλλα ατομα (εξακολουθει ομως να εχει συναισθηματα και να ελκυεται ψυχικα). Η απορια μου εδω ειναι κατα ποσο ειναι αποδεκτο αλλα και ωφελιμο να εχει αυτο το ατομο σεξουαλικες επαφες με αλλους εκτος του συντροφου του για να "ανανεωθει η σχεση" (ειτε φανερα ειτε κρυφα) αν προκειται μονο περι σαρκικης απολαυσεως και γινεται με το σκοπο να διατηρηθει η υπαρχουσα σχεση με τη λιγοτερη πληξη. Η μηπως πρεπει κανεις αν βρεθει σε αυτο το σημειο απλα να χωρισει; Κατα ποσο ειναι "φυσιολογικο" να εχουμε περισσοτερους απο εναν συντροφους παραλληλα ειδικοτερα οταν βλεπουμε τον καθενα με διαφορερικο τροπο;- Ιωαννα

Το «είτε φανερά είτε κρυφά» είναι όλο το ζουμί, και δεν είναι σωστό να μπαίνει σε παρένθεση – αυτό είναι το όλο θέμα. Αν είναι κρυφά μιλάμε για εντελώς άλλη ιστορία με το να είναι φανερά. Αν υποθέσουμε ότι ο ένας από τους δύο νιώθει κόπωση και πιστεύει ότι το αλατοπίπερο με νέες εμπειρίες θα ανανεωθεί, η συνέχεια της ιστορίας εξαρτάται από το αν σκοπεύει να το μοιραστεί με τον άλλον, να κάνει αυτή τη δύσκολη συζήτηση, να θέσει το πλαίσιο και τους όρους και μετά να δει το ζευγάρι αν θέλει να μπει σε μια νέα φάση που οπωσδήποτε θα δοκιμάσει τη σχέση. Αν το κάνει κρυφά... απλώς κερατώνει. Ή αλλιώς εξαπατά, προδίδει και προσβάλλει τον σύντροφό του.

Το να έχεις περισσότερους από έναν σύντροφο είναι το πιο φυσιολογικό πράγμα του κόσμου. Τόσα τραγούδια, ταινίες και διαζύγια έχουν προκύψει από αυτή την κεντρική ιδέα. Οι περισσότεροι το κάνουν βέβαια κρυφά, επειδή προτιμούν να έχουν την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Κι αυτό, «φυσιολογικό» είναι. Άλλωστε ελάχιστα πράγματα είναι αφύσικα.

________________
6.

Αγαπητή Άμπα,
ήμουν σε σχέση με έναν άνθρωπο για σχεδόν ένα χρόνο. Όλο αυτό το διάστημα δεν μου γνώρισε κανέναν φίλο του, κανέναν δικό του άνθρωπο, τίποτα. Έβγαινε πάντα ξεχωριστά μαζί τους και έφτασε στο σημείο στη γιορτή του να βγει τη μια μέρα με εμένα και την επόμενη με τους άλλους. Εκείνοι του ζητούσαν να με γνωρίσουν. Πρέπει να σου πω ότι έχω κάποιο πρόβλημα υγείας, το οποίο είναι εμφανές .Ήμουν σίγουρη ότι ο λόγος που το έκανε αυτό ήταν γιατί ντρεπόταν για μένα. Τον είχα ρωτήσει (χωρίς να του πω τις δικές μου σκέψεις) και μου έλεγε πως έτσι λειτουργεί πάντα και ότι αν δεν περάσει ένας χρόνος δεν γνωρίζει τις σχέσεις του στους φίλους του. Χωρίσαμε λίγο πριν κλείσουμε χρόνο. Μετά από αρκετό διάστημα έμαθα (δεν έχει σημασία πως), ότι ποτέ δεν λειτούργησε έτσι με τις πρώην του. Και αυτό επιβεβαίωσε εκείνο που ουσιαστικά ήξερα ήδη. Όταν ντρέπεσαι για κάποιον και δεν τον παρουσιάζεις πουθενά δεν αναιρείς έτσι και την ίδια σου την επιλογή; Και ρωτάω. Τι είδους συμπεριφορά αξίζει σε αυτόν τον άνθρωπο; Γιατί αυτός εξακολουθεί να θέλει να έχουμε φιλικές επαφές και να βγαίνουμε και συνεχίζει να μου λέει ψέματα για αυτό το θέμα, όταν τον ξαναρώτησα. Δεν ξέρει ότι έχω μάθει το πως λειτουργεί γενικά με τις άλλες και δεν έχει καμιά θέση στη ζωή μου κάποιος που ντρέπεται για μένα. Ουσιαστικά δηλαδή την απόφασή μου την έχω πάρει. Το θέμα είναι, του το λέω αυτό που έμαθα ή απλά εξαφανίζομαι;

Κάνε ό,τι σου είναι πιο εύκολο. Αυτός ο άνθρωπος δεν αξίζει άλλη ενέργεια από εσένα. Μην σκέφτεσαι τι είναι πιο σωστό γι' αυτόν, τι πρέπει να κάνεις για να νιώσει ο άλλος οτιδήποτε (κι ας είναι κάτι αρνητικό), μόνο τι θα σε κάνει εσένα να νιώσεις καλύτερα. Σου αρέσει η ιδέα να μην απαντάς στα τηλέφωνα, να εξαφανιστείς χωρίς κουβέντα; Μπορεί να είναι ανακουφιστικό να μην τον ξαναδείς και να μην του ξαναμιλήσεις. Σου αρέσει η ιδέα να τον λούσεις με αυτά που ξέρεις; Είσαι προετοιμασμένη να ακούσεις δικαιολογίες και πιθανόν, χοντράδες; Έχεις έτοιμες τις απαντήσεις, πιστεύεις ότι θα σου κάνει καλό να πεις αυτά που σκέφτεσαι; Πες τα. Ό,τι και να επιλέξεις, να το κάνεις για σένα, μόνο για σένα. Όχι για να νιώσει ή να πει ή να καταλάβει κάτι αυτός. Μην εξαρτήσεις την δική σου ψυχική υγεία από τις αντιδράσεις του. Μη σκέφτεσαι τι του αξίζει. Δεν έχει σημασία, δεν είναι δική σου δουλειά, μη σε νοιάζει, ας υποστεί μόνος του το βάρος της απαράδεκτης και ποταπής συμπεριφοράς του.

Ντρέπομαι για λογαριασμό του, με αυτό που διάβασα. Αλήθεια. Σου στέλνω μια μεγάλη αγκαλιά και την ευχή να μην συναντήσεις ποτέ ξανά τέτοιο γαϊδούρι, ή, αν σου τύχει, να το καταλάβεις στο πρώτο δευτερόλεπτο και να κάνεις άμεση αναστροφή. Σε παρακαλώ, μη βγάλεις συμπεράσματα για σένα ή για τους άλλους, γενικά, από αυτή την εμπειρία. Ο δρόμος σου διασταυρώθηκε με κάποιον που έχει τεράστια προβλήματα. Ήταν κακή τύχη.

________________
7.

Λένα μου, ο φίλος μου με ωθεί να βλέπω ψυχολόγο, εγώ πήγα λίγους μήνες και δεν θα ήθελα κατά βάθος να συνεχίσω, όμως "θέλω" να το κάνω για εκείνον, αφού πιστεύει ότι η ψυχανάλυση μου κάνει καλό. Πώς κρίνεις την αντιμετώπιση του θέματος απ' τη μεριά μου?

Η επίσκεψη σε ψυχολόγο πρέπει να είναι απολύτως προσωπική υπόθεση, αλλιώς είναι αγγαρεία, και αποτελέσματα δεν βγαίνουν. Πας γιατί έχεις αποφασίσει ότι θέλεις να δουλέψεις με τον εαυτό σου για να τον βελτιώσεις ή για να λύσεις ένα πρόβλημα, όχι επειδή δεν αρέσεις σε κάποιον άλλον όπως είσαι. Η πίεση από τον φίλο σου καθόλου δε μου αρέσει (επ' ευκαιρία, αν πηγαίνεις ακόμα, προτείνω να του το πεις –του ψυχολόγου- ότι σε πίεσε αυτός για να πας, είναι πολύ σημαντικό.) Δεν ξέρω τι εννοείς με το σε 'ωθεί'. Είναι τρυφερή παραίνεση, ή κάτι πιο σκοτεινό; Πας επειδή φοβάσαι την αντίδραση του αν δεν το κάνεις, ή επειδή πιστεύεις ότι του κάνεις μια χάρη που δεν σου είναι και πολύ δύσκολη; Για ψυχανάλυση μιλάμε! Είναι βαριά, δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία. Δεν είναι χόμπι, δεν είναι για όλους, και δεν το χρειάζονται όλοι. Σκέψου καλά αν θέλεις να το κάνεις. Αν δεν θέλεις, άστο χωρίς δεύτερη κουβέντα – και μη δεχτείς κουβέντα.