AN KAI ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΟΣ, έχω πάντα μπροστά μου την εικόνα άδειων ραφιών στα λιγοστά σούπερ μάρκετ και την αίσθηση του βωβού τρόμου για το day after το πρωινό της επιστράτευσης του 1974. Σαφώς μεγαλύτερος, θυμάμαι τη διάχυτη σύγχυση που προκάλεσε η παραπληροφόρηση γύρω από το AIDS, κάπου στα μέσα των '80s ‒ φιλιόμαστε, δίνουμε τα χέρια άφοβα, μοιραζόμαστε το φαγητό; Και βέβαια, ποιος μπορεί να ξεχάσει το αντίθετο της κατάστασης που βιώνουμε σήμερα, όταν, μετά από έναν μεγάλο σεισμό, όλοι ξεχύνονταν στους δρόμους, απέφευγαν και να πλησιάσουν τα σπίτια τους μέχρι να σταματήσει ο τρόμος του και να αποτιμηθεί η ανθρώπινη απώλεια και η υλική ζημιά. Έστω και προσωρινά, η φοβέρα της φύσης υπενθύμισε την ανάγκη της ένωσης. Και της κατανόησης.
Στη θεωρία, είναι πολύ πιο δύσκολα να επικοινωνήσεις με την κεκτημένη ευελιξία της καθημερινότητας κλεισμένος σπίτι σου. Τα μέτρα προφύλαξης κατά της διασποράς του ιού μάς έφεραν στην πρωτόγνωρη θέση να αναλογιστούμε πώς θα βοηθήσουμε δραστικότερα, υπακούοντας στη λογική και εφαρμόζοντας τις απανωτές έκτακτες ρυθμίσεις. Ναι, η πρώτη αντίδραση δεν θα μπορούσε παρά να είναι η δυσφορία, το αρνητικό συναίσθημα της αναστολής της ελευθερίας και της ανατροπής των δεδομένων μας. Αλλά και ένα τίναγμα εγωιστικό προς την απείθεια, την απόδραση από την εντολή για οπισθοχώρηση. Κανείς πλέον δεν θέλει απλώς να επιβιώνει αλλά να ζει, και μάλιστα όσο καλύτερα γίνεται. Η μεγαλύτερη διαφορά με ό,τι έχει προϋπάρξει είναι πως δεν μιλάμε για ατομική «συμφορά» αλλά για κάτι πολύ σοβαρό, εντελώς γενικευμένο, που δεν κάνει διάκριση σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ή γεωγραφικές ομάδες και που μας αφορά όλους. Και μόνο όλοι μαζί θα το αναστείλουμε, με τη δύναμη της λογικής και της ψυχραιμίας, και όχι με το σύνδρομο της ισοπεδωτικής καραντίνας.
Σίγουρα δεν θα εφεύρουμε τον διαφορικό λογισμό, όπως ο Ισαάκ Νεύτων όταν σφραγίστηκε το πανεπιστήμιο του Cambridge. Μπορούμε, όμως, να δούμε. Να ακούσουμε. Να συζητήσουμε. Και να σκεφτούμε.
Ως συμμέτοχος στον ευρύτερο ψυχαγωγικό τομέα, είδα τα πρώτα σημάδια, θορυβήθηκα και περίμενα. Στην επιστροφή από το Βερολίνο, συνάδελφοι και φίλοι δώσαμε ραντεβού στη Θεσσαλονίκη για το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ. Η συνέντευξη Τύπου έγινε, αλλά λίγο αργότερα οι διοργανωτές αποφάσισαν να μη ρισκάρουν και ανέβαλαν το event, διατηρώντας ορθώς τις εκδηλώσεις της Αγοράς με τηλε-παρουσιάσεις. Ακόμα και όταν η EON Productions προέβλεψε τι θα γινόταν, σε πείσμα της επίσημης βρετανικής άρνησης να εναρμονιστεί με τα μέτρα που εφάρμοσαν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, μεταθέτοντας για τον Νοέμβριο, αντί για τις αρχές Απριλίου, το μεγάλο της όπλο, το «No time to die» με τον Ντάνιελ Κρεγκ στην τελευταία του περιπέτεια ως 007, η ελληνική διανομή αψήφησε την αμηχανία της αγοράς και έριξε στις αίθουσες 8 νέες ταινίες ‒ ή, αλλιώς, μεθερμηνεύοντας την κίνηση, έσπευσε να προλάβει τα χειρότερα.
Την προηγούμενη εβδομάδα, μόλις μία ταινία έμεινε στην προγραμματισμένη θέση της και τελικά βγήκε στις αίθουσες μία μέρα πριν αυτές κλείσουν. Σε χρόνο dt όλο το παγκόσμιο σινεμά πάγωσε, τα άρματα μάχης των στούντιο ξεχαρβαλώθηκαν από τις φιξαρισμένες ημερομηνίες τους, παραγωγές σταμάτησαν. Η «έξοδος» μετατέθηκε μέχρι νεωτέρας. Οι εξελίξεις, καταιγιστικές. Η διασκέδαση έπαψε να έχει σημασία και το περιβάλλον της φάνταζε άσχετο.
Το traffic στο ηλεκτρονικό γραμματοκιβώτιο φρέναρε, τα τυπικά σταθερά εβδομαδιαία mails έσβησαν και αντικαταστάθηκαν με ενημέρωση για ακυρώσεις, αναβολές και εργασία των γραφείων από το σπίτι. Ώσπου εξαφανίστηκαν. Σήκωσα το κεφάλι και αντιλήφθηκα πως όλος ο κόσμος σταμάτησε. Με τα mails και τις πρεμιέρες θα ασχολούμαστε τώρα;
Ιδιάζον, ύπουλο concept ο πόλεμος εν καιρώ ειρήνης. Και πιο συγκεκριμένα, ακόμα πιο παράξενη η πειθαρχία στην αποχή. Από τη σωματική επαφή και την casual συναλλαγή. Τη συνεύρεση, τη συνεστίαση, το ραντεβού, την άσκοπη, ευεργετική βόλτα. Τα στέκια έβαλαν άνω τελεία και όλος ο πλανήτης μένει σπίτι. Και οφείλει να το δει με άλλο μάτι. Γιατί αξίζει τον κόπο. Ακούγεται ειρωνικό να ορίζεται ως κόπος να μένεις σπίτι, να μην ιδρώνεις και να κουράζεσαι με την ιδέα ότι το far niente μπορεί και να μην είναι dolce. Ομολογώ πως τη χαρά μου να φυλλομετρώ κάποια σφραγισμένα ή άπαιχτα βινύλια που αναρωτιόμουν τόσα χρόνια πότε θα άκουγα (μια γερή γρίπη έλεγα, πού να το φανταστώ;), να καμαρώνω τα βιβλία που αξίζουν μια δεύτερη ή τρίτη ανάγνωση και να ξεσκονίζω DVD και μαζί το player που έχει κουραστεί να μένει άπραγο, βλέποντας το laptop να μονοπωλεί τη θέαση ταινιών, συνοδεύει η λύπη για τη μητέρα μου που δεν τολμώ εδώ και πολλές μέρες να επισκεφτώ, για ευνόητους λόγους. Είμαι σίγουρος πως δεν είμαι ο μόνος που ανησυχεί. Αλλά δεν νιώθω ανήμπορος, γιατί τη βοηθώ αφήνοντάς τη μόνη στο σπίτι. Και στο μεταξύ, όπως όλοι, στο μεσοδιάστημα των εκατοντάδων refresh για τα νέα μέτρα και τις ειδήσεις σκέφτομαι. Όχι μόνο το κακό που μας βρήκε ξαφνικά, και τόσο γρήγορα, αλλά και το πώς μπορεί να ξεμπλοκάρει ο άνθρωπος όταν τα δεδομένα του βραχυκυκλώνουν. Η επαφή με τους οικείους όχι μόνο δεν χάνεται αλλά γίνεται πιο τρυφερή, συμπονετική, εγκάρδια. Το τυπικό «τι κάνεις;» αποκτά επιτέλους βαρύτητα. Το βλέπω το νοιάξιμο, ακόμα και στην εξ αποστάσεως επαφή, στα social, στα τηλεφωνήματα, στα mails. Είμαστε μέσα μαζί και για πρώτη φορά καλούμαστε να δράσουμε πνευματικά για να προφυλάξουμε την υγεία μας ‒ εξαιρούνται όσοι επιμένουν να συναντήσουν πρόωρα την αιώνια ζωή με τον σταυρό στο χέρι.
Ο οικόσιτος περιορισμός κρύβει παγίδες. Να ενδώσουμε σε μια μοιρολατρική φαυλότητα (μας τα 'λεγαν οι επιστημονικές φαντασίες, μας εκδικείται η φύση). Ή κάτι χειρότερο: να μείνουμε αδρανείς. Σίγουρα δεν θα εφεύρουμε τον διαφορικό λογισμό, όπως ο Ισαάκ Νεύτων όταν σφραγίστηκε το πανεπιστήμιο του Cambridge. Μπορούμε, όμως, να δούμε. Να ακούσουμε. Να συζητήσουμε. Και να σκεφτούμε. Κάτι καινούργιο. Προσωπικά αδράχνω την ευκαιρία για να αποτιμήσω το σινεμά του 21ου αιώνα, τις ταινίες που παρακολουθούμε εδώ και δύο δεκαετίες και δεν έχουμε σταθεί για να καταλάβουμε τι μας λένε. Η αμφιβολία είναι ηθικό καθήκον, έχει πει ο Γκέρχαρντ Ρίχτερ, και η τρέχουσα αβεβαιότητα μας προτρέπει να κινηθούμε αλλιώς για να αντιληφθούμε μια διογκωμένη πραγματικότητα. Έστω και σε προσωρινή στάση. Μόνοι και μαζί.
σχόλια