Από το bookpress
Η εκπαίδευση εξ αποστάσεως είναι περίπου όσο παλιά είναι και η κατ' εξοχήν εκπαίδευση. Ωστόσο, η δωρεάν εκπαίδευση (εξ αποστάσεως) είναι κάτι καινούριο: εφόσον πρόκειται για μαθήματα Πανεπιστημίων που φυσιολογικά απαιτούν δίδακτρα και εφόσον οι δυνατότητες του ηλεκτρονικού υπολογιστή έχουν καταστήσει τη φυσική παρουσία περιττή (εξαιρέσεις υπάρχουν).
Από τον Απρίλιο του 2012, το Coursera (www.coursera.org) προσφέρει αυτή την πρωτοφανή δυνατότητα. Πανεπιστημιακές σχολές που συνεργάζονται μαζί του προσφέρουν επιλεγμένα μαθήματα του προγράμματός τους δωρεάν. Καθώς το Coursera εξελίσσεται, όλο και περισσότερες Σχολές λαμβάνουν μέρος, συμπληρώνοντας την εκθαμβωτική λίστα που περιλαμβάνει πανεπιστήμια όπως το Στάνφορντ, το Πρίνστον, το Μπράουν, το Κολούμπια και το Τζονς Χόπκινς. Την ίδια στιγμή, το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και το MIT ακολουθούν την ίδια τακτική (με λιγότερο ζήλο) μέσω της δικής τους πλατφόρμας, του edX (www.edx.org). Παρότι η πρώτη τέτοια πλατφόρμα που λειτούργησε ήταν το Udacity (www.udacity.com) που δημιούργησαν τρεις καθηγητές του Στάνφορντ, το Coursera είναι αυτό με τη μεγαλύτερη δημοτικότητα. Οι πλατφόρμες αυτές αποκαλούνται MOOCs (Massive Open Online Courses) – προφέρεται ''Μουκς''.
Πώς λειτουργεί το Coursera
Η περιπέτεια αρχίζει με την εγγραφή του μαθητή στην πλατφόρμα. Έτσι, αποκτά μία προσωπική σελίδα στο Coursera όπου αναγράφεται ένα σύντομο βιογραφικό καθώς και άλλες πληροφορίες. Στη συνέχεια, μπορεί να περιηγηθεί στη λίστα με τα προσφερόμενα μαθήματα και να επιλέξει εκείνα που τον ενδια-φέρουν. Δεν υπάρχει περιορισμός στον αριθμό των μαθημάτων που μπορεί να αναλάβει κάθε μαθητής. Επίσης δεν υπάρχουν ποινές για όσους αναλάβουν μαθήματα και τα παρατήσουν πριν το τέλος. Κάθε μάθημα συνοδεύεται από μία εκτενή περιγραφή του, ενώ δηλώνονται εξαρχής οι χρόνοι έναρξης και λήξης, οι στόχοι, οι μέθοδοι διδασκαλίας και εξέτασης, καθώς και τυχόν προϋποθέσεις (λόγου χάρη, προαπαιτούμενες γνώσεις). Έτσι, οι μαθητές μπορούν να κάνουν ενημερωμένες επιλογές. Καθώς τα μαθήματα της επιλογής τους μπορεί να αρχίζουν αρκετούς μήνες μετά την εγγραφή τους, το Coursera φροντίζει να αποστέλλει υπενθυμίσεις εγκαίρως.
Όταν τα μαθήματα αρχίσουν, η σελίδα του μαθήματος στο οποίο έχουμε εγγραφεί γίνεται προσβάσιμη. Αυτό σημαίνει ότι οι μαθητές αποκτούν πρόσβαση στο ''Φόρουμ Συζήτησης'', όπου θέτουν ερωτήσεις και λαμβάνουν ή δίνουν απαντήσεις σχετικά με το μάθημα, στις βιντεοσκοπημένες διαλέξεις και τα slides τους, καθώς επίσης και σε τυχόν απαιτούμενες ασκήσεις-κουίζ. Ασφαλώς, κάθε καθηγητής ακολουθεί τη δική του μέθοδο διδασκαλίας και αξιολόγησης , ωστόσο συνήθως τα μαθήματα έχουν τη μορφή βιντεοσκοπημένων διαλέξεων και σύντομων τεστ αξιολόγησης με deadline που μπορεί να συνοδεύονται από εργασίες ή όχι. Τα τεστ αξιολόγησης μπορεί να έχουν τη μορφή ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής ή σύντομης απάντησης, ενώ οι εργασίες μπορεί να ελέγχονται με τη μέθοδο του peer-assessment (δηλαδή, οι μαθητές αξιολογούν μόνοι τους τις εργασίες). Μετά το τέλος των μαθημάτων (συνήθως διαρκούν μερικές εβδομάδες – οπωσδήποτε λιγότερο από ένα εξάμηνο), αν η βαθμολογία των μαθητών ξεπερνάει ένα προκαθορισμένο κατώφλι (ποικίλει ανάλογα με το μάθημα), τότε επιβραβεύονται με μία Δήλωση Επιτυχίας (''Statement of Accomplishment''). Βεβαίως, τέτοια Δήλωση δεν παρέχεται για όλα τα μαθήματα, ωστόσο η δυνατότητα παροχής της (ή μη) αναγράφεται στην περιγραφή του μαθήματος και οι μαθητές γνωρίζουν εξαρχής τι μπορούν να περιμένουν. Η Δήλωση Επιτυχίας δεν έχει την ισχύ της ακαδημαϊκής μόρφωσης, ωστόσο μοιάζει να ισοδυναμεί με την παρακολούθηση ενός επαγγελματικού σεμιναρίου και αποτελεί οπωσδήποτε υλικό βιογραφικού.
Τελευταία, το Coursera εγκαινίασε μία νέα δράση, την ''Coursera Καριέρες''. Εκεί, τα εγγεγραμμένα μέλη μπορούν να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για μια ενδεχόμενη πρόσληψή τους από εταιρείες που παρακολουθούν το πρόγραμμα. Δηλώνουν τα προσόντα (συμπεριλαμβανομένων των Δηλώσεων Επιτυχίας του Coursera) και τις προτιμήσεις τους και περιμένουν μέχρις ότου κάποια εταιρεία εκδηλώσει ενδιαφέρον. Οι πρώτες προσλήψεις έχουν ήδη γίνει και οι νέοι εργαζόμενοι έχουν περιγράψει την εμπειρία τους ενθουσιωδώς.
Η φιλοσοφία και το μέλλον των MOOCs
Οι δημιουργοί του Udacity είχαν δηλώσει πως στόχος τους ήταν ο ''εκδημο-κρατισμός της εκπαίδευσης''. Η δωρεάν πανεπιστημιακή παιδεία αποτελεί χρόνιο αίτημα μιας μερίδας πολιτών στις Ηνωμένες Πολιτείες και, πράγματι, τα MOOCs χαιρετίστηκαν από τους πτωχότερους μαθητές ως μία ανεπίσημη οδός για την ανώτατη εκπαίδευσή τους. Τις πρώτες μέρες λειτουργίας του Coursera, τα ''Φόρουμ Συζήτησης'' είχαν γεμίσει από μηνύματα που εξέφραζαν την ευγνωμοσύνη των συμμετεχόντων για μια τέτοια ευκαιρία και τα όνειρά τους για μια καλύτερη ζωή.
Ωστόσο, λίγοι γνωρίζουν πως η προσφορά των MOOCs (με εξαίρεση το Udacity που είναι μη κερδοσκοπικό) δεν είναι αλτρουιστική. Το επιχειρηματικό πλάνο του Coursera (έχει δημοσιοποιηθεί και μπορεί κανείς να το διαβάσει online) προβλέπει μία ''περίοδο χάριτος'', ένα διάστημα γνωριμίας μετά το οποίο θα τεθεί σε ισχύ η οικονομική πολιτική του. Προβλέπονται δίδακτρα, περιορισμένη πρόσβαση (ίσως η πλατφόρμα γίνει προσβάσιμη αποκλειστικά σε όσους είναι εγγεγραμμένοι στα συνεργαζόμενα πανεπιστήμια), κέρδη για τα πανεπιστήμια(που μέχρι στιγμής επενδύουν στο πρόγραμμα, χωρίς να κερδίζουν απολύτως τίποτα) και αύξηση της βαρύτητας των Δηλώσεων Επιτυχίας. Παρόλ' αυτά, τα χρονικά περιθώρια φαίνονται να διατηρούνται και τα όρια της τρέχουσας περιόδου χάριτος δεν έχουν γίνει γνωστά.
Στην περίπτωση των MOOCs, ο ''εκδημοκρατισμός της εκπαίδευσης'' συνίσταται προφανώς στη δωρεάν παροχή της: μάλιστα, εφόσον οι πλατφόρμες απευθύνονται στο παγκόσμιο κοινό και όχι αποκλειστικά στους πολίτες των Η.Π.Α., η λειτουργία τους δεν μπορεί να στηρίζεται ούτε στη φορολόγηση. Στην Ελλάδα το γνωρίζουμε καλά: η δωρεάν παιδεία δεν οδηγεί στη δημοκρατία. Επίσης, όμως, η δωρεάν παιδεία δεν υπαγορεύεται από τη δημοκρατία. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να θυμηθούμε. Η έλλειψη αυστηρών κριτηρίων εισαγωγής αλλά και αποφοίτησης απομυζεί τις φιλοδοξίες, ισοπεδώνει τη διάνοια και εμπεδώνει τη μετριότητα. Και καθώς η μετριότητα είναι εύκολη υπόθεση, διαχέ-εται και εμποτίζει τον νου με το μηχανισμό 
της ανατροφοδότησης. Η ιδέα των MOOCs είναι σημαντική, αλλά αν τα κριτήρια εξακολουθήσουν να είναι τόσο ελαστικά (deadlines που μετατίθενται για μαθητές που δυσκολεύονται ή δεν προλαβαίνουν/ αυθαίρετοι υποβιβασμοί της βάσης αξιολόγησης, ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των επιτυχόντων/ υπερβολική επιείκεια στη γλωσσική ανεπάρκεια κ.λπ.) οι καλοί μαθητές, οι πιο φιλόδοξοι και οι πιο υποσχόμενοι, θα εγκαταλείψουν την προσπάθεια. Και τελικώς, μπορεί να ανακαλύψουν ότι τίποτα δεν πρόκειται να υποκαταστήσει το ακριβό, αλλά παραγωγικό ιδιωτικό πανεπιστήμιο. Οι πλατφόρμες μπορεί να γίνουν ένα παρηγορικό παιχνίδι χωρίς αντίκρισμα. Και αντί να συμβολίζουν το ευγενές σύνθημα ''Παιδεία για όλους'', να γίνουν ένα μνημείο καλών προθέσεων και ματαιοσχολίας.
Τα MOOCs είναι ένα εργαλείο που πρέπει να μεταχειριστεί με μεγαλύτερο σεβασμό την επιθυμία για μόρφωση. Πρέπει να εγκατασταθεί αυστηρή αξιοκρατία, πρέπει να εξασφαλισθούν κέρδη για τα συνεργαζόμενα πανεπιστήμια, πρέπει να ρυθμιστεί (προς τα κάτω) η σχέση των Δηλώσεων Επιτυχίας με τα υπαρκτά πιστοποιητικά, πρέπει να καταστεί σαφής ο (υποδεέστερος) ρόλος αυτού του εκπαιδευτικού μηχανισμού και να καθοριστεί η σημασία του για το βιογραφικό. Απαιτείται προπαντός μακροπρόθεσμος σχεδιασμός.
σχόλια