Κάθε χρόνο τέσσερις χιλιάδες σοροί μεταφέρονται από τη χώρα μας στη Βουλγαρία για αποτέφρωση, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο τις οικογένειες των θανόντων οικονομικά και συναισθηματικά. Από το 2006, που είχε γίνει το πρώτο νομοθετικό βήμα, έως και σήμερα δεν έχει παρθεί καμία πρωτοβουλία για την ίδρυση αποτεφρωτηρίων, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες εδώ και πολλές δεκαετίες λειτουργούν κέντρα αποτέφρωσης των νεκρών. Όμως η έλλειψη αποτεφρωτηρίων, παρά τις προσπάθειες πολλών δήμων, δημιουργεί έντονα προβλήματα. Ήδη πριν από λίγες μέρες ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε νομοθετική ρύθμιση προκειμένου να παρέχεται η δυνατότητα σε ιδιώτες να ιδρύσουν αποτεφρωτήρια νεκρών. Γιατί, όμως, κρίνεται αναγκαία η δημιουργία αποτεφρωτηρίων; Πόσο κοστίζει και τι διαδικασίες χρειάζονται σήμερα; Επίσης, ποια είναι η στάση της Εκκλησίας, η οποία αρνείται την εξόδιο ακολουθία σε όσους επιλέγουν την καύση; Στα ερωτήματά μας απαντά ο πρόεδρος της Επιτροπής για το Δικαίωμα της Αποτέφρωσης των Νεκρών στην Ελλάδα και μέλος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Αποτέφρωσης, Αντώνης Αλακιώτης.
— Ποιοι είναι οι βασικοί λόγοι που καθιστούν αναγκαία τη δημιουργία αποτεφρωτηρίου;
Αρχικά, η απόδοση του θεμελιώδους δικαιώματος της ελευθερίας της βούλησης και της δυνατότητας επιλογής κάθε ατόμου όσον αφορά τη μετά θάνατον διάθεση του σώματός του, δικαίωμα και δυνατότητα νομοθετικά κατοχυρωμένα από το Σύνταγμα της Ελλάδος. Επίσης, το γεγονός ότι ολοένα αυξάνεται το ποσοστό των Ελλήνων που επιλέγουν την αποτέφρωση και αναγκαστικά οι σοροί μεταφέρονται στο εξωτερικό για αποτέφρωση, επειδή δεν υπάρχει αποτεφρωτήριο στη χώρα μας. Εκτός του ότι αυτό επιβαρύνει σημαντικά σε οικονομικό και συναισθηματικό επίπεδο τις οικογένειες, οδηγεί στην εξαγωγή συναλλάγματος και στην απώλεια εσόδων για το κράτος και τους δήμους σε μια τόσο δύσκολη οικονομικά συγκυρία για την Ελλάδα. Επιπρόσθετα, ο τρόπος διάθεσης της σορού των νεκρών στη χώρα μας, δια της ταφής, η υποχρεωτική εκταφή σε τρία μόλις χρόνια –χρονικό διάστημα κατά το οποίο τις περισσότερες φορές δεν έχει ολοκληρωθεί η αποσύνθεση– ενώπιον των συγγενών και η τραγική κατάληξη σε βάθος χρόνου των «ιερών λειψάνων» στα κενοτάφια-«χωνευτήρια», όλη αυτή η διαδικασία αποτελεί την πιο απαξιωτική συμπεριφορά απέναντι στους νεκρούς και στον πολιτισμό μας. Είναι κάτι που ενδεχομένως θα έκανε τον ιστορικό του μέλλοντος να αναρωτηθεί πόσο παρακμιακός είναι ο πολιτισμός μας. Τέλος, η επιλογή της αποτέφρωσης κερδίζει συνεχώς δημοτικότητα στον χριστιανικό κόσμο παγκοσμίως. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2016 για πρώτη φορά οι αποτεφρώσεις ήταν περισσότερες από τις ταφές. Αντιστοίχως, τα ποσοστά αποτέφρωσης σε πολλές χριστιανικές χώρες της Ευρώπης είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά της ταφής. Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία, Τσεχία, είναι μερικές από αυτές τις χώρες. Αυτό συμβαίνει γιατί λόγω της αστυφιλίας το κόστος της ταφής είναι πολύ υψηλό και η υποχρεωτική εκταφή μακάβρια εμπειρία για την οικογένεια. Επιπλέον, ο υδροφόρος ορίζοντας μολύνεται από την αποσύνθεση των σορών. Αντίθετα, με την αποτέφρωση το κόστος είναι πολύ μικρό, η διαδικασία αξιοπρεπής για τον νεκρό και την οικογένεια και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον ελάχιστες, λόγω της υποχρεωτικής, βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ύπαρξης πανάκριβων συστημάτων φίλτρων.
Η Εκκλησία οφείλει να είναι αρωγός και όχι τιμωρός. Τελεί την εξόδιο ακολουθία για εγκληματίες, δολοφόνους, παιδεραστές, εμπόρους ναρκωτικών, ακόμα και για αυτόχειρες. Δεν είναι υπερβολικό και άδικο να τιμωρεί τους νεκρούς και τους συγγενείς τους επειδή επέλεξαν την αποτέφρωση;
— Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι ανοίγει, ύστερα από πολύ καιρό, ο δρόμος για τη δημιουργία αποτεφρωτηρίου σε Αθήνα και Πάτρα;
Θεωρώ ότι τόσο στην Αθήνα όσο και στην Πάτρα, με δεδομένη τη μέχρι σήμερα εμπειρία μας, θα περάσει αρκετός χρόνος για να δημιουργηθεί αποτεφρωτήριο, γιατί δυστυχώς οι προσπάθειες στο Μαρκόπουλο, στον Δήμο Ζωγράφου, στη Θεσσαλονίκη ή στον Βόλο μέχρι σήμερα δεν έχουν ευοδωθεί για πολλούς και διαφόρους λόγους. Χαιρετίζουμε όμως και συγχαίρουμε το πολιτικό προσωπικό όλων των δήμων που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο προωθεί αυτήν τη δυνατότητα.
— Πόσοι περίπου Έλληνες επιλέγουν, πλέον, την αποτέφρωση;
Με στοιχεία που έχουμε από τα γραφεία τελετών, περί τους 4.000 ετησίως.
— Είναι ισχυρό το επιχείρημα ότι δεν έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον, όπως η ταφή, και ότι δεν επιβαρύνει τη φύση;
Τα συστήματα φίλτρων που με βάση την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία υπάρχουν στα αποτεφρωτήρια στοιχίζουν τριπλάσια από τους κλιβάνους. Τα αέρια που εξέρχονται κατά τη διάρκεια της αποτέφρωσης, εκτός του ότι είναι άοσμα και αόρατα, παρακολουθούνται ηλεκτρονικά και καταγράφονται, πάντα σε σχέση με τα ελάχιστα όρια ρύπων που προβλέπει η ευρωπαϊκή νομοθεσία.
— Πόσο είναι το μέσο κόστος μιας αποτέφρωσης σήμερα;
Εάν κάνετε μια έρευνα στο Διαδίκτυο, τα γραφεία τελετών χρεώνουν αυτή την υπηρεσία που πραγματοποιείται στη Βουλγαρία από 1.700 έως 2.500 ευρώ.
— Τι διαδικασίες χρειάζεται να ακολουθήσει κάποιος αν θέλει να επιλέξει για τον συγγενή του την αποτέφρωση;
Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για αποτέφρωση σε όλα τα αποτεφρωτήρια του κόσμου είναι, πρώτον, η υπεύθυνη δήλωση του θανόντος ή των εγγύτερων συγγενών ότι αυτή είναι πράγματι η επιθυμία του. Δεύτερον, πιστοποιητικό θανάτου και, τρίτον, πιστοποιητικό ιατροδικαστή ότι δεν υπάρχει λόγος περαιτέρω διερεύνησης των αιτιών του θανάτου και ότι έχουν αφαιρεθεί τυχόν ιατροτεχνικά μέλη, όπως, για παράδειγμα, ο βηματοδότης ή τα τεχνητά μέλη.
— Πότε γίνεται η αποτέφρωση μετά τον θάνατο και πότε παραδίδεται η τέφρα;
Η αποτέφρωση, σύμφωνα με το άρθρο 49 του νόμου 4277/2014, γίνεται 62 ώρες από τη διαπίστωση του θανάτου και η τέφρα παραδίδεται 2-3 ώρες μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας.
— Πώς κρίνετε την αντίδραση της Εκκλησίας και την άρνησή της να τελέσει εξόδιο ακολουθία για όσους θέλουν να αποτεφρωθούν; Μήπως δεν ταιριάζει στην κουλτούρα μας;
Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος με την απόφαση αυτή διαφοροποιεί τη στάση της σε σχέση όχι μόνο με τις χριστιανικές Εκκλησίες παγκοσμίως, αλλά και με όλες τις ορθόδοξες Εκκλησίες (Βουλγαρία, Σερβία, Ρουμανία, Ρωσία, Ουκρανία). Διαφοροποιείται ακόμα και από τη στάση του Πατριαρχείου, στο οποίο ανήκουν όλες οι ελληνόφωνες Εκκλησίες σε Ευρώπη, Αμερική, Καναδά και Αυστραλία. Είναι ευρέως γνωστή η περίπτωση της Μαρίας Κάλλας, στη μνήμη της οποίας τελέστηκε εξόδιος ακολουθία από ορθόδοξους ιερείς στο Παρίσι και ενώ γνώριζαν όλοι ότι θα αποτεφρωνόταν – την τέφρα της διέσπειρε ο τότε υπουργός Πολιτισμού στο Αιγαίο Πέλαγος. Η ταφή είναι παράδοση, δεν είναι δόγμα, ως εκ τούτου, όπως κατ' οικονομία η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος αποδέχτηκε την εκταφή των νεκρών σε τρία μόλις χρόνια, κάτι που ποτέ δεν ήταν στις παραδόσεις της χριστιανικής Εκκλησίας, έτσι θα πρέπει να αποδεχτεί και την αποτέφρωση. Άλλωστε, η εξόδιος ακολουθία προσφέρεται για την παρηγοριά των συγγενών – γιατί η Εκκλησία να εκβιάζει και να τιμωρεί τους συγγενείς για την επιλογή του νεκρού; Ποιο βαρύ έγκλημα διέπραξε ο νεκρός και η οικογένεια πρέπει να στερηθεί την εξόδιο ακολουθία; Η Εκκλησία οφείλει να είναι αρωγός και όχι τιμωρός. Τελεί την εξόδιο ακολουθία για εγκληματίες, δολοφόνους, παιδεραστές, εμπόρους ναρκωτικών, ακόμα και για αυτόχειρες. Δεν είναι υπερβολικό και άδικο να τιμωρεί τους νεκρούς και τους συγγενείς τους επειδή επέλεξαν την αποτέφρωση;
σχόλια