—Οι γονείς σου είναι μάρτυρες του Ιεχωβά. Ήταν όταν είχες γεννηθεί ή έγιναν στην πορεία;
Ήταν από πριν. Μεγάλωσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Από την πλευρά του πατέρα μου όλοι σχεδόν οι συγγενείς είναι, από την πλευρά της μητέρας μου είναι η μοναδική. Η μητέρα του πατέρα μου είχε ασπαστεί το δόγμα πολύ νέα, ο πατέρας μου ήταν έφηβος όταν αυτή ξεκίνησε και αργότερα έγινε και αυτός μαζί με την μητέρα μου. Τόσο ο πατέρας μου όσο και η μητέρα μου ήταν οι τέλειοι υποψήφιοι για προσηλυτισμό σ' αυτήν την θρησκεία ακριβώς γιατί ήταν άνθρωποι... όχι άπιστοι, αλλά αδιάφοροι θα έλεγα απέναντι στην εκκλησία. Ήταν γενικά άτομα χωρίς προσωπικότητα, στόχους και φιλοδοξίες.
—Εσένα πότε άρχισαν να σου μιλάνε για το δόγμα;
Η εκπαίδευση ξεκινάει από την κούνια με κασέτες στις οποίες κάποιος μιλάει σχετικά με το δόγμα. Όταν άρχισα να γράφω και να μιλάω η θρησκευτική εκπαίδευση είχε ξεκινήσει. Διάβαζα την Βίβλο, τα έντυπα τα οποία τύπωναν, μου λέγανε ότι αυτό είναι το πιστεύω μας, ο θεός λέγεται Γιεχωβά και άλλα διάφορα πράγματα.
—Λένε πως αυτοί που ασπάζονται το δόγμα το κάνουν για τα χρήματα.
Αυτό είναι μεγάλο ψέμα. Όπως σε κάθε θρησκεία, κοινότητα υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί. Οι μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν στους κόλπους τους ορισμένους ανθρώπους εξαιρετικά ευκατάστατους και επειδή λειτουργούν ως κοινότητα και αλληλοφροντίζονται, απλά δεν θα σ' αφήσουν χωρίς δουλειά, δεν θα σ' αφήσουν να πεινάσεις και να εξαθλιωθείς αν είσαι δικός τους. Ούτε μισθό σου κόβουνε, ούτε χρηματική αμοιβή υπάρχει για να πιστεύεις σ' αυτό που πιστεύεις, ούτε εικόνες πατάς κάτω από χαλιά. Αυτά είναι μύθοι. Τα έχω ζήσει από μικρό παιδί και ξέρω ότι τουλάχιστον αυτά δεν ισχύουν. Απλά υπάρχει τρομερή αλληλεγγύη μεταξύ τους γιατί δημιουργούν έναν δικό τους κόσμο και ζουν σ' εκείνον. Δεν ζουν στον έξω κόσμο. Οι υπόλοιποι είναι γι' αυτούς κοσμικοί.
—Εσύ πώς ένιωθες που στο δικό σου σπίτι πίστευαν κάτι διαφορετικό από αυτό που πίστευαν οι συμμαθητές σου και η πλειοψηφία του κόσμου γύρω σου;
Αρχικά με ξένιζε το γεγονός ότι δεν γιόρταζα Χριστούγεννα, Πάσχα, ονομαστικές εορτές και γενέθλια. Και είχα απορίες που φυσικά μου τις λύσανε οι γονείς μου από νωρίς λέγοντας μου ότι αυτά είναι ειδωλολατρικές συνήθειες οι οποίες έχουν μείνει από παλιές παγανιστικές θρησκείες και τα οποία ο Χριστιανισμός ενσωμάτωσε για τους δικούς του ευνόητους λόγους και ότι εμείς όλα αυτά τα απορρίπτουμε. Αισθανόμουν περίεργα, όμως απομυθοποίησα της γιορτές σχετικά γρήγορα. Μεγαλώνοντας βέβαια στην ενήλικη ζωή γιόρτασα και γενέθλια και γιορτή και Χριστούγεννα - όχι από πίστη απλά γιατί μ' αρέσουν σα γεγονός, σα διαδικασία.
—Το έλεγες προς τα έξω στο σχολείο, τα παιδιά το ξέρανε; Έχεις υποστεί μπούλινγκ η αποκλεισμό για τα θρησκευτικά πιστεύω της οικογένειας σου;
Το ξέρανε ναι γιατί είχα εξαιρεθεί με χαρτί από τα θρησκευτικά. Όχι δεν μπορώ να πω ότι έχω υποστεί μπούλινγκ, μια δυο φορές κάτι μου είπαν, αντιθέτως είχανε να λένε τα καλύτερα για την οικογένεια μας. Για άλλους λόγους με αποφεύγανε και μου ασκούσαν βία...
—Θα πάμε αργότερα σ' αυτό. Οι βασικές διαφορές των Μαρτύρων του Ιεχωβα και των ορθόδοξων ποιες είναι;
Η βάση της θρησκείας είναι ίδια. Οι διαφορές είναι ότι οι μάρτυρες του Ιεχωβά ενώ αναγνωρίζουν την σταύρωση του Χριστού, δεν πιστεύουν στον σταυρό ως σύμβολο. Δεν κάνουν τον σταυρό τους. Γι΄ αυτούς ο σταυρός ήταν ένας απλός πάσαλος. Η αγία τριάδα δεν υπάρχει, όλα είναι ο Ιεχωβά και ο Χριστός ο γιός του που θυσιάστηκε για εμάς. Δεν λατρεύουν την Παναγία, γι' αυτούς είναι απλώς μια γυναίκα που ευλογήθηκε να κυοφορήσει τον υιό του θεού. Δεν υπάρχει Πάσχα, το Πάσχα είναι μια μέρα διαφορετική κάθε χρόνο όπου ο μυστικός δείπνος λέγεται αναμνηστικός και είναι η τελευταία φορά που βρέθηκε ο Χριστός με τους μαθητές του και φάγανε άζυμο ψωμί χόρτα και αρνί. Αρνούνται τον στρατό και την κάθε είδους εμπλοκή σε πόλεμο γιατί είναι αντίθετη από τα πιστεύω του θεού.
—Πήγαινες στις συναντήσεις των μελών και στις τελετές;
Φυσικά και πήγαινα μέχρι και την ηλικία των 15 όπου απέρριψα το πιστεύω αυτό. Οι τελετές συνήθως περιλαμβάνουν ύμνους και προσευχές. Οι συναντήσεις είναι 2-3 φορές την εβδομάδα. Η μια Δευτέρα Τρίτη σε κάποια σπίτι για μελέτη βιβλίου, η άλλη Τετάρτη Πέμπτη που ήταν το δίωρο θεοκρατικό πρόγραμμα, που χωριζότανε σε δυο μέρη: ομιλίες – παρουσιάσεις και δραματοποιημένα σκέτς μέσα στα οποία υπήρχε ένα ηθικό δίδαγμα και τελείωνε με προσευχές. Υπήρχε μια ευλαβική κατανυκτική ατμόσφαιρα όπου όλοι σέβονταν πολύ αυτό που έκαναν.
—Οι φιλικές σχέσεις της οικογένειες ήταν με άλλους μάρτυρες του Ιεχωβά;
Ναι μόνο. Σχέσεις μόνο μεταξύ τους, γάμους μόνο μεταξύ τους και αυτό γιατί σου λέγανε ότι οι επιμειξίες οι θρησκευτικές θεωρούνταν λάθος και στο αποδείκνυαν με παραδείγματα. Υπάρχουν για όλα όσα λένε και τα αντίστοιχα παραδείγματα. Διατηρούν άψογες σχέσεις με τους κοσμικούς αλλά όχι πολύ κοντινές. Παρέα με κοσμικούς κάνουν μόνο αν πιστεύουν ότι υπάρχει ελπίδα ενσωμάτωσης και θα κάνουν κάποιον δικό τους. Αν όχι απομακρύνονται γιατί γι΄ αυτούς η ζωή τους είναι αυτό και μόνο αυτό. Αν πεις ότι δεν σε ενδιαφέρει δεν θα επιμείνουν και δεν θα σε πιέσουν.
—Είναι γνωστό πως οι μάρτυρες του Ιεχωβα αρνούνται την μετάγγιση αίματος. Πώς ένιωθες ξέροντας ότι αν χρειαστείς αίμα μπορεί να σ' αφήσουν να πεθάνεις;
Το αρνούνται και το βασίζουν και αυτό σε ένα εδάφιο στις πράξεις των Αποστόλων όπου απαγορεύεται ρητά η χρήση αίματος και η εισαγωγή του στον οργανισμό. Οι μάρτυρες αρνούνται την χρήση αίματος αλλά όχι άλλες θεραπείες οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις λειτουργούν ως υποκατάστατα απλά δεν χρησιμοποιούνται από όλους τους γιατρούς. Τα ήξερα, τα είχα διαβάσει τότε αλλά δεν τα θυμάμαι και θα είμαι ανακριβής. Λύσεις όμως υπάρχουν και βρίσκουν σε κάποιες περιπτώσεις. Κατά τα άλλα, ναι θα σ' αφήσουν να πεθάνεις, ή μάλλον επιβάλλεις εσύ τον θάνατο σου γιατί πιστεύεις ότι αυτό πρέπει να γίνει και γι' αυτό ο θεός θα σε ανταμείψει.
—Βαφτίστηκες;
Ναι υπήρξα βαφτισμένη οικειοθελώς στα 14. Το έκανα συνειδητά αλλά ήξερα ότι αυτό θα χαροποιήσει τους γονείς μου κυρίως. Οι μάρτυρες του Ιεχωβά βαφτίζονται όταν αποφασίσουν εκείνοι ότι το θέλουν και όχι όταν είναι μωρά. Μπορεί βέβαια να είναι μια πράξη που γίνεται οικιοθελώς αλλά είναι κατευθυνόμενη εν πολλοίς λόγω μελέτης και εμβάθυνσης στην θρησκεία. Η βάφτιση γίνεται σε μια ανοιχτή εκδήλωση σε μια τεχνητή πισίνα ή γούρνα με τον ίδιο τρόπο που βαφτίστηκε ο Ιησούς. Ένας τύπος σε γυρνάει ανάσκελα και σε βουτάει στο νερό. Σε βυθίζει σε ανεβάζει και έχεις βγει καθαρός, εξαγνισμένος.
—Οι γονείς σου ήταν φανατικά θρησκευόμενοι;
Ναι πάρα πολύ.
—Στο ρωτάω αυτό γιατί βιολογικά γεννήθηκες αγόρι. Αποφάσισες όμως κάποια στιγμή αφού πέρασες πρώτα από το στάδιο να δηλώνεις ότι είσαι gay αγόρι στον επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας σου και ζεις ως τρανς γυναίκα.
Σε μικρή ηλικία στο νηπιαγωγείο κατάλαβα ότι νιώθω κορίτσι έτσι απλά. Δεν μ' έπιασε πανικός, το θεώρησα φυσιολογικό, αλλά μεγαλώνοντας κατάλαβα ότι αυτό είναι κάτι που πρέπει να κρύβω. Εμφανισιακά ήταν βέβαια δύσκολο να το κρύψω, υπήρξα αρκετά θηλυπρεπές αγόρι. Προσπάθησα να κάνω τα γνωστά που κάνουν και άλλοι να ζήσω σαν στρέητ, ανεπιτυχώς όμως. Σαν κλόουν θα έλεγα πως με έβλεπα, ή σαν πίθηκο, και κατάλαβα ότι η εικόνα που έβλεπα στον καθρέφτη μου δεν με ικανοποιούσε.
—Τι έκαναν όταν το έμαθαν οι γονείς σου;
Όταν έμαθαν αρχικά ότι είμαι ομοφυλόφιλος η αντίδραση ήταν άμεση. Στα 16 μου εκδιώχθηκα από την οικογενειακή εστία άσχημα. Αποκλείσθηκα από παντού γιατί αυτή είναι η διαφορά μου σε σχέση με άλλες περιπτώσεις που έχω ακούσει. Όταν φεύγεις από εκεί λόγω θρησκείας θεωρείσαι νεκρός ακόμα και για τους γονείς σου. Έχουν την υποχρέωση και το δικαίωμα να μην σου μιλήσουν ποτέ. Οπότε από εκεί που έχεις έναν κόσμο προστατευμένο και περιχαρακωμένο, κλειστό από παντού ξαφνικά σε πετάνε στην θάλασσα χωρίς σωσίβιο και με ελάχιστες γνώσεις κολύμβησης. Δεν είχα υποστήριξη από πουθενά, ένα αποκούμπι, μια γιαγιά μια θεία ένα ξάδελφο ένα φίλο. Θεωρώ το ότι είμαι ζωντανή και σου μιλάω αυτή την στιγμή είναι μεγάλο επίτευγμα.
—Αδέλφια έχεις;
Άλλα τέσσερα και ακολουθούν την οικογενειακή γραμμή, εκτός από την μικρή μου αδελφή που και μ' αυτήν όμως δεν έχουμε σχέσεις.
«Χτυπώντας πόρτες και μοιράζοντας φυλλάδια είχα ακούσει πολλά. Μ' έχουν κυνηγήσει, έχω ζήσει τρελά σκηνικά. Κάποτε, το να είσαι μάρτυρας του Ιεχωβα σήμαινε πως είσαι μεγάλο μίασμα»
—Πώς αντέδρασαν όταν έμαθαν ότι αποφάσισες να ζήσεις ως τρανς γυναίκα; Γιατί είναι διαφορετικό το να είσαι ένα αγόρι που του αρέσουν οι άντρες και διαφορετικό να είσαι τρανς.
Το αν ήμουν γκέι ή τράνς για τους γονείς μου ήταν το ίδιο πράγμα. Η θρησκεία τα καταδικάζει εξίσου. Υπάρχει μόνο μια περίπτωση, αν έκανα την επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου. Θα μπορούσα να επιστρέψω και να με δεχτούν. Δεν ανέχονται την ενδιάμεση κατάσταση. Οι γονείς μου το έμαθαν άμεσα. Είχαμε με τον καιρό πού και πού μια τηλεφωνική επικοινωνία, και αργότερα ένα διάστημα που οι σχέσεις μας είχαν εξομαλυνθεί για λίγο. Πήγαινα και στο σπίτι, αλλά μετά άρχισαν να μεγαλώνουν τα αδέλφια μου και ο πατέρας μου είπε ότι καλό θα ήταν να μην συνεχίσω να πηγαίνω σπίτι και να μπερδεύω τα παιδιά, τα οποία βλέπουν μια γυναίκα, ενώ ξέρουν ότι είμαι ο αδελφός τους και ότι μπορεί να αρχίσουν να το σχολιάζουν στο σχολείο και να το συζητάνε. Είχαμε μια έντονη διαμάχη και οι σχέσεις μας διακόπηκαν μαχαίρι, εκτός από 1-2 τηλέφωνα το χρόνο, τα οποία και αυτά έπαψαν τα τελευταία επτά χρόνια.
—Σ ενοχλεί αυτό;
Μ' ενοχλούσε πάρα πολύ παλαιότερα το έχω όμως αποδεχτεί, έχω μάθει να ζω μ αυτό. Δημιούργησα εναλλακτικές οικογένειες με ανθρώπους που δεν είναι αίμα μου, αλλά μου στάθηκαν και μ' αγάπησαν γι' αυτό που είμαι και όχι γι' αυτό που θα ήθελαν να είμαι.
—Πώς ήταν οι δικοί σου σαν γονείς;
Έχω ζήσει ωραία παιδικά χρόνια. Παρόλο που ήμασταν από την φτωχή εργατική τάξη δεν μας στέρησαν σχεδόν τίποτα. Επίσης λόγω θρησκείας, μου πρόσφεραν μια καλή κοινωνική παιδεία, την οποία δεν είδα σε άλλα παιδιά της γενιάς μου. Μου δίδαξαν τρόπους για να αντιμετωπίζω τα πράγματα και τους ανθρώπους με σεβασμό, μου έμαθαν ότι το χρήμα είναι μέσο για να ζεις και να βοηθάς και όχι ο "θεός" μας, μού έμαθαν να μην ζηλεύω, να μην φθονώ, να αγαπώ τους ανθρώπους και να πιστεύω στο καλό. Πήρα καλές βάσεις, απλά η αποκοπή ήταν απότομη και ήταν ό,τι χειρότερο μου συνέβη.
—Θα ήθελες να ξαναφτιάξουν οι σχέσεις σας;
Όχι, θεωρώ ότι είναι ανώφελο πλέον. Δεν θα μπορούσαμε να είμαστε καλά και να κάνουμε πράγματα που κάνουν οι οικογένειες. Θα αρνιόμουν να το κάνω και δεν το λέω από πείσμα, είμαστε απλά ξένοι πια. Είναι γονείς μου μ' έφεραν στο κόσμο, τους ευγνωμονώ γι' αυτό, όμως δεν έχουμε τίποτα άλλο να μας δένει, είναι πολλά τα χρόνια που είμαι μακριά. Ζω στην ουσία χωρίς οικογένεια από τα δεκαεπτά και είμαι κοντά στα σαράντα. Είναι πάνω από την μισή μου ζωή χωρίς αυτούς...
—Σκέφτηκες ποτέ ότι μπορεί να ήθελαν να σε εκμεταλλευτούν την περίοδο που είχαν όπως είπες λίγο εξομαλυνθεί οι σχέσεις σας;
Θέλω πάνω σ' αυτό να σου πω, ότι ο λόγος που πολλές τρανς έχουν καλές σχέσεις με τους γονείς τους, είναι τα χρήματα. Στηρίζουν οικονομικά την οικογένεια τους, για να έχουν αποδοχή. Είναι ψεύτικη αποδοχή. Έχω ζήσει δίπλα σε τέτοια άτομα, έχω πάει στις οικογένειες τους. Αυτές οι οικογένειες δεν αγαπούσαν πραγματικά τα παιδιά τους, τα σιχαινόντουσαν απλά τα ανεχόντουσαν, γιατί εκείνη την εποχή τα παιδιά τους βγάζανε πολλά χρήματα και τους βοηθούσαν από τύψεις, ζητιανεύοντας αγάπη. Αυτό που έχω να πω για τους δικούς μου, το οποίο τους ανυψώνει σαν ανθρώπους αλλά όχι σαν γονείς, είναι ότι μου είπαν «δεν θέλουμε ούτε εσένα ούτε τα λεφτά σου» και μου τα πέταξαν στα μούτρα.
—Τα παιδιά των μαρτύρων στερούνται απολαύσεις που έχουν τα άλλα παιδιά;
Ναι, περνάνε δύσκολα. Εγώ έφυγα νωρίς για να πω ότι τα στερήθηκα, αλλά ακόμα και όταν ήμουν στο σπίτι, ζούσα αρκετά κοσμικά όπως λέγανε οι γονείς μου και ήμουν η ντροπή γι' αυτούς, κυρίως γιατί κάπνιζα - το είχαν μάθει και εγώ το παραδέχτηκα. Τα παιδιά των μαρτύρων δεν μπορούν να κάνουν τίποτα παραβατικό. Ο μάρτυρας του Ιεχωβά πρέπει να ζει σαν να είναι το σωστό παράδειγμα ζωής. Δεν μπορείς άλλα να πιστεύεις και άλλα να κάνεις όπως κάνουν οι ορθόδοξοι, και σ' αυτό τους παραδέχομαι. Οι περισσότεροι -όχι όλοι- ζουν σύμφωνα με τα πιστεύω τους. Υπάρχει βέβαια και ένα ποσοστό διαφθαρμένο, υπάρχουν και σκάνδαλα, δεν διαφέρει από άλλες θρησκείες.
Αυτό για το οποίο τους κατηγορώ, είναι ότι με απομάκρυναν με τον πιο σκληρό τρόπο. Χωρίζουν οικογένειες για μια πίστη και αυτό είναι άσχημο. Γίνονται πάρα πολύ σκληροί για να σε κάνουν να σπάσεις και να δεις ότι χωρίς αυτούς είσαι ένα τίποτα, είσαι χαμένος
—Το να στήνεσαι στο δρόμο ή να κηρύττεις από πόρτα σε πόρτα είναι υποχρεωτικό;
Άτυπα ναι, δεν θα σε μαλώσουν αν δεν το κάνεις, αλλά είναι μέρος του πιστεύω σου, όπως έκανε ο Χριστός με τους μαθητές του.
—Το έκαναν οι γονείς σου;
Ναι, πήγαινα κι εγώ. Είχαμε το Σκοπιά και το Ξύπνα τα περιοδικά τους και την Βίβλο. Υπάρχει ολόκληρη εταιρία στην Αμερική που ασχολείται με τα έντυπα.
—Τρώγατε πόρτα από τα σπίτια;
Ναι έχουμε ακούσει πολλά, μ' έχουν κυνηγήσει, έχω ζήσει τρελά σκηνικά. Κάποτε, το να είσαι μάρτυρας του Ιεχωβα σε καθιστούσε μεγάλο μίασμα. Μας έπαιρνε η μητέρα μου και πηγαίναμε και στην επαρχία να κηρύξουμε το λόγο του θεού. Έχουμε πάει στην Αρναία μια μέρα και μας κυνήγησαν παπαδαριά με πιστούς, ότι ήρθαν οι γιαχωβάδες να αλλαξοπιστήσουν το χωριό. Φυγαδευτήκαμε άρον άρον.
—Εκεί που μοίραζες φυλλάδια έτυχε να δεις κάποιο φίλο η συμμαθητή σου;
Ναι και ντρεπόμουν απίστευτα. Όλα τα παιδιά των μαρτύρων το έχουν βιώσει αυτό, όμως αυτά που τελικά ψήνονται, στο τέλος το ξεπερνάνε και πιστεύουν ότι έτσι πρέπει να γίνει και δεν τους νοιάζει.
—Συνήθως αυτοί που γίνονται μάρτυρες του Ιεχωβα γιατί το κάνουν;
Για την εμπειρία του διαφορετικού και επειδή ίσως δεν ήταν πολύί θρησκευόμενοι αλλά ούτε και άπιστοι, και η ζωή τους είναι ένα κενό πράγμα, μια λευκή σελίδα που μπορείς να γράψεις ό,τι θέλεις. Μετά αποκτούν την ψυχολογία της αγέλης, γίνονται φανατικοί και πείθονται ότι θα κερδίσουν την αιώνια ζωή. Θα καταστραφεί ο κόσμος και αυτοί θα είναι οι εκλεκτοί που θα κληθούν να τον ξαναφτιάξουν.
—Τι σου έχει μείνει πιο έντονα από την θρησκεία αυτή;
Μια φορά με δυο φορές το χρόνο κάνουνε συνελεύσεις όπου πάνε χιλιάδες πιστοί και υπάρχει ένα πρόγραμμα με ομιλίες, δραματοποιημένα σκέτς, το οποίο τώρα που το σκέφτομαι γελάω, αλλά τότε μου φαινότανε σαν πανηγύρι σαν γιορτή, με πολύ κόσμο από διαφορετικά μέρη της Ελλάδος. Είχε μια ανεμελιά, σαν παιδί το ευχαριστήθηκα. Διαφωνούσα, αλλά ταυτόχρονα θαύμαζα την προσκόλληση τους και την πίστη τους στην θρησκεία και στο Θεό. Επίσης, μου έμεινε η έντονη αντίφαση της αγάπης, συνδυασμένη με την σκληρότητα.
—Τώρα πιστεύεις στο θεό;
Όχι δεν πιστεύω. Ακριβώς επειδή γεννήθηκα σε ένα πολύ θρησκευόμενο περιβάλλον και έχω δει πολλά, κατάλαβα ότι παντού υπάρχει και η υποκρισία και ο σκοταδισμός και η βρωμιά. Δεν με ψήνει ούτε η θρησκεία, ούτε ο θεός. Δεν μπορώ να δεχτώ πως όλο αυτό που ζούμε είναι δημιούργημα ενός ανώτερου όντος που τα έχει κάνει τόσο θάλασσα και εμείς τον τιμούμε και από πάνω και τον λατρεύουμε γι αυτό, θεωρώντας ότι εμείς είμαστε το λάθος.
—Σ' έχουν ξαναπροσεγγίσει για να επιστρέψεις;
Ναι και μάλιστα πολύ πρόσφατα. Κατά καιρούς, τα ανώτερα μέλη της εκκλησίας, προσεγγίζουν εκ νέου τα άτομα που έχουν φύγει, ή εκδιωχτεί, για να δούνε μήπως έχουν μετανιώσει και θέλουν να επιστρέψουν στο "δρόμο του θεού".
—Τελικά τι σου έμαθε η ζωή μέσα σε ένα σπίτι μαρτύρων του Ιεχωβα;
Μια διαφορετική διαπαιδαγώγηση. Το ότι ήμουν σε μια οικογένεια μαρτύρων σημαίνει ότι πήρα κάποια πράγματα από τους γονείς μου, τα οποία τα μάθαιναν εκεί. Διαφορετικά όντας αμόρφωτοι, δεν θα είχαν να μου προσφέρουν πολλά. Αυτό για το οποίο τους κατηγορώ, είναι ότι με απομάκρυναν με τον πιο σκληρό τρόπο. Χωρίζουν οικογένειες για μια πίστη και αυτό είναι άσχημο. Γίνονται πάρα πολύ σκληροί για να σε κάνουν να σπάσεις και να δεις ότι χωρίς αυτούς είσαι ένα τίποτα, είσαι χαμένος, είσαι ένα απολωλός πρόβατο. Εκεί διαφωνώ μαζί τους.
Έχω έρθει σε επαφή με παιδιά που απομακρύνθηκαν από το δόγμα και βλέπω ότι δεν έχουν ισορροπημένη ζωή, ζουν με πολλές τύψεις τις οποίες τις καταλαβαίνω. Έχω ζήσει και εγώ μ΄ αυτές της τύψεις και τις ενοχές. Υπήρξε εσωτερική πάλη, πολύ μεγάλη.
Αυτό που δεν συγχώρεσα στην μητέρα μου, ήταν ότι για να γίνει μάρτυρας του Ιεχωβά, έπαψε να μιλάει στην μητέρα της, η οποία σαν φανατική ορθόδοξη της έκλεισε την πόρτα. Η μητέρα μου έκανε το ίδιο σε εμένα. Μου φέρθηκε με τον ίδιο τρόπο για τον ίδιο λόγο, για μια απόφαση ζωής, διαφορετική από την δική της. Η ιστορία απλά επαναλήφθηκε.
