Είμαι εμμονικός με την ανακύκλωση, χρόνια τώρα. Κρατώ ξεχωριστούς κάδους για χαρτί, γυαλί και αλουμίνιο, ενώ τα τελευταία χρόνια κρατώ κομπόστ για λίπασμα. Αποφεύγω πλαστικά - η κατάχρηση των οποίων σε συνδυασμό με τη μακρά διάρκεια ζωής τους απειλεί στεριές και θάλασσες ανά τον πλανήτη - και συσκευασίες μιας χρήσης, προτιμώ ανακυκλώσιμα και φιλικά στο περιβάλλον υλικά.
Συλλέγω επιμελώς ό,τι απόρριμμα ανακυκλώνεται, καμια φορά κι από το δρόμο και τα τοποθετώ στους ειδικούς κάδους – που δεν υπάρχουν σε κάθε γειτονιά –, καμαρώνοντας κομμάτι για την απειροελάχιστη, έστω, αυτή συμβολή στο πρόβλημα των σκουπιδιών καθώς για τα «ν» δέντρα που, αναλογικά, σώζονται κάθε χρόνο χάρη στη συστηματική ανακύκλωση. Αν ο καθένας έκανε το ίδιο κ.λπ.
Ανάμεσα στα μέτρα που οφείλουν άμεσα να ληφθούν, καθώς ακούω και διαβάζω, είναι να καταστρωθούν σοβαρές και συστηματικές καμπάνιες ενημέρωσης ώστε κάθε πολίτης να εμπεδώσει την αξία της ανακύκλωσης και της λεγόμενης κυκλικής οικονομίας. Να υπάρξει πρόληψη, ορθολογικός προγραμματισμός και πιλοτικές δράσεις που να περιλαμβάνουν και ανταποδοτικά οφέλη. Οι νόμοι, όσο προχωρημένοι ή αυστηροί, δεν επαρκούν αν μια αναγκαιότητα δεν γίνει συνείδηση.
Μόνο που δεν το κάνει ο καθένας, συχνά επειδή δεν τον δίδαξε, δεν τον παρότρυνε ούτε και τον υποχρέωσε κανείς – ακόμα κι άνθρωποι με οικολογικές ανησυχίες σαν τον υποφαινόμενο, μπορεί να κάνουμε ενίοτε «ατασθαλίες»: έπαιρνα π.χ. μέχρι πρότινος αβέρτα καφέδες σε πλαστικά ποτήρια μιας χρήσης ή πετούσα τηγανόλαδα «χύμα» ενώ πρόκειται για ένα τοξικό υλικό που ευτυχώς ήδη κάποια σούπερ μάρκετ ξεκίνησαν να συλλέγουν.
Αναρωτιέμαι συχνά, έπειτα: Πόσα από αυτά τα ανακυκλώσιμα απορρίμματα καταλήγουν πράγματι σε μονάδες ανακύκλωσης; Πώς αξιοποιούνται στη συνέχεια;
Μια χώρα με πολλά θέματα και υστερήσεις στην αποκομιδή και διαχείρηση των σκουπιδιών – λίγες βδομάδες πριν είχαμε επεισόδια στη Λευκίμμη Κέρκυρας όταν ο δήμος προσπάθησε να «ξεφορτώσει» εκεί σκουπίδια από τον υπερκορεσμένο ΧΥΤΑ του νησιού –, όπου βιομηχανίες και ιδιώτες ρυπαίνουν εν πολλοίς ανεξέλεγκτα και το παρατημένο σκουπίδι είναι ο κανόνας σε πόλεις, παραλίες κι εξοχές, επόμενο είναι να πιάνεις «πάτο» στην ανακύκλωση.
Το εν λόγω ποσοστό, παρότι αργά αλλά σταθερά αυξάνεται, ανέρχεται σήμερα μόλις στο 17%, από τις χαμηλότερες επιδόσεις στην Ευρώπη (25οι στις 28 χώρες της EE) όταν σε κάποια προηγμένα κράτη το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει ακόμα και στο 70%. Πέρσι εξάλλου έφτασαν συνολικά το 22.8% τα απόβλητα που δεν ενταφιάστηκαν όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος ήταν 72%.
Συγκριτικά, το ποσοστό ανακύκλωσης στην ΕΕ συνολικά υπολογίζεται κατά μέσο όρο στο 28% και της κομποστοποίησης το 16%. Επιπλέον, το 27% αποτεφρώνεται, ενώ στις χωματερές οδηγείται μόλις το 28% των αποβλήτων όταν στην Ελλάδα καταλήγουν εκεί πάνω από 8 στα 10 απορρίμματα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσαν το Eco-Παρατηρητήριο και η Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης (ΕΟΑ) – από τις πρώτες σχετικές πρωτοβουλίες στην Ελλάδα - σε Ημερίδα που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο Χαροκόπειο.
Μεταξύ άλλων μίλησαν εκεί ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος, ο πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) Δημήτρης Πολιτόπουλος, ο διευθυντής της ελληνικής Greenpeace Νίκος Χαραλαμπίδης, ο εκπρόσωπος του Δικτύου Μεσόγειος SOS Βαγγέλης Κουκιάσας, ο διευθυντής του Δικτύου Rreuse Michal Len ενώ τον συντονισμό και την κεντρική εισήγηση έκανε ο περιβαλλοντολόγος και πρόεδρος της ΕΟΑ Φίλιππος Κιρκίτσος.
Στόχος της Ημερίδας ήταν να επιτευχθούν «πολύ υψηλότεροι στόχοι πρόληψης, προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωσης, κομποστοποίησης, ανάκτησης, αξιοποίησης και εκτροπής όσο γίνεται περισσότερων αποβλήτων από την ταφή», μια πρακτική ξεπερασμένη, πεπερασμένη και μακροπρόθεσμα αντιπεριβαλλοντική.
Όσο για την ετήσια παραγωγή σκουπιδιών στη χώρα μας, αυτή το '16 ανήλθε στους 5.354.000 τόνους (στοιχεία Eurostat), ενώ η λειτουργία παράνομων χωματερών πέρα από τις 37 νόμιμες επιτείνει ένα πρόβλημα που κοντά στα άλλα στοίχισε στο ελληνικό δημόσιο την τελευταία τετραετία 51.8 εκ. ένεκα το (δίκαιο) σχετικό Ευρωπρόστιμο.
Η πρόσφατη οδηγία της ΕΕ για τη σταδιακή κατάργηση της πλαστικής σακούλας, ένα αντικείμενο που στη χώρα μας είχε φτάσει να αποτελεί περίπου φετίχ εντάσσεται στις νομοθετικές πρωτοβουλίες που προωθεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ώστε μέχρι το 2020 τουλάχιστον τα μισά αστικά απόβλητα να ανακυκλώνονται. Απώτερη φιλοδοξία το ποσοστό αυτό να φτάσει το 70% μέχρι το 2030, με μόλις 1 στα 10 να καταλήγει σε χωματερές.
Κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και επικίνδυνα οικιακά απόβλητα θα πρέπει από το 2025 να συλλέγονται ξεχωριστά, το ίδιο και τα βιοδιασπώμενα όταν δεν κομποστοποιούνται ήδη στα σπίτια. Δε φαντάζεσαι έπειτα πόσα πράγματα μπορούν να κατασκευαστούν – και ήδη κατασκευάζονται σε κάποιες χώρες - από τη σωστή συλλογή και διαχείρηση ανακυκλώσιμων υλικών, από γραφική ύλη, παιχνίδια και τσάντες χειρός μέχρι υφάσματα, έπιπλα και καροτσάκια για ΑΜΕΑ.
Ανάμεσα στα μέτρα που οφείλουν άμεσα να ληφθούν, καθώς ακούω και διαβάζω, είναι να καταστρωθούν σοβαρές και συστηματικές καμπάνιες ενημέρωσης ώστε κάθε πολίτης να εμπεδώσει την αξία της ανακύκλωσης και της λεγόμενης κυκλικής οικονομίας. Να υπάρξει πρόληψη, ορθολογικός προγραμματισμός και πιλοτικές δράσεις που να περιλαμβάνουν και ανταποδοτικά οφέλη. Οι νόμοι, όσο προχωρημένοι ή αυστηροί, δεν επαρκούν αν μια αναγκαιότητα δεν γίνει συνείδηση.
Χρειάζεται έπειτα να δημιουργηθούν σε κάθε μεγάλο δήμο μονάδες διαλογής στερεών αποβλήτων και συλλογής οργανικού υλικού (στην Αττική σήμερα υπάρχουν τέσσερα κέντρα διαλογής ανακυκλώσιμων αλλά χρειάζεται περισσότερη εξειδίκευση), να επεκταθεί ο βιολογικός καθαρισμός αλλά και να δοθεί προτεραιότητα στη διαλογή στην πηγή με την τοποθέτηση ειδικών κάδων για γυαλί, μέταλλο, χαρτί αλλά και κομπόστ (οι καφέ κάδοι που ήδη εμφανίστηκαν σε κάποια σημεία της Αθήνας). Ένα επιπλέον πρόβλημα είναι η τοποθέτηση άσχετων απορριμμάτων στους κάδους ανακύκλωσης, αλλά και οι οργανωμένες κλοπές χαρτιού, κυρίως, από αυτούς που πέρσι έφτασε τους 25.000 τόνους.
Στα ενθαρρυντικά στοιχεία, αξιοσημείωτη - και ενδεικτική τού ότι δεν τίθεται θέμα «νοοτροπίας» αλλά παιδείας και οργάνωσης – είναι η «πρωτιά» μας στην ανακύκλωση λιπαντικών ελαίων όπου δεν αφήνουμε πια «σταγόνα» χαμένη (100% αποτελεσματικότητα έναντι 33% του ευρωπαϊκού μέσου όρου), ενώ και στα ελαστικά αγγίζουμε το απόλυτο (95%).
Κάποια στιγμή όμως – καθόλου μακρινή – πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε με τα 300 εκ. πλαστικά ποτήρια που καταναλώνουμε ετησίως μόνο στην Ελλάδα (μη ανακυκλώσιμα τα περισσότερα), χώρια τα πλαστικά καλαμάκια που πολύ σωστά πάνε μαζί με τους πλαστικούς αναδευτήρες για κατάργηση από την Ένωση Επιχειρήσεων Αλκοολούχων Ποτών (ΕΝΕΑΠ).
Τουλάχιστον, άμα ζητήσεις από κάποιο κατάστημα να σου σερβίρει καφέ, τσάι ή χυμό στο πολλαπλών χρήσεων σκεύος που εσύ τους προμηθεύεις, δεν σε κοιτάνε πλέον σαν εξωγήινο!
Αυτό τον καιρό εξάλλου εθελοντές της Greenpeace τρέχουν το διαδικτυακό πρότζεκτ ΣτοΠοτήριΜου: ήδη πενήντα καφέ στην επικράτεια παρέχουν ένα μικρό μπόνους 10-50 λεπτών σε κάθε «έξυπνο» καταναλωτή (stopotirimou.gr). Όσο για τις πλαστικές σακούλες, φαίνεται ότι στα πολυκαταστήματα μειώθηκαν μέχρι και 75%, παραμένουν όμως σε χρήση σε λαϊκές αγορές και όχι μόνο.
Σε άλλα καλά νέα, μειώθηκαν οι παράνομες χωματερές ενώ θεσπίστηκε το νομοθετικό πλαίσιο για τα λεγόμενα «πράσινα» σημεία διαλογής. Δημιουργήθηκε ηλεκτρονικό μητρώο αποβλήτων (ΗΜΑ) ενώ αυξάνονται οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες ανακύκλωσης. Ενθαρρυντικές είναι και οι πρόοδοι στη συλλογή ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών αποβλήτων. Καθυστερούν, εντούτοις, τα έργα των περιφερειακών σχεδίων διαχείρησης αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), ενώ και το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο χρειάζεται βελτιώσεις.
Συνεχίζουμε δυστυχώς σε κάποια μέρη να καίμε ανεξέλεγκτα σκουπίδια (η πιο σύγχρονη μέθοδος θερμικής καύσης έχει μεν οφέλη, δεν θεωρείται όμως από όλους ακριβώς ιδανική για την υγεία και το περιβάλλον με πολίτες του Βόλου να καταγγέλλουν και στην εν λόγω Ημερίδα τη σχετική δραστηριότητα της Lafarge-ΑΓΕΤ), να πετάμε μπάζα όπου βρούμε και να μην έχουμε ακόμα οργανωμένη πολιτική διαχείρησής τους. Υστερούμε πολύ, επιπλέον, στην κομποστοποίηση που θα μπορούσε να αποδώσει και σημαντικές ποσότητες λιπασμάτων. Μεγάλοι εκδοτικοί οργανισμοί, πάλι, δεν συμβάλλον ως θα όφειλαν στην κυκλική οικονομία.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα απαντάται στην Αττική όπου παράγουμε και τα περισσότερα απορρίμματα στην Ελλάδα, με τον ήδη τιγκαρισμένο και προβληματικό ΧΥΤΑ Φυλής να κλείνει σε τέσσερα χρόνια με όσες προσπάθειες έγιναν για την κατασκευή νέου, όπως προ ετών στην Κερατέα, να προσκρούουν στις άλλοτε παρελκυστικές («γιατί στη δική μου αυλή και όχι στη δική σου» χωρίς σοβαρή αντιπρόταση), άλλοτε πάλι δικαιολογημένες, όπως στην περίπτωση της Λαυρεωτικής, σφοδρές αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών.
Πολλά θα πρέπει να έχουν αλλάξει ως τότε αν δε θέλουμε να «πνιγούμε» στα ίδια τα σκουπίδια μας και η συστηματική, οργανωμένη ανακύκλωση που μπορεί να περιορίσει πολύ αν δεν καταργήσει εντελώς τις χωματερές είναι σίγουρα ένα από αυτά. Την επόμενη οπότε φορά που θα πας πετάξεις οτιδήποτε δυνάμει ανακυκλώνεται, συλλογίσου το διπλά.
σχόλια