Πριν από έναν μήνα, ολοκληρώθηκε το χειμερινό εξάμηνο στα ελληνικά πανεπιστήμια. Σήμερα, μαζί με τους Έλληνες φοιτητές, στα ιδρύματα της χώρας έχουν φτάσει μερικές χιλιάδες ακόμη από όλη την Ευρώπη για να παρακολουθήσουν το εαρινό εξάμηνο μέχρι το καλοκαίρι.
Μεταξύ των φοιτητών που έχουν 'ρθει στην Ελλάδα με το πρόγραμμα Erasmus, η Μάρτα από την Πορτογαλία και ο Βάλντεμαρ από τη Λιθουανία. Και οι δυο τους μπορούσαν να επιλέξουν ανάμεσα σε μια πληθώρα χωρών, ωστόσο κατέληξαν στην Ελλάδα.
Όπως αναφέρει ο Κωστής Γιαννίδης, πρόεδρος του Δικτύου Φοιτητών Erasmus στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του 2017, ήρθαν περίπου 4.500 Ευρωπαίοι για να σπουδάσουν στα ελληνικά πανεπιστήμια και να κάνουν πρακτική άσκηση.
Μπορεί για τους Αθηναίους να είναι σχεδόν άγνωστα, στην πόλη, ωστόσο, σχεδόν κάθε βδομάδα γίνονται μερικά από τα μεγαλύτερα πάρτι για φοιτητές Erasmus. Πιο σύνηθες στέκι, το Venti στου Ψυρρή, το οποίο κάθε Σαββατοκύριακο γεμίζει από σπουδαστές από όλην την Ευρώπη που πίνουν φθηνό αλκοόλ και χορεύουν όρθιοι, πολλές φορές τυλιγμένοι με τις σημαίες των χωρών τους.
Τη δεκαεννιάχρονη Μάρτα τη συναντώ στο κέντρο της Αθήνας. Μπορεί να ζει μόλις έναν μήνα στην πόλη, αλλά έχει καταφέρει να μάθει πολλούς από τους πολυσύχναστους δρόμους της.
Τα πόδια της, μάλιστα, όπως παραδέχεται, έχουν μελανιάσει από το περπάτημα και την ορθοστασία των πάρτι, στα οποία δεν έχει σταματήσει να πηγαίνει αυτό τον πρώτο μήνα στην Αθήνα.
«Πρέπει να έχω πάει σε περίπου 20 πάρτι. Δεν νομίζω να έχω κάτσει μέσα ένα βράδυ» λέει γελώντας όσο περπατάμε. «Δεν πίνω κάθε μέρα, αλλά δεν μένω κιόλας μέσα. Μπορεί μετά από 2 μήνες να κουραστώ αλλά για την ώρα είμαι μια χαρά».
Μπορεί για τους Αθηναίους να είναι σχεδόν άγνωστα, στην πόλη, ωστόσο, σχεδόν κάθε βδομάδα γίνονται μερικά από τα μεγαλύτερα πάρτι για φοιτητές Erasmus. Πιο σύνηθες στέκι, το Venti στου Ψυρρή, το οποίο κάθε Σαββατοκύριακο γεμίζει από σπουδαστές από όλην την Ευρώπη που πίνουν φθηνό αλκοόλ και χορεύουν όρθιοι, πολλές φορές τυλιγμένοι με τις σημαίες των χωρών τους.
Σ' ένα τέτοιο πάρτι ήταν χθες και ο Βάλντεμαρ που ήρθε στην Αθήνα για να παρακολουθήσει μαθήματα στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, ωστόσο, έχει μία διαφορετική προσέγγιση για τη ζωή ενός φοιτητή Erasmus. «Φυσικά θα πάω σε πάρτι, είμαι φοιτητής, αλλά συνάμα πρέπει να διαβάσεις, να κάνεις εργασίες, να συμμετέχεις σε μαθήματα. Είχα κάνει επίσης ένα εξάμηνο στην Σλοβενία. Υπάρχουν πολλοί μύθοι σχετικά με την έξαλλη ζωή. Πράγματι μπορεί να υπάρχουν κάποιοι που το κάνουν όλο αυτό, αλλά θυμάμαι πως στο προηγούμενο Erasmus πρέπει να διάβαζα πιο πολύ από το πανεπιστήμιό μου στο Βίλνιους».
Πέραν, όμως, των νυχτερινών μαγαζιών, οι πιο πολλοί απ' αυτούς συνηθίζουν να μαζεύονται όλοι μαζί στα διαμερίσματά τους, τα οποία αποτελούν, κατά κάποιο τρόπο, κοινόβιους χώρους. Άλλωστε οι περισσότεροι μένουν 3 και 4 μαζί στο ίδιο διαμέρισμα για να μοιράζονται τα έξοδα. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και στην περίπτωση της Μάρτα και του Βάλντεμαρ.
Η λύση της συμβίωσης για τους περισσότερους, πέρα από την εξοικονόμηση χρημάτων, είναι επιτακτική καθώς θα ήταν πολύ δύσκολο, όπως παραδέχονται και οι δυο τους, να προσαρμοστούν μόνοι τους στους τρελούς ρυθμούς της Αθήνας.
Στο κομμάτι αυτό προσπαθεί να βοηθήσει το ESN, ένα δίκτυο το οποίο δημιουργήθηκε ουσιαστικά για να στηρίζει τους φοιτητές οι οποίοι φτάνουν μόνοι τους σε μια ξένη χώρα και να τους βοηθά σε γραφειοκρατικά και όχι μόνο ζητήματα.
Το Erasmus Student Network ιδρύθηκε το 1989, δυο χρόνια μετά την έναρξη του προγράμματος, ουσιαστικά από τους πρώτους συμμετέχοντες, οι οποίοι κλήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες για να δώσουν σάρκα και οστά στο νέο αυτό δίκτυο.
Σήμερα, 30 χρόνια μετά, στο ESN συμμετέχουν 39 χώρες, ενώ υπάρχουν 14,5 χιλιάδες εθελοντές σε όλη την Ευρώπη οι οποίοι υποστηρίζουν 220 χιλιάδες φοιτητές ετησίως.
Εθελοντές του είναι κι αυτοί στην Ελλάδα που τους βοηθούν να βρουν σπίτι στην πόλη, να τους ξεναγήσουν στην Αθήνα και στους χώρους του πανεπιστημίου και να τους δείξουν τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να μετακινηθούν.
«Το πρώτο και το κυριότερο πρόβλημα για έναν φοιτητή που έρχεται στη χώρα είναι να βρει ένα σπίτι για να μείνει. Ξέρεις, οι πρώτες μέρες είναι πολύ σημαντικές γιατί σκέψου πως ένας νέος έρχεται σε μια χώρα στην οποία δεν έχει ξαναπάει ποτέ στη ζωή του ως τότε. Χρειάζεται έναν άνθρωπο να τον βοηθήσει, κάτι που δυστυχώς δεν το παρέχει το πρόγραμμα Erasmus.
»Μπορεί να προσφέρει μια οικονομική βοήθεια για να κινηθεί και να φτάσει στο πανεπιστήμιο αλλά από κει και πέρα δεν γνωρίζει πού είναι η βιβλιοθήκη και το γραφείο Erasmus, παραδείγματος χάριν. Το πανεπιστήμιο δεν μπορεί να τα παρέχει όλα αυτά, οπότε εμείς είμαστε η προέκτασή του» εξηγεί ο Κωστής Γιαννίδης.
Το ESN, μάλιστα, έχει δημιουργήσει το «buddy system», ένα πρόγραμμα κατά το οποίο ένας Έλληνας φοιτητής, που συνήθως έχει περάσει ένα εξάμηνο σε πανεπιστήμιο του εξωτερικού, εθελοντικά αναλαμβάνει να βοηθήσει τα πρώτα εικοσιτετράωρα έναν άλλον νεοφερμένο στην πόλη.
Ο Βάλντεμαρ μπορεί να μένει στην Αθήνα μόλις 3 βδομάδες αλλά έχει μάθει ήδη να κινείται με τα λεωφορεία, για τα οποία, ωστόσο, δεν έχει την καλύτερη άποψη, καθώς τα θεωρεί πολύ παλιά και κακοσυντηρημένα. «Καμία σχέση με αυτά του Βίλνιους».
Δεν είναι, όμως, η μόνη διαφορά που εντοπίζει συγκριτικά με την πατρίδα του. «Η κατάσταση που επικρατεί εδώ στους δρόμους είναι απαίσια και πολύ δύσκολη για μένα. Στη Λιθουανία, κανείς πεζός δεν περνάει τον δρόμο με κόκκινο, εδώ το κάνουν πάρα πολλοί. Είναι πολύ περίεργο όταν το βλέπεις. Μπορεί βέβαια να μάθω να κινούμαι έτσι και να το κάνω και στο Βίλνιους» λέει γελώντας.
Η Μάρτα από την άλλη μένει στην Κυψέλη, ωστόσο, γνωρίζει πως το βράδυ δεν είναι και η πιο ασφαλής περιοχή για να κινηθεί. «Όταν ήρθα, μου είπαν παιδιά από την Ελλάδα πως πρέπει να προσέχω, γιατί δεν είναι σαν την Πορτογαλία».
»Ξέρω πως η Κυψέλη δεν είναι και από τα πιο ασφαλή μέρη, αλλά εγώ νιώθω πολύ καλά. Δεν είναι τουριστική περιοχή, μοιάζει πιο πολύ τυπική Αθήνα. Οι δρόμοι δεν είναι καθαροί, βλέπω πολλή φτώχεια και ανθρώπους να κοιμούνται στον δρόμο» σημειώνει η ίδια.
Τις πρώτες μέρες παθαίνει σοκ με την εικόνα της ΑΣΟΕΕ, όπου βρέθηκε για να παρακολουθήσει μαθήματα του τμήματος Marketing και Επικοινωνίας. «Τρόμαξα στην αρχή όταν πήγα στο πανεπιστήμιο, επειδή είναι ένα επικίνδυνο μέρος. Πωλούν κοκαΐνη μέσα στο χώρο, τσιγάρα. Βλέπω τα πάντα τη μέρα και τη νύχτα. Πραγματικά δεν βγάζει νόημα για ποιο λόγο δεν μπαίνει η αστυνομία μέσα. Έτσι θα μπορούσε να γίνει ένας ασφαλής χώρος για τους φοιτητές».
«Τρόμαξα στην αρχή όταν πήγα στην ΑΣΟΕΕ, επειδή είναι ένα επικίνδυνο μέρος. Πωλούν κοκαΐνη μέσα στο χώρο, τσιγάρα. Βλέπω τα πάντα τη μέρα και τη νύχτα. Πραγματικά δεν βγάζει νόημα για ποιο λόγο δεν μπαίνει η αστυνομία μέσα. Έτσι θα μπορούσε να γίνει ένας ασφαλής χώρος για τους φοιτητές»
Ένα, ωστόσο, από τα προτερήματα των ελληνικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι πως στα περισσότερα από αυτά η σίτιση για τους ίδιους στις κατά τόπους λέσχες είναι δωρεάν, κάτι το οποίο δεν ισχύει στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Και οι δυο τους σιτίζονται σχεδόν αποκλειστικά στα φοιτητικά εστιατόρια, καθώς δεν θα μπορούσαν να τα βγάλουν πέραν οικονομικά αλλιώς. Ο Βάλντεμαρ, μάλιστα, προσπάθησε να δοκιμάσει και σουβλάκι, ωστόσο, του φάνηκε ιδιαίτερα λιπαρό για τα γούστα του. Δεν νομίζει πως θα ξαναδοκιμάσει.
Στην περίπτωση της Μάρτα, το πανεπιστήμιο της τής παρέχει συνολικά 1.000 ευρώ για τους μήνες διαμονής της στην Αθήνα, τα οποία, όμως, δεν αρκούν, και έτσι οι γονείς της τής στέλνουν επιπλέον.
Και οι δύο θεωρούν τη ζωή εδώ σαφώς φθηνότερη από το Βίλνιους και τη Λισαβόνα αντίστοιχα. Μόνη εξαίρεση ίσως αποτελεί το αλκοόλ, ωστόσο, είναι τόσο όμορφη η Αθήνα ειδικά αυτή την περίοδο, που δεν θα την άλλαζαν με τίποτα.
Ο Βάλντεμαρ θυμάται πως έφυγε από το Βίλνιους με χιόνια και θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν και έφτασε εδώ με το θερμόμετρο να αγγίζει τους 20 βαθμούς. «Σε μας αν φτάσει τους 30, θα 'ναι λες και ήρθε η αποκάλυψη» λέει γελώντας.
Στόχος της Μάρτα, από την άλλη, είναι να γυρίσει όλη την Ελλάδα μέχρι το καλοκαίρι. Έχει προλάβει, μάλιστα, να πάει εκδρομή μέχρι την Έδεσσα.
Ο κ. Γιαννίδης θεωρεί πως η χώρα πρέπει να επενδύσει για να προσελκύσει περισσότερους φοιτητές από όλη την Ευρώπη. «Μια χώρα ελκυστική σαν την Ελλάδα, μ' αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα, θεωρώ πως θα μπορούσε να τα πάει ακόμα καλύτερα.
»Πρέπει να υπάρξουν πρωτοβουλίες ώστε η χώρα μας να γίνει πόλος έλξης για τους φοιτητές Erasmus. Τα πανεπιστήμιά μας οφείλουν να γίνουν πιο εξωστρεφή. Υπάρχουν ακόμη μερικά που δεν διαθέτουν καν μαθήματα στα αγγλικά. Ήδη κάποια τα 'χουν καταφέρει. Κάθε χρόνο φαίνεται, όμως, πως τα νούμερα της προσέλκυσης ανεβαίνουν».
σχόλια