Την τρομακτική άνθηση της ανθρώπινης σκέψης τον 19ο αιώνα, καταύγασε το ελεύθερο πνεύμα του Μιχαήλ Μπακούνιν.
Κανείς επί γης δεν μίλησε στους ανθρώπους με το θάρρος, τη γνώση και τη δική του ειλικρίνεια.
Μακριά από ιδιοτέλειες και προσωπικά συμφέροντα, ο Μπακούνιν συγκρούσθηκε με όλες τις εξουσίες και τις ιδεοληψίες της εποχής του, που παραμένουν ίδιες μέχρι σήμερα.
Μας είπε για τον Θεό:
«Η ιδέα του Θεού, συνεπάγεται την παραίτηση του Ανθρώπου απ' την ανθρώπινη λογική και δικαιοσύνη. 'Οντας ο Θεός το παν, ο πραγματικός κόσμος κι ο άνθρωπος δεν είναι τίποτα. Όντας ο Θεός η αλήθεια, η δικαιοσύνη, το καλό, η ομορφιά, η δύναμη κι η ζωή, ο άνθρωπος είναι το ψέμα, η αδικία, το κακό, η ασχήμια, η αδυναμία κι ο θάνατος. Όντας ο Θεός ο αφέντης, ο άνθρωπος είναι δούλος. Ανίκανος να βρει από μόνος του τη δικαιοσύνη, την αλήθεια και την αιώνια ζωή, δεν μπορεί να τις πετύχει παρά διαμέσου της θείας αποκάλυψης».
«Αν υπάρχει Θεός, ο άνθρωπος είναι σκλάβος. Ο άνθρωπος, όμως, μπορεί και πρέπει να είναι ελεύθερος. Άρα ο Θεός δεν υπάρχει».
Μας είπε για τον άνθρωπο:
«Όντας δούλοι του Θεού, οι άνθρωποι οφείλουν να είναι, επίσης, δούλοι της Εκκλησίας και του Κράτους, στο μέτρο που ιεροποιείται από την Εκκλησία. Δεν υπάρχει, δεν μπορεί να υπάρξει Κράτος χωρίς Θρησκεία. Πάρτε τα πιο ελεύθερα κράτη του κόσμου - λογουχάρη, τις ΗΠΑ και την Ελβετία– και θα δείτε τι σημαντικό ρόλο παίζει σ' όλους τους επίσημους λόγους, η Θεία Πρόνοια, αυτή η υπέρτατη ιεροποίηση όλων των Κρατών».
Μας είπε για το κράτος:
«Το Κράτος είναι η εξουσία, η βία.
Είναι η επίδειξη κι η έπαρση της βίας. Δεν προσπαθεί απλώς να επηρεάσει, δεν επιδιώκει να προσηλυτίσει.
Και κάθε φορά που υποχρεώνεται να κάνει κάτι τέτοιο, το κάνει πολύ απρόθυμα γιατί απ' τη φύση του δεν επιδιώκει να πείσει αλλά να επιβληθεί με τη βία. Όσο κι αν προσπαθεί ν' αποκρύψει το πραγματικό του πρόσωπο, είναι απ' τη φύση του ο νόμιμος βιαστής της θέλησης των ανθρώπων, η διαρκής άρνηση της ελευθερίας τους».
Μας είπε για την αγάπη:
«Η αληθινή, πραγματική αγάπη, που δεν είναι παρά η έκφραση μιας αμοιβαίας κι ισότιμης αγάπης είναι δυνατή μόνο ανάμεσα σε ίσους. Η αγάπη του ανώτερου για τον κατώτερο, είναι ο εκμηδενισμός, η καταπίεση, κι η περιφρόνηση, είναι ο εγωισμός, η αλαζονεία κι η ματαιοδοξία, που κορυφώνονται μέσα στο αίσθημα ενός μεγαλείου, βασισμένου στην ταπείνωση των άλλων. Η αγάπη του κατώτερου για τον ανώτερο είναι εξευτελισμός, είναι ο φόβος κι η ελπίδα του δούλου που περιμένει απ' τον αφέντη του να του χαρίσει τη δυστυχία ή την ευτυχία».
Μας είπε για την πατρίδα:
«Οι λαϊκές μάζες όλων των χωρών αγαπούν βαθιά την Πατρίδα τους. Αυτό είναι μια φυσική, πραγματική αγάπη. Ο πατριωτισμός του λαού δεν είναι ιδέα αλλά γεγονός [...] Η Πατρίδα, η εθνικότητα, όπως και η ατομικότητα, είναι ταυτόχρονα ένα γεγονός φυσικό και κοινωνικό, ψυχολογικό και ιστορικό.
Δεν είναι μία θεωρητική αρχή.
Η Πατρίδα αντιπροσωπεύει το ιερό και αδιαφιλονίκητο δικαίωμα κάθε ανθρώπου, κάθε ομάδας ανθρώπων, ενώσεων, κοινοτήτων, περιοχών, εθνών να αισθάνονται, να σκέπτονται, να θέλουν και να δρουν με τον δικό τους τρόπο, και ο τρόπος αυτός είναι πάντα το αναμφισβήτητο αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας ιστορικής εξέλιξης».
Μας είπε για την κοινωνία:
«Αναμφίβολα, μέσα σε κάθε τάξη και σε κάθε κόμμα, υπάρχει μια ομάδα έξυπνων, θρασΰτατων και συνειδητά κακόβουλων εκμεταλλευτών, οι λεγόμενοι ''ισχυροί άντρες'', που είναι απαλλαγμένοι από κάθε ηθική ή πνευματική προκατάληψη κι εξίσου αδιάφοροι απέναντι σ' όλες τις πεποιθήσεις και που, αν χρειαστεί, δε θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε, προκειμένου να πετύχουν τους σκοπούς τους».
Μας είπε για τις προνομιούχες ελίτ:
«Κάθε προνομιούχος θέση, κάθε προνόμιο, έχουν σαν ιδιαίτερο γνώρισμα ότι σκοτώνουν το πνεύμα και την καρδιά των ανθρώπων. Ο προνομιούχος άνθρωπος, είτε πολιτικά είτε οικονομικά, είναι ένας άνθρωπος διεφθαρμένος στην καρδιά και το πνεύμα».
Συμπερασματικά, μας είπε:
«Αν υπάρχει Θεός, ο άνθρωπος είναι σκλάβος. Ο άνθρωπος, όμως, μπορεί και πρέπει να είναι ελεύθερος. Άρα ο Θεός δεν υπάρχει».
Δικαίως, ο συγγραφέας Α. Χέρτσεν δήλωσε:
«Αυτός ο άνθρωπος δεν γεννήθηκε κάτω από ένα συνηθισμένο άστρο, αλλά κάτω από έναν κομήτη».
σχόλια