Ιανουάριος 2022. Στην αίθουσα της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η Ρομπέρτα Μέτσολα, ευρωβουλευτής από τη Μάλτα, λαμβάνει 458 ψήφους και εκλέγεται από τον πρώτο γύρο. Είναι η νεότερη πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αλλά και η τρίτη γυναίκα που κατέχει το αξίωμα, μετά τις Σιμόν Βέιλ και Νικόλ Φοντέιν.
Ωστόσο, λίγες μέρες αφότου ξεκίνησε επίσημα η θητεία της, ως επικεφαλής του μοναδικού θεσμικού οργάνου της Ε.Ε. που εκλέγεται άμεσα από τους πολίτες, βρέθηκε αντιμέτωπη με τις πρωτοφανείς συνέπειες της πολεμικής σύρραξης στην Ουκρανία.
Γεννήθηκε το 1979 στη Μάλτα, έχει αποφοιτήσει από το College of Europe στην Μπριζ και έχει εργαστεί ως δικηγόρος, με ειδίκευση στο ευρωπαϊκό δίκαιο. Είναι παντρεμένη με τον Ukko Metsola και μητέρα τεσσάρων παιδιών. Στον ελεύθερο της χρόνο, όπως αποκαλύπτει, ασχολείται πολύ με τη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, μια συνήθεια που κληρονόμησε από τον παππού της, ο οποίος ήταν σεφ στο Βασιλικό Ναυτικό.
Στους διαδρόμους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περπάτησε για πρώτη φορά το 2013. Από τη νέα της θέση έχει σκοπό να αναδείξει ένα διαφορετικό ύφος εξουσίας, μακριά από τον ξύλινο και στερεοτυπικό λόγο του θεσμικού της ρόλου. Επιπρόσθετα, γνωρίζει καλά ότι θα κληθεί να διαχειριστεί δύσκολες και σημαντικές προκλήσεις το επόμενο χρονικό διάστημα. Άλλωστε, το στίγμα που θέλει να αφήσει φάνηκε από την εναρκτήρια ομιλία της στο Ε.Κ., στην οποία ανέδειξε ως πρώτιστες προτεραιότητες της θητείας της την ποικιλομορφία και τα δικαιώματα των LGBTQ+ ανθρώπων, σημειώνοντας ότι «το Ε.Κ. θέλει να αποτελέσει παράδειγμα σε παγκόσμιο επίπεδο για τα δικαιώματα των πολιτών, τα δικαιώματα των γυναικών και την ισότητα», αλλά και την επίλυση του Κυπριακού, υποστηρίζοντας ότι «η Ε.Ε. δεν μπορεί να θεωρείται ολοκληρωμένη όσο η Κύπρος παραμένει διχοτομημένη», ενώ πρόθεσή της είναι η προώθηση πολιτικών που θα επιφέρουν ένα «πράσινο, ψηφιακό και φωτεινό ευρωπαϊκό μέλλον».
Πριν από έναν μήνα, κανείς δεν ήθελε να πιστέψει ότι η ειρήνη στην Ευρώπη θα μπορούσε να θρυμματιστεί. Ωστόσο, η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία διέλυσε την ειρήνη που γνωρίζαμε από καιρό στην Ευρώπη.
Αυτό το κρίσιμο διάστημα το πρόγραμμά της είναι φορτωμένο με αλλεπάλληλες συναντήσεις, διασκέψεις, συνεδριάσεις και ταξίδια. Την ημέρα της συνομιλίας μας βρισκόταν στο Βερολίνο, όπου είχε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς αλλά και συνάντηση με την υπουργό Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ. Για εκείνη είναι αδιαπραγμάτευτο ότι «το Ευρωκοινοβούλιο θα εξακολουθήσει να είναι το σύμβολο και η κινητήρια δύναμη της πρωτόγνωρης ενότητας που επέδειξε η Ευρώπη».
Στην αποκλειστική συνέντευξή της στη LiFO μιλά για τον πόλεμο, την Ευρώπη, την κλιματική κρίση, την ποικιλομορφία, απαντά ξεκάθαρα σε όσους την κατηγορούν ότι αντιτίθεται σθεναρά στις εκτρώσεις και περιγράφει τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή.
— Περιμένατε ποτέ ότι στη διάρκεια της θητείας σας θα αντιμετωπίζατε έναν πόλεμο;
Πριν από έναν μήνα, κανείς δεν ήθελε να πιστέψει ότι η ειρήνη στην Ευρώπη θα μπορούσε να θρυμματιστεί. Όλες αυτές τις τελευταίες δεκαετίες, είχαμε αισθανθεί άνετα έχοντας κατά νου ότι είναι ξεκάθαρο και βέβαιο ότι θα επικρατούσε η δημοκρατία. Ωστόσο, η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία διέλυσε την ειρήνη που γνωρίζαμε από καιρό στην Ευρώπη. Και μας άνοιξε τα μάτια σε μια πραγματικότητα που θα θέλαμε να μην ήταν αληθινή. Αλλά, δυστυχώς, συνέβη. Ο πόλεμος επέστρεψε και αυτό αλλάζει τα πάντα. Επομένως, η απάντησή μας πρέπει να είναι ανάλογη με τη σοβαρή, πραγματική και αυξανόμενη απειλή για τη συλλογική μας ασφάλεια.
— Θα αλλάξει, δηλαδή, η Ευρώπη για πάντα μετά απ’ αυτόν τον πόλεμο;
Αναμφίβολα. Ο ρόλος της Ευρώπης σ’ έναν ταχέως εξελισσόμενο κόσμο μετασχηματίζεται και αυτός ο πόλεμος επιταχύνει την επείγουσα ανάγκη που υπάρχει να επαναπροσδιορίσει η Ευρώπη τις προτεραιότητές της. Σίγουρα θα χρειαστεί να ακολουθήσουμε μια διαφορετική προσέγγιση όσον αφορά τις επενδύσεις σε καινοτόμες τεχνολογίες αλλά και σε τομείς όπως η ασφάλεια και η άμυνα. Η «Στρατηγική Πυξίδα» που ανακοινώθηκε από τον επικεφαλής Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε. Josep Borrell θα υποστηρίξει τη σκέψη της Ε.Ε. για την άμυνα όπως θα διαμορφωθεί την επόμενη δεκαετία. Επίσης, θα υπάρξουν πολυάριθμες αλλαγές όσον αφορά την ενέργεια. Είναι προφανές ότι επαναξιολογούμε την ενεργειακή μας ασφάλεια, η οποία θα προέλθει από τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, των προμηθευτών και των οδών εφοδιασμού μας. Τέλος, ο στόχος μας πρέπει να είναι προς ένα μέλλον ολικής αποσύνδεσης και εξάρτησης από το ρωσικό αέριο. Είναι φιλόδοξο αλλά απαραίτητο, δεδομένου του σημερινού γεωπολιτικού πλαισίου.
— Απειλείται η Ευρώπη από το φάντασμα του ολοκληρωτισμού;
Ξέρετε, ένα καθεστώς που απαγορεύει τα κόμματα της αντιπολίτευσης και θέτει εκτός νόμου οποιαδήποτε θεσμική ή πολιτική φωνή αντιτίθεται στο κράτος, ενώ ταυτόχρονα ασκεί υπερβολικό έλεγχο στην ιδιωτική και δημόσια ζωή των πολιτών είναι όλα όσα ορίζουν τον ολοκληρωτισμό. Δυστυχώς, επί του παρόντος το καθεστώς του Πούτιν έχει βάλει τικ σε όλα αυτά τα κουτάκια. Η σύλληψη και η 14ωρη ανάκριση της τηλεοπτικής δημοσιογράφου του Channel One Russia Marian Ovsyannikova, επειδή μίλησε, αποτελεί ένα πολύ πρόσφατο και ενδεικτικό παράδειγμα της καταστολής που παρατηρείται αυτές τις μέρες στη Ρωσία. Αυτό που κάνουν ο Πούτιν και ο Λουκασένκο στην Ουκρανία είναι εγκληματικό. Ανατρέπει την παγκόσμια δημοκρατική τάξη πραγμάτων. Πρέπει να ζητήσουμε από τους υπεύθυνους να λογοδοτήσουν μέσω του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, όταν έρθει η ώρα. Αυτή θα ήταν μια καθοριστική νίκη για τον λαό της Ουκρανίας αλλά και για το κράτος δικαίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα συνεχίσει να υποστηρίζει την Ουκρανία και τη βούληση του λαού της να ακολουθήσει μια πορεία προς την περαιτέρω ολοκλήρωση και εταιρική σχέση με την Ε.Ε., καθώς και για την αποκατάσταση της ειρήνης στην Ευρώπη.
— Πώς μπορεί να γίνει πράξη ένα «πράσινο, ψηφιακό και λαμπρό ευρωπαϊκό μέλλον»;
Ανησυχείτε για την επίτευξη των στόχων για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης; Τόσο η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία όσο και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι πρακτικές πρωτοβουλίες που εφαρμόζει η Ε.Ε. για να δημιουργήσει μια πιο πράσινη, φωτεινότερη και πιο ψηφιακή Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία απαιτεί μια σύγχρονη, αποδοτική από πλευράς πόρων και ανταγωνιστική οικονομία που θα στηρίζεται στη λεγόμενη δίδυμη «ψηφιακή» και «πράσινη» μετάβαση. Στην πράξη, αυτό σημαίνει αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση πόρων και εξάλειψη των αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050. Επίσης, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, σχεδιάζουμε να εκμεταλλευτούμε τα οφέλη της ψηφιακής οικονομίας, της χρήσης της καινοτομίας και των νέων προοπτικών απασχόλησης, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι όλες οι αποφάσεις βασίζονται στον σεβασμό των ανθρώπων.
Αυτά τα θέματα είναι πολύπλοκα και η δυσκολία μας είναι να επιτευχθεί η προστασία των καταναλωτών, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι έχουν πραγματικές επιλογές μέσα στο ψηφιακό περιβάλλον. Προτεραιότητά μας είναι η αποκατάσταση των ίσων όρων ανταγωνισμού στην ψηφιακή αγορά, με ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς της Ε.Ε., και η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων διατηρώντας την ελευθερία της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
— Πώς όμως μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας και τη νεότερη γενιά σε ένα νέο, πιο φιλικό προς το περιβάλλον καταναλωτικό μοντέλο;
Πρέπει να αλλάξουμε τις μεθόδους λειτουργίας μας και να τις κάνουμε βιώσιμες. Πρέπει να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας και να εκπαιδεύσουμε τις νεότερες γενιές για τη δυσάρεστη πραγματικότητα που επιφέρει η υπερθέρμανση του πλανήτη αλλά και για το πώς αυτό σημαίνει υιοθέτηση νέων καταναλωτικών συνηθειών. Το σχέδιο δράσης για την οικολογική καινοτομία βρίσκεται στο επίκεντρο αυτών των προβληματισμών. Απαιτείται, λοιπόν, κατάλληλη εκπαίδευση και κατάρτιση, ώστε οι σημερινές και οι μελλοντικές γενιές επιχειρηματιών όχι μόνο να εντοπίζουν ευκαιρίες πράσινης καινοτομίας καθώς και πιο οικολογικούς τρόπους ζωής, αλλά και να διαθέτουν τις δεξιότητες για να τις πραγματοποιήσουν. Η πράσινη εκπαίδευση είναι προφανώς μια επένδυση στην επόμενη γενιά ηγετών που θα πορεύονται οικολογικά και θα κατανοούν τη σημασία της βιώσιμης κατανάλωσης και της σημασίας της κυκλικής οικονομίας.
— Με ποιους τρόπους σκοπεύετε να διεκδικήσετε περισσότερα δικαιώματα για τους ομοφυλόφιλους, τους αμφιφυλόφιλους και τους τρανς πολίτες, για μια Ευρώπη που κάνει πράξη την ποικιλομορφία;
Αν και η Ε.Ε. είναι μια ζώνη ελευθερίας των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, είναι αλήθεια ότι η Ευρώπη έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει μέχρι να υπάρξει ισότητα για όλους. Ωστόσο, θα συνεχίσουμε να πιέζουμε για ασφαλείς και ίσες ευκαιρίες συμμετοχής στην κοινωνία. Δεσμεύομαι προσωπικά να υπερασπιστώ το δικαίωμα των ανθρώπων να ζουν χωρίς βία, μίσος, παρενοχλήσεις και διακρίσεις. Το μήνυμά μου είναι ότι αυτή είναι η Ευρώπη σας, η Ένωσή μας, και θα προστατεύσει με κάθε τρόπο τα δικαιώματά σας. Οι διακρίσεις σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων είναι απλώς απαράδεκτες. Αυτές είναι οι αξίες μας. Οι ΛΟΑΤΚΙ+ οικογένειες και τα ομόφυλα ζευγάρια θα πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα ελεύθερης κυκλοφορίας στην Ε.Ε. και οικογενειακής επανένωσης. Η νομοθεσία για ζητήματα που αφορούν αστικές ενώσεις, όπως είναι ο γάμος, η υιοθεσία ή οποιαδήποτε οικογενειακή δομή, επαφίεται αυστηρά στα ίδια τα κράτη-μέλη, πάντοτε, όμως, ακολουθώντας τις επιταγές των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
— Τι απαντάτε σε όσους σας κατηγορούν ότι είστε κατά των αμβλώσεων;
Σε αυτό το θέμα η θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι ξεκάθαρη άρα, όπως αντιλαμβάνεστε, ξεκάθαρη είναι και η δική μου θέση.
— Τι σημαίνει για σας η λέξη «Ευρώπη»;
Ευρώπη, για μένα, σημαίνει να πιστεύεις στην ποικιλομορφία. Ευρώπη σημαίνει ηγεσία και κατεύθυνση. Να μπορούμε να δούμε τη μεγαλύτερη εικόνα και να συνειδητοποιήσουμε ότι με τη βοήθεια του άλλου μπορούμε να είμαστε πιο δυνατοί και να τα πάμε καλύτερα. Ευρώπη για μένα είναι η έμπρακτη απόδειξη αλληλεγγύης και η συγκέντρωση πόρων όπου και όταν έχει σημασία. Επίσης, να μπορούμε να δούμε ότι έχουμε συλλογικό συμφέρον να συνεργαστούμε για ένα καλύτερο μέλλον. Σήμερα, η Ευρώπη στέκεται όρθια για να προστατεύσει τις δημοκρατικές αξίες, το κράτος δικαίου και τον σεβασμό των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πάνω απ' όλα, όμως, η Ε.Ε. είναι απόρροια ενός συλλογικού σχεδίου ειρήνης και σήμερα, σε μια δύσκολη περίοδο, εξακολουθεί να υπερασπίζεται την υπέρτατη αξία της ειρήνης.
— Πώς νιώθετε που είστε η νεότερη πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και μόλις η τρίτη γυναίκα στην ιστορία του θεσμού;
Αναντίρρητα, είναι μια μεγάλη τιμή για μένα. Να ξέρετε ότι θα τιμήσω όσους ήρθαν πριν από εμένα, όπως πάντα, υπερασπιζόμενοι την Ευρώπη. Αυτός είναι ο ρόλος κάθε προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ανεξαρτήτως ηλικίας ή φύλου. Και πιστέψτε με, δεν θα περάσουν άλλα είκοσι χρόνια για να εκλεγεί ξανά μια γυναίκα.
— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
Τα μέλη της οικογένειάς μου γιατί αποτελούν το θεμέλιο και τους οδηγούς μου για τη ζωή. Μου δίνουν δύναμη να υπερασπιστώ αυτό που είναι πρώτιστο για μένα: να παλεύω για τα ανθρώπινα δικαιώματα, να ακούγεται δυνατά η φωνή μας και, φυσικά, να μην εγκαταλείπουμε ποτέ αυτά που πιστεύουμε.
To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
