Κορίτσια χτυπούν ρυθμικά ένα τύμπανο. Φωνάζουν: «Η πατριαρχία μάς δικάζει». Ουρλιάζουν κατά της αστυνομικής βίας. Η βία των ανδρών τις κυνηγάει «από την κούνια», λένε. Κάποιοι άνδρες γράφουν με κιμωλία στο πεζοδρόμιο μηνύματα συμπαράστασης. Οι γυναίκες χορεύουν. Παριστάνουν συλλήψεις. Δείχνουν με το δάχτυλο. Θυμώνουν. Άλλες το νιώθουν πιο πολύ κι άλλες διστάζουν. Κάποιες κουνιούνται ρυθμικά, λυγίζουν, άλλες στέκονται γεμάτες αγριάδα. Μερικές είναι παχουλές. Μερικές ζωσμένες με κορδέλες, όπου αναγράφονται συνθήματα. Η διαμαρτυρία ξεκίνησε από τη Χιλή και έφτασε σε όλο τον κόσμο. Γυναίκες στο Παρίσι, στη Βαρκελώνη, στο Βερολίνο, το τραγούδησαν. Όχι μόνον ως πράξη αλληλεγγύης. Είναι κάτι που τις αφορά προσωπικά.
Το τραγούδι μού θύμισε το φεμινιστικό παραμύθι της Φιρντάους. Η Φιρντάους (εκδόσεις Δώμα, μτφρ. Ελένη Καπετανάκη) είναι το έργο μιας μεγάλης φεμινίστριας, της Ναουάλ Αλ Σααντάουι. Αφηγείται πώς η Φιρντάους έφτασε να βλέπει άντρες και να φτύνει με αηδία. Όταν ήταν μικρή, ο μπαμπάς έτρωγε κανονικό φαγητό, οι άλλοι ξεροκόμματο. Τη δώσανε σε έναν γέρο, τον παντρεύτηκε. Έφαγε ξύλο. Έκανε να ξεφύγει και βρέθηκε να γίνει πόρνη. Ξύλο ξανά. Έψαξε δουλειές, περιέφερε το απολυτήριό της. Έψαχνε να βγάλει το ψωμί της, να γλιτώσει απ' τον μπαμπά, τον σύζυγο, τους άντρες του δρόμου που την κοίταζαν σαν να δαγκώνουν, σαν να τρώνε το εσωτερικό της.
Η Φιρντάους μαζεύτηκε. Ο κόσμος μέσα της κλείδωσε. Γνωστή τακτική σε τόσο πολλές γυναίκες. Καις αυτό που έχεις στο εσωτερικό σου για να μη βρει τίποτα δικό σου όποιος αρχίσει να μπαίνει στο κεφάλι σου, τη ζωή, το σώμα σου και να σ' εξουσιάζει. Μια τακτική καμένης γης, για να γλιτώσεις.
Όταν πας να μιλήσεις για φεμινισμό, σε κοιτάνε όλοι σαν να τους προσφέρεις ξινισμένο γάλα που βρομάει και φέρνει εμετό. Ακούς ότι η φάση του φεμινισμού πέρασε. Αυτά λύθηκαν. Παρωχημένα πράγματα. Κι όμως. Υπάρχουν πράγματα που δεν είναι καθόλου αυτονόητα και δεν γίνεται να μη μιλάμε γι' αυτά.
Το ξύλο, οι βιασμοί, η βία στο σπίτι, η απλήρωτη εργασία μες στην οικογένεια, δεν είναι ιστορία, δεν είναι παρελθόν. Είναι το παρόν των γυναικών εδώ και τώρα. Πώς να ξεφύγεις όταν σου σπάνε την αυτοπεποίθηση κάθε μέρα με κλοτσιές, κακίες και προσβλητικά αγγίγματα; Πώς να πιστέψεις ότι θα βρεις το δίκιο σου όταν νιώθεις ότι η θέση σου είναι διαλεγμένη «από την κούνια»; Αυτό τραγουδάει ο επαναστατικός ύμνος της Χιλής: όχι άλλες γυναίκες ξένες προς τους εαυτούς τους, τα όνειρά τους, τους στόχους τους, σε ματαιωμένες ζωές, σε ρόλους που επιλέχτηκαν για λογαριασμό τους απ' την ανδροκρατία.
Πολλά απ' τα κορίτσια που βλέπω στα βίντεο του «Ο βιαστής είσαι εσύ» είναι στην ηλικία μου. Δεν ξέρω για τα κορίτσια στη Χιλή. Ούτε για τις γυναίκες του αραβικού κόσμου που εμπνέουν τη Ναουάλ Αλ Σααντάουι, όλες αυτές τις Φιρντάους που τις «δίνουν» στους άντρες τους και τις ξυλοκοπούν με το παραμικρό. Αλλά για μας εδώ, στην Ευρώπη, το τραγούδι αυτό είναι και μια έκφραση συλλογικής κατάρρευσης των ψευδαισθήσεων. Όλες όσες είμαστε τώρα στα εικοσικάτι μας πήγαμε σχολείο με την ιδέα ότι κάποια θέματα είναι λυμένα. Μπήκαμε και βγήκαμε από σχολικές αίθουσες ακούγοντας ότι η ανισότητα είναι κάτι κακό, αλλά που κάπως το παλέψαμε, το λύσαμε, το έχουμε ξεπεράσει.
Έτσι κι εγώ, και πολλές γυναίκες της γενιάς μου, μάλλον νομίσαμε ότι μας περίμεναν δυσκολίες και προκλήσεις, αλλά δεν είχαμε ιδέα πόσο πολλές από αυτές θα είχαν σχέση με το φύλο μας ή με την άρνησή μας να γίνουμε θηλυκοί συμπαραστάτες της ανδροκρατίας, αφήνοντας τα πράγματα όπως είναι σε χίλιους δυο τομείς, από την έρευνα και την τέχνη μέχρι την πολιτική και την οικονομία. Το ένα σοκ διαδέχτηκε το άλλο.
Στη χώρα μας, και στην Ευρώπη, πέφτει ξύλο. Πολλές γυναίκες βιάζονται απ' τους συντρόφους τους, απ' τους μάτσο τύπους της γειτονιάς. Αλλά υπάρχουν και πιο ύπουλες εκφράσεις εκφοβισμού. Μηνύματα στα κινητά κάθε τρεις και λίγο στα όρια της παρενόχλησης. Επικίνδυνοι δρόμοι, επιθέσεις, βρισιές. Αλλά και ακόμα πιο ύπουλες μορφές ελέγχου. Χαμηλότεροι μισθοί, επειδή «δεν προσπαθείς αρκετά», ερωτήσεις του στυλ «σκοπεύεις να κάνεις παιδί;» τη μέρα της συνέντευξης για δουλειά και μόνιμα σχόλια μπροστά ή πίσω από την πλάτη, από άντρες και από γυναίκες-στυλοβάτες της αντρικής υπεροχής.
Όλες όσες είμαστε τώρα στα εικοσικάτι μας πήγαμε σχολείο με την ιδέα ότι κάποια θέματα είναι λυμένα. Μπήκαμε και βγήκαμε από σχολικές αίθουσες ακούγοντας ότι η ανισότητα είναι κάτι κακό, αλλά που κάπως το παλέψαμε, το λύσαμε, το έχουμε ξεπεράσει. Δεν είχαμε ιδέα...
Όταν πας να μιλήσεις για φεμινισμό, σε κοιτάνε όλοι σαν να τους προσφέρεις ξινισμένο γάλα που βρομάει και φέρνει εμετό. Ακούς ότι η φάση του φεμινισμού πέρασε. Αυτά λύθηκαν. Παρωχημένα πράγματα. Κι όμως. Υπάρχουν πράγματα που δεν είναι καθόλου αυτονόητα και δεν γίνεται να μη μιλάμε γι' αυτά. Ο σχηματισμός μιας γυναικοκρατούμενης κυβέρνησης στη Φινλανδία, τα νεανικά πρόσωπα των γυναικών που αναλαμβάνουν την ηγεσία της χώρας (όχι για πρώτη φορά), ήρθαν σαν ειδήσεις γεμάτες φρεσκάδα να μας εμπνεύσουν.
Όμως, δεν είναι όλα ρόδινα, κάθε άλλο. Ας ακούσουμε τη μοναχική, σκληρή και αγριεμένη αλήθεια της Φιρντάους. Την αγριάδα των γυναικών που βγαίνουν στον δρόμο. Ας παρατηρήσουμε τι επιμονή χρειάζεται για τις γυναίκες που κρατάνε ένα μαγαζί, μια επιχείρηση, έναν όμιλο. Ο σεξισμός που αποκλείει τις γυναίκες από υψηλές θέσεις στην αγορά εργασίας είναι ενδεικτικός της λογικής των αποκλεισμών: γιατί να στερηθούν οι άντρες την υπερεξουσία τού να βγάζουν και να μοιράζουν χρηματικά ποσά; Ο viral χορός δείχνει ότι ξυπνήσαμε και διεκδικούμε αυτά που άλλοι βρίσκουν έτοιμα «από την κούνια».
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
σχόλια