[Μερικές φορές κάποιες κριτικές είναι τόσο εύστοχα βιτριολικές, τόσο αστεία κακές που αξίζουν πολύ περισσότερο απ' ό,τι το πολιτιστικό αγαθό που κρίνουν.]
Ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος διάβασε το βιβλίο για το οποίο όλοι μιλούν και έγραψε την εξής Πολύ Κακή Κριτική
(υποβλήθηκε απ' τον Αντώνη)
Ξεκινώ με το τελικό συμπέρασμα αυτού του review.
Κάτω από το νεροχύτη του μπάνιου μου υπάρχουν χωμένα σ’ ένα ντουλάπι διάφορα μπουκάλια διαφόρων μεγεθών και πολύχρωμων περιεχομένων που έχουν απάνω ετικέτες. Να μια τέτοια ετικέτα.
Αυτή η ετικέτα είναι:
Πιο ενδιαφέρουσα
Πιο συναρπαστική
Πιο καλογραμμένη
και
Πιο ερωτική
από το βιβλίο που λέγεται «50 Shades of Grey«.
Αυτά είναι όλα όσα χρειάζεται να ξέρεις για το «50 Shades of Grey».
Ακόμα εδώ;
ΟΚ, ας τα πούμε λίγο πιο αναλυτικά.
To «50 Shades of Grey» είναι ένα μυθιστόρημα μιας κυρίας που τη λένε Έρικα Λέοναρντ ή, όπως είναι το καλλιτεχνικό της, E.L. James. Ανήκει στη λεγόμενη «γυναικεία» λογοτεχνία, πράγμα που σημαίνει ότι πραγματεύεται έρωτες και σχέσεις. Είναι ενδιαφέρον: Η «γυναικεία λογοτεχνία» έχει για θεματολογία τον έρωτα και τις σχέσεις με τους άντρες. «Αντρική» λογοτεχνία, όμως, δεν υπάρχει. Θα υπέθετε κανείς ότι όλη η υπόλοιπη λογοτεχνία είναι «αντρική» λογοτεχνία. Τέλος πάντων, μεγάλο θέμα αυτό.
Το «50 Shades of Grey», το λοιπόν, είναι ένα μυθιστόρημα που τους πρώτους τρεις μήνες κυκλοφορίας του στις μεγάλες Αγγλόφωνες αγορές πούλησε περίπου 31 εκατομμύρια αντίτυπα, δηλαδή περισσότερα από όσα πούλησαν σε αντίστοιχο χρονικό διάστημα ο «Χάρι Πότερ», ο «Κώδικας Ντα Βίντσι», το «Κορίτσι Με Το Τατουάζ», τέτοιες εκδοτικές επιτυχίες. Πρόκειται για μνημειώδη θρίαμβο πρωτοφανή και ανεπανάληπτο. Εκατομμύρια γυναίκες αγοράζουν αυτό το βιβλίο (οι μισές σε e-books) και το διαβάζουν και, προφανώς, το συστήνουν και στις φίλες τους και το διαβάζουν κι αυτές. Μεταφράζεται σε 37 γλώσσες -έχει ήδη κυκλοφορήσει στα Ελληνικά από τον Πατάκη.
Και το ερώτημα που είχα, φυσικά, ήταν «γιατί;»
Το κατέβασα λοιπόν στο Kindle και κάθισα και το διάβασα, ολόκληρο. Ή μάλλον, όχι ολόκληρο: Διάβασα το πρώτο μέρος. Το βιβλίο είναι τριλογία, κι αυτό δεν σημαίνει ότι το κάθε βιβλίο είναι αυτοτελές, αλλά το ότι η ιστορία είναι κομμένη στα τρία. Εγώ διάβασα μόνο το πρώτο κομμάτι. Και πολύ μου ήταν. Αυτό κρίνω εδώ.
(ακολουθούν διάσπαρτα spoilers)
I stand immobilized at the entrance of the room, paralyzed by his beauty and the sweet anticipation of what’s to come. The familiar charge between us is there, sparkling slowly in my belly, drawing me to him.
Το «50 Shades of Grey» είναι, όπως αντιλαμβάνεσαι, η ιστορία ενός έρωτα. Συγκεκριμένα πρόκειται για την ιστορία μιας τρικυμιώδους σχέσης δύο εβδομάδων (αν μέτρησα σωστά) ανάμεσα σε μια φοιτήτρια που μόλις αποφοίτησε και έναν πεντάμορφο μεγιστάνα, ιδωμένη από το μικροσκοπικό οπτικό πεδίο της φοιτήτριας/πρωταγωνίστριας.
H φοιτήτρια/πρωταγωνίστρια είναι μια ηλίθια.
I frown at my cell, sticking my tongue out at it.
Η πρωταγωνίστρια λέγεται Αναστέζια Στιλ, Αναστέζια απ’ το αναισθησία, και είναι ένα αφασικό βλαχαδερό του οποίου κάθε δεύτερη φράση είναι «holy cow» ή «holy crap» ή «holy shit» ή «oh my». Συγκεκριμένα, λέει 79 φορές «Oh my» σε όλο το βιβλίο, και 172 φορές «holy (κάτι)», αυτή εδώ κάθισε και τα μέτρησε. Η Αναστέζια Στιλ είναι τελειόφοιτη κολλεγίου, λέει, πιθανότατα η μόνη τελειόφοιτη κολλεγίου στον πλανήτη μας που δεν έχει e-mail. Πρόκειται για ένα άτομο κουτό στα όρια της διανοητικής καθυστέρησης, που μόλις και μετά βίας αντιλαμβάνεται το τι συμβαίνει γύρω του. Επίσης είναι τίγκα στην ανασφάλεια και στην αυτολύπηση. Είναι ένα πλάσμα αξιοθρήνητο, που απορείς πώς έφτασε τα 21 χωρίς να πέσει σε κανά φρεάτιο, ή να ξεχάσει να αναπνεύσει κάποια στιγμή, ξέρω ‘γω.
Φυσικά, όταν τη βλέπει ο πεντάμορφος μεγιστάνας παθαίνει ακαριαίο έρωτα.
Glancing up, he notices me at the door. A slow, sexy smile spreads across his beautiful face, and I’m rendered speechless as my insides melt. He is without a doubt the most beautiful man on the planet, too beautiful for the little people below, too beautiful for me.
Το αντικείμενο του πόθου της πρωταγωνίστριας λέγεται Κρίστιαν Γκρέι και (καλύτερα να καθίσεις γι’ αυτό – κάθεσαι;) είναι:
- Δισεκατομμυριούχος (όχι απλός εκατομμυριούχος, δις), με αμαξάρες Audi, τεράστιο ρετιρέ, ιδιωτικό τζετ κλπ.
- Αυτοδημιούργητος
- Πεντάμορφος, καλλονός, ψηλός, γυμνασμένος, προικισμένος
- Πιλότος ελικοπτέρου κι ανεμοπτέρου
- Βιρτουόζος στο πιάνο
- Φιλάνθρωπος, προσπαθεί να καταργήσει την παγκόσμια πείνα
και, το καλύτερο
- Είκοσι επτά χρονών.
Έτσι ακριβώς.
Επίσης, συμβαίνει να είναι σαδιστής, έχει ένα δωμάτιο με BDSM παραφερνάλια στο ρετιρέ του, και ακόμα θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι και αρκετά μαλακισμένος.
«After you passed out, I didn’t want to risk the leather upholstery in my car taking you all the way to your apartment. So I brought you here», he says phlegmatically.
Για να καταλάβεις, δε, το επίπεδο της βλακείας της πρωταγωνίστριας: Το βιβλίο ξεκινά με τη συνέντευξη που πάει να πάρει η Αναστέζια η Στιλ από τον Κρίστιαν τον Γκρέι για ένα φοιτητικό περιοδικό. Στο σύμπαν του βιβλίου υπάρχει ένας 27χρονος αυτοδημιούργητος δισεκατομμυριούχος, πολύ προβεβλημένος και διάσημος, που δίνει συνεντεύξεις και τον καλούν για ομιλίες στα πανεπιστήμια. Ε, η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, που είναι και φοιτήτρια (αλλά δεν έχει κομπιούτερ) δεν τον ξέρει. Δεν ξέρει ποιος είναι.
Φαντάσου το Μαρκ Ζάκερμπεργκ αλλά στο πιο χαρισματικό και με τη μούρη και το φυζίκ του Ντέιβιντ Μπέκαμ. Η Αμερικανίδα φοιτήτρια που αγνοεί την ύπαρξη ενός τέτοιου ανθρώπου είναι η πρωταγωνίστρια αυτού του βιβλίου. Βούρλο τελείως.
Why do I want to spend every single minute with this controlling sex god? Oh yes, I’ve fallen in love with him, and he can fly.
Έχεις ασφαλώς ακούσει ότι αυτό εδώ το βιβλίο έχει ερωτικό περιεχόμενο και το ότι ένα τόσο ερωτικό βιβλίο έχει τόσο μεγάλη επιτυχία στο mainstream κοινό προφανώς κάτι πρέπει να σημαίνει. Επίτρεψέ μου να σου πω το εξής σχετικά μ’ αυτό:
Μπούρδες.
Αυτό το βιβλίο δεν είναι τολμηρό, ούτε σοκαριστικό. Λένε σε αναφορές από εδω κι από εκεί ότι είναι τσόντα και τίγκα στο BDSM, αλλά αυτό δεν ισχύει. Οι δύο πρωταγωνιστές κάνουν συνέχεια σεξ αλλά οι περιγραφές είναι σχεδόν πουριτανικά ντροπαλές. Η συγγραφέας ντρέπεται να χρησιμοποιήσει πολλές κακές λέξεις και το τραγικό της λεξιλόγιο κάνει τις ερωτικές σκηνές κωμικοτραγικές και γελοίες. Τρεις σκηνές υπάρχουν όλες κι όλες σχετικές με το σαδομαζοχισμό, αλλά είναι τόσο ξενέρωτες και ήπιες που δεν μπορώ να φανταστώ ποιον ανθρωπότυπο θα σόκαραν. Τίποτα αληθινά πιστές καλόγριες ίσως.
This is not making love, this is fucking – and I love it. I groan. It’s so raw, so carnal, making me so wanton. I revel in his possession, his lust slaking mine. He moves with ease, luxuriating in me, enjoying me, his lips slightly parted as his breathing increases.
Θυμάσαι ένα Ιταλικό τηλεπαιχνίδι που έπαιζε πολύ παλιά σε κάποιο δορυφορικό κανάλι και το λέγαν Tutti Frutti; Σ’ αυτό οι παίχτες που έχαναν ή παίκτες που κέρδιζαν (δεν θυμάμαι) έβγαζαν το αποπάνω και έμεναν τόπλες. Όσο τσόντα ήταν το Tutti Frutti, τόσο είναι και το «50 Shades of Grey». Θα ήθελα να δώσω στις αναγνώστριες αυτού του βιβλίου, που νόμισαν ότι διάβασαν κάτι το τολμηρό και ακραίο, την «Ιστορία του Ματιού» του Ζορζ Μπατάιγ. Έτσι, για να δω πώς θα αντιδράσουν.
I squirm uncomfortably as my post coital glow evaporates.
Και, βεβαίως, η πλοκή του βιβλίου έχει να κάνει με το αντίθετο του σαδομαζοχισμού. Η συγγραφέας αναφέρεται στη συγκεκριμένη σεξουαλική πρακτική τουριστικά, βασισμένη σε γνώσεις που μπορεί κανείς να βρει στη Wikipedia, και μετά βάζει τους χαρακτήρες της να κάνουν τα ανάποδα. Γιατί μπορεί εσύ να διαβάζεις στα reviews και στις περιλήψεις ότι πρόκειται για την ιστορία μιας παιδούλας που την παίρνει ένας σαδιστής και την κάνει δούλα, αλλά στο βιβλίο δε γίνεται τίποτα τέτοιο.
He’d probably like to beat seven shades of shit out of me. The thought is depressing.
Ο σαδιστής 27χρονος δισεκατομμυριούχος καλλονός, που είχε πριν άλλες δεκαπέντε δούλες, και υποτίθεται ότι φτιάχνεται δέρνοντας και ταπεινώνοντας τις ερωμένες του, αυτήν εδώ, ετούτη την ηλίθια, το αφασικό το βλαμμένο, ειδικά αυτήν, την ερωτεύεται. Παθαίνει την καραπλακάρα του μαζί της. Για πρώτη φορά κοιμάται με γυναίκα -μαζί της. Της αγοράζει: Μια (walk-in) ντουλάπα ρούχα, μια σειρά πολύτιμα και σπάνια βιβλία, κινητό, λάπτοπ, αεροπορικό εισιτήριο πρώτης θέσης και αυτοκίνητο μέσα στην πρώτη εβδομάδα. Της δίνει ένα συμβόλαιο γεμάτο με κανόνες που πρέπει να υπακούει (το μισό κεφάλαιο 11 είναι το πλήρες συμβόλαιο -συναρπαστικό βιβλίο τι να λέμε τώρα) και, καθώς περιμένει να το σκεφτεί εκείνη, τους καταπατά όλους ευχαρίστως.
Τι γίνεται την πρώτη φορά που την καλεί στο σπίτι του; Της γνωρίζει τη μαμά του.
Τι γίνεται τη δεύτερη εβδομάδα της σχέσης τους; Γνωρίζει τη μαμά της.
«What the hell are you doing to me?» he breathes as he nuzzles my neck. «You completely beguile me, Ana. You weave some powerful magic».
Στις δυο εβδομάδες που γνωρίζονται ο δισεκατομμυριούχος καλλονός τρέχει από πίσω της όλη την ώρα σα σκυλάκι, πετάει να τη βρει σε μπαρ άλλης πόλης όταν δεν του απαντάει το τηλέφωνο, πετάει στην άλλη άκρη της χώρας όταν δεν του απαντάει το email, γενικά παθαίνει έναν έρωτα όλο τρέλα σα να ναι η τελευταία του φορά. Αναρωτιέται κανείς πότε δουλεύει και πώς βγαίνουν τα εκατομμύρια, συγνώμη, δισεκατομμύρια. «Κανείς», λέω. Όχι η πρωταγωνίστρια. Το αφασικό βούρλο, στις δυο εβδομάδες που τα φτιάχνει μαζί του δεν προλαβαίνει να μάθει τί σόι δουλειά κάνει ο δισεκατομμυριούχος αυτοδημιούργητος γκόμενος, δεν ρωτάει καν, ούτε που έχει την απορία, αλλά προλαβαίνει να του ζαλίσει τον έρωτα με αλλεπάλληλες τελεσιγραφικές ερωτήσεις για τις πρώην του, γιατί αυτό είναι που έχει σημασία.
He’s doing all of these good works, running a huge company, and chasing me around at the same time. It’s overwhelming.
Αυτό δεν είναι βιβλίο. Είναι καταγραφή ενός υγρού ονείρου μιας δωδεκάχρονης το βράδυ αφότου πάτησε το λάθος βίντεο στο YouPorn, γραμμένη με τη γλώσσα μιας πουριτανής που προσπαθεί να κάνει cybersex.
Αλλά δεν το έγραψε δωδεκάχρονη.
Το έγραψε αυτή:
Αυτή η κυρία δεν είναι δώδεκα χρονών, είναι σαράντα εννιά, και το πώς έγραψε αυτό το βιβλίο μπορεί να μας δώσει μια εικόνα για το γιατί βγήκε έτσι που βγήκε. Η κυρία Έρικα Λέοναρντ, το λοιπόν, έγραψε την ιστορία αυτού του βιβλίου σε συνέχειες σε ένα forum, και στην αρχική μορφή της ιστορίας οι πρωταγωνιστές είχαν τα ονόματα «Έντουαρντ Κάλεν» και «Μπέλα Σουάν». Αντιλαμβάνεσαι για τι πράγμα μιλάμε, υποθέτω. Το forum απευθυνόταν σε fans του Twilight. Η τότε 48χρονη Έρικα έγραφε με το ψευδώνυμο «Snowqueens Icedragon».
Γνωρίζοντας αυτά, μπορεί κανείς να βάλει λιγο τα πράγματα σε μια σειρά και να καταλάβει γιατί αυτό το βιβλίο είναι τόσο κακογραμμένο: Είναι fan-fiction.
Okay – I like him. There, I’ve admitted it to myself. I cannot hide from my feelings anymore. I’ve never felt like this before. I find him attractive, very attractive. But it’s a lost cause, I know, and I sigh with bittersweet regret.
Το χειρότερο πράγμα σ’ αυτό το βιβλίο δεν είναι οι ηλίθιες χαρακτήρες ή οι απιθανότητες της υποτυπώδους πλοκής: Είναι η γλώσσα. Το γράψιμο. Οι λέξεις. Γι’ αυτό σου βάζω διάσπαρτα αποσπάσματα. Για να δεις και να καταλάβεις.
He’s changed his jeans. These are older, ripped, soft and over-washed. Holy cow. These jeans are hot.
Μέχρι τώρα υπήρξα σκωπτικός ως προς το θέμα του βιβλίου, και ίσως να φάνηκα κατ’ επέκταση και σκωπτικός ως προς τις αναγνώστριες που θέλουν να διαβάζουν τέτοια παραμύθια. Δεν είναι κακό να θες να διαβάζεις παραμύθια, δεν το κατακρίνω. Όπως εμένα μου αρέσει να διαβάζω για φανταστικά πλάσματα που διασχίζουν ανύπαρκτες χώρες μεταφέροντας μαγικά κοσμήματα, έτσι μπορεί και οποιαδήποτε κυρία να θέλει να διαβάσει για φανταστικούς εραστές που ερωτεύονται με μαγικούς έρωτες αφασικά μηδενικά, τόσο κενά που να μπορούν στη θέση τους να φανταστούν τον εαυτό τους. Θεμιτότατο και κατανοητό.
Μα το «50 Shades of Grey» δεν ανταποκρίνεται ούτε σ’ αυτές τις βασικές, υποτυπώδεις ανάγκες, όχι μόνο επειδή η πλοκή του είναι λιγότερο από υποτυπώδης, αλλά κυρίως επειδή το κείμενο είναι παιδικό. Είναι φρικώδες. Το λεξιλόγιο των 100 λέξεων (με διάσπαρτες πολυσύλλαβες λέξεις που είναι προφανές ότι έχουν αναζητηθεί στο ίντερνετ), οι αδέξιες περιγραφές, ο ανύπαρκτος ρυθμός και οι εντελώς ψεύτικοι διάλογοι με έκαναν να θέλω να βγάλω τα μάτια μου με τα χέρια μου για να σταματήσω να βλέπω γράμματα τοποθετημένα τόσο λάθος. Ο μόνος σαδισμός που ασκείται σ’ αυτό το βιβλίο, είναι κατά της γλώσσας.
(Απαραίτητη σημείωση: Διάβασα το βιβλίο στα αγγλικά. Δεν έχω διαβάσει την ελληνική μετάφραση. Υποθέτω ότι κάθε σοβαρός μεταφραστής που παίρνει στα χέρια του ένα τέτοιο πρωτότυπο νιώθει την τρομερή παρόρμηση να του αλλάξει την παναγία, το βελτιώσει με κάθε δυνατό τρόπο, να διορθώσει έστω τα χοντρά λάθη, να μειώσει τις ανούσιες επαναλήψεις, να εμπλουτίσει λίγο το λεξιλόγιο, κάτι. Δεν ξέρω τι έκανε η μεταφράστρια της Ελληνικής έκδοσης. Μπορεί να το βελτίωσε, όντως. Της εύχομαι πάντως καλή ανάρρωση).
I am rendered speechless by the look of hunger in his eyes. Wow… to be this wanted by this Greek god.
Στη ζωή μου έχω διαβάσει πολλά μέτρια βιβλία, και κάποια πραγματικά πολύ κακά. Νομίζω ότι αυτό εδώ είναι το χειρότερο. Είμαι σχεδόν σίγουρος. Δεν έχει γλώσσα, δεν έχει ιστορία και δεν έχει ούτε σεξ. Δεν έχει τίποτα. Είναι το απόλυτο κενό, λιγότερο απ’ το κενό, μια μαύρη τρύπα νοημοσύνης που σε ρουφάει βαθιά στα έγκατα μιας βλακείας απύθμενης σαν της πρωταγωνίστριας.
Sex is amazing, he’s wealthy, he’s beautiful, but this is all meaningless without his love…
Διάβασα το «50 Shades of Grey» περιμένοντας να καταλάβω γιατί έχει πουλήσει τόσα εκατομμύρια αντίτυπα σε τόσο λίγο χρόνο. Δεν κατάλαβα. Βέβαια, ούτε όταν είχα διαβάσει τον «Κώδικα Ντα Βίντσι» είχα καταλάβει. Ήταν ένα κακό βιβλίο, πολύ χειρότερο από άλλα παρόμοια βιβλία με συνομωσίες και περιπέτειες που είχαν κυκλοφορήσει τον ίδιο καιρό ή παλιότερα. Γιατί είχε γίνει τόσο μεγάλη επιτυχία εκείνο; Ετούτο εδώ είναι ένα κακογραμμένο πατσαβούρι χωρίς υπόθεση και χωρίς ερωτισμό και χωρίς χαρακτήρες. Γιατί το αγοράζουν οι γυναίκες; Δεν έχει τύχει να διαβάσω Άρλεκιν, που μπορεί να είναι αντίστοιχα, αλλά εδώ μιλάμε για άλλο επίπεδο εκδοτικής επιτυχίας. Αυτό εδώ πουλάει πολύ περισσότερο από οποιοδήποτε Άρλεκιν – τάξεις μεγέθους περισσότερο. Γιατί; Γιατί αυτό; Ποια είναι αυτή η σπάνια και τέλεια σύγκλιση παραγόντων που δημιουργεί τέτοιες επιτυχίες εκθετικά μεγαλύτερες από άλλες, μικρότερες, καλύτερων προϊόντων; Δεν ξέρω.
Έχω την εντύπωση, όμως, ότι περιορίζεται στη λογοτεχνία και στη μουσική. Δεν τη βλέπουμε αλλού. Στο σινεμά πολύς κόσμος βλέπει κακές ταινίες, αλλά συνήθως οι ταινίες που βλέπονται από πάρα πολλούς ανθρώπους είναι καλές ή πολύ καλές. Τα φυσικά προϊόντα που αγοράζονται από πάρα πολλούς ανθρώπους είναι συνήθως καλής ποιότητας, ειδικής τιμής ή ιδιαίτερα καινοτόμα. Νομίζω ότι μόνο στη λογοτεχνία εμφανίζονται σαν κομήτες προϊόντα που στην κατηγορία τους είναι μέτρια ή κακά και κάνουν εντυπωσιακά δυσανάλογη επιτυχία. Ο «Αλχημιστής» του Πάουλο Κοέλιο είναι ένα παράδειγμα. Οποιοδήποτε βιβλίο του Πάουλο Κοέλιο είναι παράδειγμα. Ο «Κώδικας Ντα Βίντσι» είναι άλλο ένα. Το «50 Shades of Grey» είναι με διαφορά το πιο κραυγαλέο.
Είναι το Τζάστιν Μπίμπερ της «γυναικείας» λογοτεχνίας.
Γι’ αυτό σου λέω.
Μην διαβάσεις το 50 Shades of Grey. Μην το κάνεις.
Διάβασε τη συνταγή στο πακέτο με τα μακαρόνια – είναι πιο σέξι.
Διάβασε τους όρους χρήσης του iTunes – έχουν καλύτερη πλοκή.
Διάβασε σχόλια χρυσαυγιτών στο YouTube – είναι πιο καλογραμμένα.
Αυτό το καλοκαίρι κάνε μια χάρη στον εαυτό σου: Διάβασε κάτι άλλο. Τόσα βιβλία υπάρχουν στη Γη.
---------
[Εγώ πάντως τώρα διαβάζω κατά σύμπτωση το βιβλίο του Θοδωρή, τον Φεβρουάριο, και είναι, μέχρι στιγμής, εξαιρετικό.]
---
σχόλια