Δεν ξέρω πώς ακριβώς ορίζουν το τραγούδι "πολιτικού περιεχομένου" οι υπεύθυνοι της EBU (που απαγορεύουν «τους στίχους, τη γλώσσα ή τις χειρονομίες πολιτικού ή παρεμφερούς χαρακτήρα»), όμως στην περίπτωση της Ουκρανίας έκριναν ότι ήταν ιστορικού περιεχομένου και το άφησαν να διαγωνιστεί.
Και καλά έκαναν κατά τη γνώμη μου. Το αν η Ιστορία που αφηγείται η Τζαμάλα είναι αληθινή ή όχι εξαρτάται απ' τον παρατηρητή. Για όποιο λόγο κι αν σκότωσαν τους προγόνους της πάντως, τους σκότωσαν.
Η Ματίνα Καλτάκη στο εξαιρετικά ενδιαφέρον της άρθρο, γράφει:
Ας υποθέσουμε ότι η Κύπρος, η Κυπριακή Δημοκρατία, αποφασίζει να στείλει στο διαγωνισμό της Eurovision ένα τραγούδι με τίτλο «1974», οι στίχοι του οποίου να αναφέρονται στην τουρκική εισβολή και στην τραγωδία της διχοτόμησης της μεγαλονήσου. Κατά πάσα πιθανότητα, η ΕΒU (European Broadcasting Union), η διοργανώτρια αρχή του διαγωνισμού τραγουδιού Eurovision, θα το έστελνε πίσω με το επιχείρημα ότι το περιεχόμενό της αντιβαίνει στο κανονισμό, που απαγορεύει «τους στίχους, τη γλώσσα ή τις χειρονομίες πολιτικού ή παρεμφερούς χαρακτήρα». Δεν θα δινόταν καν η ευκαιρία να κρίνει το κοινό, όπως έκρινε χθες και αποφάσισε ότι το καλύτερο τραγούδι της φετινής Eurovision ήταν η υποψηφιότητα της Ουκρανίας. Ούτε, βέβαια, θα δινόταν η ευκαιρία στον Κύπριο ερμηνευτή (-τρια) να πει αυτό που δήλωσε χθες η Τζαμάλα: «I was sure that, if you sing about truth, it can really touch people». (...) Η Κύπρος, πάντως, για να επανέλθω στην αρχική μου υπόθεση, έχει πλέον άλλοθι και μπορεί να περάσει στην αντεπίθεση μ' ένα ωραίο τραγούδι σχετικά με τον «Αττίλα». Θα ήταν μια ευκαιρία να αποκαλυφθούν πολλά, πίσω και πέρα από τις υπεράνω πάσης υποψίας τηλεοπτικές υπερπαραγωγές.
Όμως το υποθετικό σενάριο που περιγράφει, έχει ήδη συμβεί. Πολλοί Έλληνες είναι απορούν γιατί επέτρεψαν στην Ουκρανία να συμμετέχει με τέτοιο τραγούδι, ξεχνούν όμως ότι κι εμείς είχαμε πάει με τραγούδι-μοιρολόι που ήταν για την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Και μάλιστα δύο μόλις χρόνια έπειτα απ' αυτήν, και όχι 72 χρόνια μετά όπως η Ουκρανία. Και, κατά τη γνώμη μου πάλι, πολύ καλά είχαμε κάνει. Ορθώς μας το είχε επιτρέψει η EBU τότε, κρίνοντας ότι το τραγούδι αναφερόταν σε ιστορικά γεγονότα.
Ταυτόχρονα όμως έχει και δίκιο η Ματίνα Καλτάκη, διότι ο κανόνας για τα μη πολιτικοποιημένα τραγούδια στη Γιουροβίζιον θεσπίστηκε μετά τη συμμετοχή της Μαρίζας Κωχ. Δεν ξέρουμε πώς θα αντιμετωπιζόταν το τραγούδι της ή κάποιο παρόμοιο κυπριακό σήμερα, και είναι ευκαιρία του χρόνου να μάθουμε.
Η ιστορία του τραγουδιού
Διαβάζουμε στο Κυπριακό music.net:
Eurovision 1976, δύο χρόνια μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο με τη χώρα να μετρά ακόμη τις πληγές και να προσπαθεί να ξανασταθεί στα πόδια της.
Η Ελλάδα αποφασίζει να συμμετάσχει στο μουσικό διαγωνισμό στη Χάγη, με την Μαρίζα Κώχ και το τραγούδι «Παναγιά μου, Παναγιά μου». Ένα τραγούδι βαρύ σαν μοιρολόι, αφιερωμένο στο δράμα που βίωνε η Κύπρος εκείνη την περίοδο.
Η ιδέα για το κομμάτι, ήταν του Μάνου Χατζιδάκι, ο οποίος «παρήγγειλε» στη Μαρίζα Κωχ να συνθέσει μια μπαλάντα διαμαρτυρίας, για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο με τίτλο «Παναγιά μου – Παναγιά μου».
Ένα βαθύτατα πολιτικό τραγούδι, για μια Ευρώπη που ήταν απούσα και για μια Τουρκία, που παρόλη την καταδικαστέα πράξη της, παρέμενε ατιμώρητη.
Αυτή η κίνηση της Ελλάδας, ήταν που προκάλεσε την οργή της Τουρκίας η οποία όχι μόνο απέσυρε τη συμμετοχή της από το διαγωνισμό εκείνη τη χρονιά, αλλά η τουρκική κρατική τηλεόραση διέκοψε τη μετάδοση του διαγωνισμού την ώρα της ελληνικής συμμετοχής, βάζοντας στη θέση της, ένα εθνικό τουρκικό τραγούδι με τίτλο «Memleketim» (μητέρα-πατρίδα), το οποίο αποτέλεσε ένα από τα σύμβολα της Τουρκίας, κατά την περίοδο της εισβολής.
Η EBU, τιμώρησε την στάση της Τουρκίας τότε, απαγορεύοντας της τη συμμετοχή έως το 1979, όπου και επέστρεψε, ενώ παράλληλα έθεσε όρο να μην επιτρέπονται πολιτικά τραγούδια στο διαγωνισμό.
Η Ολλανδία μάλιστα είχε ανακοινώσει ότι είχε πληροφορίες για τρομοκρατική επίθεση, και είχε λάβει έκτακτα μέτρα ασφαλείας για τη βραδιά του διαγωνισμού, ενώ η Γαλλία έδωσε στην Ελλάδα 12αρι για το συγκεκριμένο κομμάτι.
Στον τόπο αυτό όταν θα πάτε, όι όι, μάνα μου!
Σκηνές αν δείτε, αν δείτε στη σειρά
Δε θα 'ναι κάμπινγκ για τουρίστες, όι όι, μάνα μου!
Θα 'ναι μονάχα, μονάχα προσφυγιά
Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!
Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!
Κι αν δείτε ερείπια γκρεμισμένα, όι όι, μάνα μου!
Δε θα 'ναι απ' άλλες, απ' άλλες εποχές
Από ναπάλμ θα 'ναι καμένα, όι όι, μάνα μου!
Θα 'ναι τα μύρια χαλάσματα του χτες
Κι αν δείτε γη φρεσκοσκαμμένη, όι όι, μάνα μου!
Δε θα 'ναι κάμπος, 'ναι κάμπος καρπερός
Σταυροί θα είναι φυτεμένοι, όι όι, μάνα μου!
Που τους σαπίζει, σαπίζει ο καιρός.
