Τι είναι «camp»; Σίγουρα όχι εμείς το καλοκαίρι μέσα σε σκηνές στα νησιά του Αιγαίου. Είναι όμως το φόρεμα από κρέας της Lady Gaga το 2010 και η εμφάνισή της μέσα σε ατέλειωτα φτερά στη Βενετία έναν χρόνο πριν. Είναι τα γυαλιά, τα καπέλα και οι περούκες του Elton John τη δεκαετία του '70. Είναι η Μάρλεν Ντίτριχ ντυμένη άντρας, τα τσιτάτα του Oscar Wilde και ο RuPaul σε όλα, o αδελφός του Λουδοβίκου ΙΔ' όταν χορεύει και όταν ποζάρει. Ακόμα, είναι οι Army of Lovers και ο Franco Moschino, η Αλίκη Βουγιουκλάκη στη «Νεράιδα και το παλικάρι», ο Μποστ, η Δήμητρα από τους «Απαράδεκτους» και η Καίτη Φίνου ντυμένη πανκ το καλοκαίρι στο νησί σε ταινία του '80. Camp είναι όλες οι συλλογές του Gucci υπό τον Alessandro Michele, όπως και το θέμα της φετινής έκθεσης του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης (γνωστού και ως ΜΕΤ) που θα ανοίξει τη Δευτέρα με τη σημαντικότερη σήμερα βραδιά για τη μόδα, το Met Gala.
Αν είστε ακόμα χαωμένοι όσον αφορά τη θεματική, μην ανησυχείτε, συμβαίνει σε όλους. Πιθανότατα όλα ξεκίνησαν όταν το MET άρχισε να σκέφτεται ποια θα ήταν η επόμενη έκθεση μετά από εκείνη με τη μεγαλύτερη προσέλευση – δηλαδή την περσινή, με θέμα τη μόδα και τον καθολικισμό. Και πώς αντιμετωπίζεις ένα σύμβολο, τον σταυρό, που εμπνέει σεβασμό, κύρος, δύναμη, είναι παγκόσμια γνωστό και γεμάτο πόνο και τραγωδία; Βλάσφημα!
Αν βιαστείτε να πείτε πως όλο αυτό είναι απλώς κιτς, πάλι θα σας προλάβω. Εδώ δεν θέλουμε να κάνουμε επιμελημένα και υπεύθυνα άσχημα πράγματα. Δεν πρόκειται να τοποθετηθούμε πάνω στο μεγάλο και αρμονικό, στο αληθινό και φυσικό.
Το camp δεν είναι κάτι που, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, το καταλάβαιναν όλοι. Δεν πρόκειται για ένα σετ από κανόνες, κίνημα, έστω μανιφέστο. Δεν έχουμε μανιέρα, πεντακάθαρο τρόπο σκέψης, είναι τα σχόλια και η έκφραση μιας κλίκας πάνω στην κουλτούρα μας.
Πρόκειται για μια «ευαισθησία», όπως γράφει χαρακτηριστικά η Suzan Sontag το 1964 στο δοκίμιό της «Notes on Camp» για το ειρωνικό, το τεχνητό, την ιλαρότητα, το περίπλοκο: είναι καλό γούστο πάνω στο κακό γούστο, είναι αυτό που λέμε χαρακτήρας. Το παραπάνω προφητικό και υπέροχο δοκίμιο (μπορείτε να το διαβάσετε ολόκληρο εδώ) είναι και ο χάρτης στον οποίο βασίζεται η έκθεση του ΜΕΤ και σύμφωνα με τον επιμελητή της έκθεσης Andrew Bolton, η περίοδος της ανθρωπότητας που ζούμε τώρα είναι εξαιρετικά camp.
Αν βιαστείτε να πείτε πως όλο αυτό είναι απλώς κιτς, πάλι θα σας προλάβω. Εδώ δεν θέλουμε να κάνουμε επιμελημένα και υπεύθυνα άσχημα πράγματα. Δεν πρόκειται να τοποθετηθούμε πάνω στο μεγάλο και αρμονικό, στο αληθινό και φυσικό. Το camp δεν είναι η άλλη όψη του νομίσματος. είναι μονάχα άλλη μια όψη που δεν περίμενες πως υπήρχε, μια ματιά πάνω στη ματιά που έχουμε, μαζί με άλλες ματιές που δεν είχαμε σκεφτεί πως μπορούν να συνδυαστούν με έναν τρυφερό τρόπο που κάνει οτιδήποτε φαίνεται αποκρουστικό, θελκτικό. «Ξέρω πως έλκομαι από το camp με τον ίδιο τρόπο που νιώθω προσβεβλημένη από αυτό» γράφει η Sontag στο δοκίμιό της.
H λεπτή αυτή γραμμή της ευαισθησίας απέναντι στο εξωφρενικό και ειρωνικό παραμένει camp μονάχα όταν προέρχεται από ένα σημείο αθωότητας. Οι άνθρωποι που ενστερνίζονται και εκπέμπουν το camp δεν το κάνουν επί τούτου – δεν είναι κάτι που αποφασίζουν. Αυτά είναι επικά λάθη που γίνονται στα σοβαρά και γι' αυτό παραμένουν αναλλοίωτα στον χρόνο. Εκείνη τη στιγμή είναι απολύτως σοβαροί απέναντι στην απόφασή τους για μια κολεξιόν με «χρυσό, μόνο χρυσό, και τεχνολογία και την Κλεοπάτρα και τους Αιγύπτιους Φαραώ και τον πλούτο, μαζί με σιλουέτες New Look» – μία από τις συλλογές του Dior υπό τον Galliano με ρούχα τόσο εξοργιστικά και μη φορέσιμα που κατέληγαν εκθαμβωτικά και αποχαυνωτικά.
Η επιμέλεια με την οποία κάνεις τόσο δραματικά λάθος, με τόσο αξέχαστο και μεγαλειώδη τρόπο, ή η εμμονή να σχολιάζεις με βαθιά ειρωνικό τρόπο την γκαρνταρόμπα που η κοινωνία σού λέει πως πρέπει να φοράς ήταν για αιώνες ένα καπρίτσιο της αριστοκρατίας, ένας κώδικας που καταλάβαινε μονάχα μια κλίκα διανοουμένων, η κληρονομιά που μας έδωσε η gay κοινότητα. Ποτέ μέχρι σήμερα το αισθητικά κακόγουστο δεν ήταν τόσο δημοκρατικά μοιρασμένο στους περισσότερους, τόσο μέρος της κουβέντας μας. Για όλα τα μεγάλα, κακάσχημα αθλητικά παπούτσια που θα δείτε στα πόδια κοριτσιών και αγοριών, νοσταλγώντας τη δεκαετία του '90, για τις μπλούζες των Vetements και τις πασαρέλες του Gucci με τα περίεργα, αλλοπρόσαλλα, τρυφερά και ρομαντικά όνειρά τους, το σημερινό παραμύθι της μόδας είναι ένας σχολιασμός του κακού γούστου της δυτικής κοινωνίας, οι καινούργιοι κανόνες του παιχνιδιού που οι φυλές των πόλεων κρατούσαν ως σήμερα μυστικούς.
Ίσως, λοιπόν, ο βασικότερος λόγος που το camp δεν μπορεί να εξηγηθεί σε όλους με τον ίδιο τρόπο είναι γιατί σήμερα δεν είναι όλα ίδια για όλους – δεν πειράζει! Πέρασαν αιώνες για να αρχίσουμε να ξεπερνάμε την ανάγκη να είμαστε όλοι ίδιοι, έγιναν μπόλικα πολιτιστικά λάθη και τώρα πια θέλουμε βάλουμε φτερά στην καμπούρα μας και να νιώσουμε νοσταλγία για τα faux pas που έγιναν με απόλυτη σοβαρότητα και αθωότητα. Κρατώντας τα λόγια της Sontag, το camp είναι γενναιόδωρο και ποτέ μνησίκακο, δεν είναι Ιερά Εξέταση ούτε fashion police. Είναι ένα βράδυ που όλοι μας χορέψαμε κάτι που ντρεπόμασταν πολύ.
Δείτε 14 εικόνες από τα εκθέματα
σχόλια