Με το όνομα Χρύσα (ή Chryssa) ήταν γνωστή η διεθνούς φήμης γλύπτρια και ζωγράφος, Χρύσα Βαρδέα που πέθανε σήμερα στα 80 της χρόνια.
Είχε γεννηθεί στην Αθήνα, το 1933 στην περιοχή του Ζωγράφου. Έργα της βρίσκονται σε διάφορα μουσεία, πινακοθήκες και συλλογές σε ολόκληρο τον κόσμο. Ήταν γνωστή για την χρήση υλικών όπως το αλουμίνιο, ο γύψος αλλά και τα φώτα νέον.
H Χρύσα υποστήριζε ότι αν πετύχει κάποιος στην Αμερική πετυχαίνει παντού. Στην Αμερική έφτασε νέα και κέρδισε μια ξεχωριστή θέση στην ιστορία της αμερικάνικης πρωτοπορίας.
"Ζούσα στο κέντρο της Νέας Υόρκης και δε νοσταλγούσα τίποτα», έλεγε συχνά.
Οι γονείς της έφτασαν στην Ελλάδα πρόσφυγες το 1922.
«Η μητέρα μου ήταν χήρα και είχε τρία κορίτσια. Η μία έγινε γιατρός, εγώ έφυγα στο Παρίσι και ύστερα από δύο χρόνια στην Αμερική. Και στις δύο χώρες σπούδασα σε Σχολές Καλών Τεχνών».
Από μικρή ζωγράφιζε και κάποια στιγμή θέλησε να αναμετρηθεί με τους καλλιτέχνες του εξωτερικού. Αποφάσισε να πάει στην Αμερική, θεωρώντας την πιο ανοιχτή χώρα.
Η Αμερική ζούσε στο ρυθμό του κινήματος του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, του Πόλοκ και του Ντε Κούνινγκ.
Ακολούθησε το κίνημα "nouveau realism".
Το ξεκίνησαν ο Τζάσπερ Τζόουνς, ο Μπομπ Ράουσενμπεργκ και η Χρύσα. Με το νέον θα ασχοληθεί αρκετά αργότερα, το 1963, αφού έκανε στατικές μελέτες φωτός.
Θεωρείται και πρωτοπόρος της μίνιμαλ αρτ και λόγω των "κυκλαδικών Βιβλίων" της.
Η Χρύσα εξέθεσε σε όλες τις μεγάλες γκαλερί του κόσμου.
Περισσότερα από 120 έργα της βρίσκονται σε αμερικανικά μουσεία.
[+] Βιογραφία, από την Βικιπαίδεια.
Η οικογένειά της, αν και καταγόταν από την γνωστή μανιάτικη οικογένεια των Μαυρομιχαλαίων, ήταν φτωχή, ενώ ο πατέρας της είχε πεθάνει πριν τον γνωρίσει. Αρχικά σπούδασε κοινωνική πρόνοια στην Αθήνα. Κάποιος Έλληνας κριτικός πείθει την οικογένειά της να την στείλουν στο Παρίσι. Το 1953 πηγαίνει στο Παρίσι, όπου και σπουδάζει στην Ακαδημία Γκραντ Σωμιέρ για ένα χρόνο. Το 1954 αναχωρεί για την Αμερική και συνεχίζει τις σπουδές της στη Σχολή Καλών Τεχνών στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας για άλλο ένα χρόνο. Από το 1957, εγκαθίσταται στη Νέα Υόρκη, οπού και δημιουργεί το εργαστήριό της. Εκεί θα επηρεαστεί από την Times Square και τα φώτα της. Η περιοχή αυτή θα γίνει πηγή έμπνευσης για αυτή.
Τα έργα της είναι εμπνευσμένα από την ζωή των μεγάλων αστικών κέντρων. Το πρώτο της μεγάλο έργο, τα Κυκλαδικά Βιβλία (1957), χαρακτηρίστηκαν από την κριτικό τέχνης Μπάρμπαρα Ρόουζ ως προάγγελος του Μινιμαλισμού. Η πρώτη της ατομική έκθεση πραγματοποιήθηκε το 1961 στη γκαλερί της Betty Parsons και την ίδια χρονιά στο μουσείο Γκούγκενχαϊμ της Νέας Υόρκης.
Σε διάφορα έργα της εμπνευσμένα από την Times Square (1966), την οποία συνδέει με το Βυζαντινή Αυτοκρατορία, χρησιμοποιεί αλουμίνιο και φώτα νέον. Το έργο της Οι Πύλες της Times Square (Albright Knox Art Gallery), σύνθεση από ανοξείδωτο ατσάλι, πλέξιγκλας και φώτα νέον, αποτελεί την καλλιτεχνική κορύφωση της αλλά και ένα από τα πιο σημαντικά αμερικανικά γλυπτά. Στο έργο αυτό, που έχει την μορφή δύο μεγάλων Α, χρησιμοποιεί φώτα νέον. Η χρήση γραμμάτων αλλά και νέον χαρακτηρίζουν, γενικά, τα έργα της. Το 1967 κατασκευάζει το έργο Κλυταιμνήστρα, το οποίο σήμερα βρίσκεται έξω από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Eίχε εκθέσει έργα της σε πάρα πολλά διάσημα μουσεία και γκαλερί στον κόσμο όπως το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA) στην Νέα Υόρκη, το Minneapolis' Walker Art Center (1968), το Whitney (1972), το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Μόντρεαλ (1974), το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι(1979), στην Εθνική Πινακοθήκη στην Αθήνα,, στα Ινστιτούτα Σύγχρονης Τέχνης της Βοστώνης και του Λονδίνου και έχει συμμετάσχει σε διάφορες εκθέσεις όπως οι Μπιενάλε του Σάο Πάολο (1963,1969) και της Βενετίας (1972).
Το έργο της Mott Street (1983), επηρεασμένο από την Chinatown του Μανχάταν, βρίσκεται στον σταθμό Ευαγγελισμό του Μετρό της Αθήνας.
Έργα της έχει χαρίσει, επίσης, στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης που θα γίνει στην Αθήνα. Το 1992 επέστρεψε για πρώτη φορά στην Αθήνα μετά από τριάντα πέντε χρόνια, δημιουργώντας ένα εργαστήριο στον Νέο Κόσμο, αλλά μετά επέστρεψε ξανά στην Αμερική.
___________
Η Chryssa απαντά στο Ερωτηματολόγιο του Προυστ για το LIFO.gr
*****
σχόλια