Το άρθρο περιέχει ελευθερόστομη γλώσσα
ΤΙ ΣΧΕΣΗ έχει η ηθική της Αντιγόνης του Σοφοκλή με τους άντρες που πηδιούνται ακάποτα από πολλούς άλλους άντρες μπροστά στην κάμερα; Αυτή είναι μια από τις ερωτήσεις που ξεδιπλώνει ο Τζοάο Φλορένστιο ― ένας Πορτογάλος λέκτορας της ιστορίας της τέχνης από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ– στο βιβλίο αλλά και στο ντοκιμαντέρ που ολοκλήρωσε πρόσφατα πάνω στο γκέι πορνό. Ο Φλορέντσιο καταπιάνεται με μια σειρά από ομοερωτικά πορνογραφικά genre και τα βλέπει ως μανιφέστα απελευθέρωσης – ή τουλάχιστον ως σινιάλα μιας νέας πολιτικής, αισθαντικής και υπαρξιακής υπόσχεσης. Μέσα από το βλέμμα του, ο σκληροτράχηλος άντρας που δέχεται μεσα του αμέτρητους άντρες μέσα σε μια νύχτα (ο λεγόμενος «cumwhore») σαμποτάρει το νόημα της αρρενωπότητας ή της «ματσίλας.» Οι μυς του του σώματος είναι φτιαγμένοι για να υποδέχονται την διείσδυση πολλών παρτενέρ σε μια εκστατική κοινωνία σπέρματος που την ονομάζει «cum-munion» (παίζοντας με τη λέξη cum=σπέρμα και communion=θεία κοινωνία). To να γίνεσαι γουρούνι -στα πλαίσια του λεγόμενου pig sex– σημαίνει εδώ ότι διαλύεις τα όρια της υποκειμενικότητας σου, συμμετέχοντας σε ένα συλλογικό σώμα: μεταλαμβάνεις τους εραστές σου – σαν σε μυστήριο «θείας ευχαριστίας» – μέσω δηλαδή μιας ιερής ένωσης με το σώμα μιας πάλλουσας συλλογικότητας. Μέσα από αυτήν την τελετουργία ζεις σε αρμονία όχι μόνο με τα κορμιά, τους πόρους και τα υγρά των άλλων – αλλά και με ένα ιό που συντάραξε για δεκαετίες τις κουλτούρες του γκέι σεξ: το HIV.
Νέα φάρμακα έχουν μετατρέψει το σεξ χωρίς προφυλακτικό σε μια σχετικά πιο ασφαλή εμπειρία τόσο για τους φορείς όσο και για τους μη φορείς. Νέα πορνογραφικά genre παίζουν με αυτήν την κατάσταση – όχι μόνο επειδή καταργούν τα προφυλακτικά – αλλά κυρίως επειδή τοποθετούν τα «μολυσμένα σπέρματα» στο κέντρο της σκηνοθεσίας: οι άντρες ανταλλάσουν σαν θείο δώρο τον (αφοπλισμένο) κίνδυνο, την «βρωμιά» και το ρίσκο. Αυτή το αλλόκοτο πάρε δώσε κυριαρχεί στην περίφημη ταινία Viral Loads του σκηνοθέτη και στοχαστή Paul Morris που είναι και ο ιδρυτής των Treasure Islands Media. Στην παραπάνω ταινία, το λόγκο της εταιρείας ενώνει την εικόνα μιας νεκροκεφαλής με ένα τζόκερ και ένα ρητό: «Να αστειεύεσαι με σοβαρότητα και να παίζεις με την μεγαλύτερη επιμέλεια». Είναι μια φράση του Ιταλού φιλόσοφου Ματσίλο Φατσίνο από το 15ο αιώνα που σχολιάζει το περιπαικτικό ύφος του Σωκράτη στον Παρμενίδη.
Ο Φλορέντσιο ερμήνευσε σημειολογικά αυτή την αισθητική ως αναφορά στο παιχνίδι ως πηγή (αλλά και ασπίδα της) σοφίας: οι τρελοί, οι τζόκερ, οι σαλοί – οι πορνογράφοι – είναι ιδιότυποι μύστες της αλήθειας. Επίσης ταξίδεψε μέχρι την Αμερική για να κουβεντιάσει με το σκηνοθέτη/φιλόσοφο της ταινίας αλλά και για να ακούσει μαζί Σούμπερτ (!), παρακολουθώντας μαζί μερικές φαντασμαγορικές σκηνές από φιστ φάκιν (πρωκτικό σεξ με τη χρήση της παλάμης). Βουτώντας σε περιοδικά, ταινίες, ηθοποιούς, σκηνοθέτες και πολυπληθείς φιλοσόσοφους, η πένα αλλά και η κάμερα του Φλορέντσιο οριοθέτησαν μια νέα πολιτική αλλά και ηθική διάσταση του σεξ: τώρα πια μπορείς να διαλύσεις την ατομικότητά σου μέσα από τα σώματα «άλλων» – ανωνύμων, τυχαίων, πολλαπλών εραστών – αποδεχόμενος το άγνωστο, το διαφορετικό, το «ξένο». Έτσι το πορνό οικοδομεί μια άλλη εικόνα για την κοινωνία του έρωτα αλλά και για τον έρωτα δια της κοινωνίας.
Ο queer στοχαστής βλέπει σε αυτό το μοντέλο σεξουαλικής συμπεριφοράς ένα μοντέλο ηθικής φιλοξενίας – που αποκτά σχεδόν ηρωικά χαρακτηριστικά: όπως το σώμα μου είναι έτοιμο για το άλλο – όποιο κι αν είναι αυτό (πολλές φορές οι πορνοστάρ έχουν τα μάτια τους δεμένα), έτσι και ένα νέο πολιτειακό σώμα θα μπορούσε να ανοίξει τους πόρους προς τους ξένους όποιοι κι αν είναι αυτοί, όποια γλώσσα ή κουλτούρα κι αν κουβαλάνε μαζί τους. Μετά συνδέει αυτόν τον ηθο-σεξουαλικό ρόλο με το τραγικό ρόλο της Αντιγόνης – μια φιγούρα που ακολουθεί μέχρι τέλους το ηθικό της ιδεώδες, έστω κι αν αυτό οδηγεί στον αυτο-αφανισμό της. Και κάπου εκεί η γουρουνιά του φαντασμαγορικού σεξ μετουσιώνεται σε ένα νεό ηθικό ιδεώδες αυτοθυσίας.
Δες πιο κάτω τι μου είπε πιο αναλυτικά. Αν θες να ακούσεις περισσότερα από τον ίδιο αλλά και πολλούς άλλους ερευνητές των ερωτικών τεχνών, μπορείς να παρακολουθησεις δωρεάν την ιντερνετική κόνφερενς Viral Masculinities (31 Αυγούστου –11 Σεπτεμβριου) δες το πρόγραμμα κάνοντας κλικ εδώ και κάνε register εδώ. Μια ομιλία ειδικά για τα πολλαπλά νοήματα της γουρουνιάς σε ελληνικό έδαφος – όπου οι «μπάτσοι» «ξένοι» και «αναρχικοί» ανακατεύονται με το γουρουνο-ψωνιστήρι Blogging, Pigging, Stripping – θα γίνει από τον γράφοντα στις 10 Σεπτεμβρίου, 6-8 ώρα Ελλάδας (δες το πρόγραμμα και την εγγραφή στα παραπάνω λινκ)
Το γουρουνο-σεξ είναι η εκδήλωση μιας παλιάς τάσης να ξεπεράσουμε το εγώ και να να κατευθύνουμε τους εαυτούς μας προς νέες αναπλάσεις της απόλαυσης, των σωμάτων, των συλλογικοτήτων, προσκαλώντας καθοδόν «ένα κόσμο να έρθει», για να χρησιμοποιήσω ένα όρο του Deleuze και του Guattari.
― Μπορεί το παρτουζιάρικο σεξ χωρίς προφυλακτικό να επιτεθεί ακόμη και σήμερα στα νοικοκυρεμένα στερεότυπα της γκέι κουλτούρας μέσα στη μετα –Aids εποχή που ζούμε;
Δεν είμαι σίγουρος αν θα το έθετα ως επίθεση, θα το έθετα ως άνοιγμα σε εναλλακτικές αρχιτεκτονικές εγγύτητας, κοινωνικότητας, ήθους και συμμετοχικής κοινωνίας (communion). Είναι σημαντικό να θυμόμαστε τους τρόπους με τους οποίους η κρίση του AIDS οδήγησε σε μια ριζική αναμόρφωση της queer πολιτικής, ειδικά της gay πολιτικής που μετακινήθηκε από ένα προ-AIDS αγώνα απελευθέρωσης σε ένα μετά-AIDS αγώνα για ένταξη μέσα από το γάμο, την παιδοθεσία, το δικαίωμα συμμετοχής στους στρατιωτικούς μηχανισμούς του κράτους, κτλπ. Οι περισσότεροι από εμάς που γεννηθήκαμε σε μετά τη δημόσια έναρξη της κρίσης του AIDS είχαν λίγη ή μηδαμινή εμπειρία μιας άλλης LGBT πολιτικής, μιας πολιτικής που δεν θεμελιώνεται απλά στο δικαίωμα του να γίνεσαι αποδεκτός και ευπρόσδεκτος στην mainstream cis και ετεροπατριαρχική κουλτούρα.
Αυτό οφείλεται εν μέρει στον τρόπο με το οποίο το AIDS αλλοίωσε την εικόνα των απελευθερωτικών προταγμάτων των προηγούμενων δεκαετιών. Ειδικά αν αναλογιστούμε ότι στα πρώιμα κινήματα gay απελευθέρωσης, η απελευθέρωση ήταν αδιαχώριστη από την σεξουαλική απελευθέρωση και αγκάλιαζε περήφανα όλα τα είδη μη-κανονικών σεξουαλικοτήτων -- που πολύ συχνά δεν επικεντρώνονταν καν στα γεννητικά όργανα: σαδομαζοχισμός (BDSM), fist-fucking, παιχνίδι ρόλων, πολυγαμικό σεξ, σεξουαλικές φιλίες, κτλπ. Οφείλεται επίσης στους τρόπους με τους οποίους οι πρώιμοι ακτιβιστές του AIDS βρέθηκαν σε θέσεις συνεργασίας με κυβερνήσεις και υπηρεσίες υγείας. Εκεί έπρεπε να εργαστούν με τρόπους που να τους έπαιρναν σοβαρά, ώστε να αξιοποιήσουν πόρους και να πολεμήσουν την επιδημία. Από την σκοπιά λοιπόν του HIV και του AIDS τα αποτελέσματα ήταν αναμφισβήτητα θετικά (ακόμη και αν χρειάζεται να γίνει ακόμη πολλή δουλειά για δωρεάν και προσβάσιμη προφύλαξη και θεραπεία σε όλους όσους την χρειάζονται παντού στον κόσμο). Η αρνητική πλευρά όμως ήταν ότι οι gay άντρες έχασαν επαφή με τις ριζοσπαστικές πολιτικές του σεξ που πυροδότησαν τις πρώιμες δεκαετίες του κινήματος.
Σήμερα, ιδιαίτερα για τις νεότερες γενιές, LGBT+ πολιτική σημαίνει κυρίως να διεκδικείς τα δικαιώματα που όλοι οι άλλοι έχουν, παρά να οραματίζεσαι και να πολεμάς για έναν κόσμο αλλιώς: σεξουαλικά απελευθερωμένο, αντι-καπιταλιστικό, αντι-δουλικό, απελευθερωμένο από το κλειστοφοβικό βάρος του ζευγαρώματος, της μονογαμίας, της σεξουαλικής αναπαραγωγής και της πυρηνικής οικογένειας. Κι όμως, με μια περίεργη τροπή των πραγμάτων, τα ίδια φάρμακα που αναπτύχθηκαν για να εμποδίσουν και να αντιμετωπίσουν το HIV και να κάνουν σίγουρο ότι gay άντρες (και άλλοι) θα ζήσουν μακρύτερες ζωές και θα συνεχίσουν να είναι παραγωγικά μέλη της κοινωνίας, αυτά τα ίδια φάρμακα βοήθησαν τους gay να ξανα-ανακαλύψουν τις χαρές της ανεμπόδιστης επιθυμίας και απόλαυσης, του να γαμάς χωρίς (να φοβάσαι τον) τελειωμό, τη σεξουαλική υπερβολή και το μη παραγωγικό ξόδεμα μέσα π.χ από το ακάποτες (bareback) παρτούζες (gangbang) και σεξ παρτι που μερικές φορές διαρκούν για μέρες, ειδικά όταν τροφοδοτούνται από ψυχαγωγικά ναρκωτικά. Πιστεύω ότι χάρις σε αυτό, ζούμε μια αναβίωση της πολιτικής προοπτικής του σεξ και της ικανότητας του να μας βοηθά να πειραματιζόμαστε με την πλαστότητα των σωμάτων μας, να δημιουργούμε νέες σχέσεις και συμμαχίες εγγύτητας, νέες μορφές οικογένειας και κοινωνικής συμμετοχής που απομακρύνονται από τις κρατικά εγκεκριμένες μορφές συγγένειας, κοινότητας, συνανήκειν και πολιτειακής ταυτότητας.
― Πολλά τμήματα του φεμινισμού συνδέουν το πορνό με τη στυγνή εκμετάλλευση – ή αλλιώς «την αντικειμενοποίηση» – δηλαδή την κυνική μεταμόρφωση των σωμάτων σε καταναλωτικά προϊόντα. Στη δική σου ανάγνωση το πορνό είναι ένα αμφίθυμο πεδίο βούλησης: οι ηθοποιοί του πορνό παρουσιάζονται συνειδητά πρόθυμοι όχι μονο να χρησιμοποιηθούν (ως αντικείμενα) – αλλά και να χάσουν την «υποκειμενικότητά» τους ή την «ατομικότητα» τους – σαν να διεισδύουν σε ένα διαδραστικό υπαρξιακό ταξίδι. Πόσο εύκολο είναι να διατυπώσεις αυτό το επιχείρημα όταν αντιμετωπίζεις επίμονες μορφές δεξιού πουριτανισμού αλλά και πορνο-φοβικά κύματα «πολιτικών ταυτότητας»;
Πολύ εκτιμώ το πώς προσεγγίζεις το βιβλίο μου, και πως επικεντρώνεσαι σε μια θεμελιώδη διάσταση του επιχειρήματος μου: ότι το πορνό είναι πάντα-ήδη ένα πεδίο αμφιθυμίας. Είναι εξίσου αληθινό όσο και τεχνουργικό, είναι ένα από τη μια, ένα μέρος όπου αποφασίζεις σε τί είδους σεξ θέλεις να συμμετάσχεις και από την άλλη, ένα μέρος όπου, κατά κάποιο τρόπο, παραδίνεσαι στο άγνωστο. Αλλά από ακριβώς αυτήν τη σκοπιά, δεν είναι τόσο διαφορετικό από άλλα είδη σεξ που συμβαίνουν εκτός κάμερας και πυροδοτούνται όπως πάντα από φαντασία και παιχνίδι ρόλων, ενώ παράλληλα μεσολαβούνται από τις προσωπικές μας ιστορίες, την μνήμη μας, τις επιθυμίες μας και τις κουλτούρες γύρω μας. Τώρα σαφώς υπάρχει εργατική εκμετάλλευση στο πορνό όπως υπάρχει και σε άλλες βιομηχανίες. Αυτός είναι εν τέλει ο πυρήνας των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής και κεφαλαιακής συσσώρευσης. Δεν είναι πρόβλημα του πορνό αλλά ένα πρόβλημα του οικονομικού συστήματος στο οποίο το πορνό – και κάθε άλλη σύγχρονη βιομηχανία, λειτουργεί. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει δεν θα έπρεπε να προσπαθούμε για καλύτερες συνθήκες εργασίας στο πορνό όπως και σε κάθε άλλο εργατικό περιβάλλον, από τα εργοστάσια μέχρι τα πανεπιστήμια. Και δεν θα έπρεπε επίσης να σημαίνει ότι πολεμούμε τους αντι-πορνικούς λόγους με φιλο-πορνικούς λόγους. Δεν είμαι ούτε κατά, ούτε υπέρ του πορνό. Ενδιαφέρομαι για το πορνό, γι αυτό που καταφέρνει και γι αυτό που δεν καταφέρνει. Υπάρχουν πολύ άθλια πορνό και υπερβολικά πολλοί εκμεταλλευτικοί πορνογραφικοί παραγωγοί και στούντιο.
Εν τέλει, αυτό που με ενοχλεί πιο πολύ με τους φεμινιστικούς αντι-πορνικούς λόγους που αναφέρεις είναι ότι, ενώ υποστηρίζουν ότι υπερασπίζονται τις γυναίκες, αρνούνται στις γυναίκες αυτήν την ίδια βούληση για την οποία υποτίθεται ότι αγωνίζονται. Είναι σαν να λένε, με βάση τη λογική τους, ότι οι γυναίκες είναι ανεξάρτητες κι έχουν την ικανότητα να παίρνουν από μόνες τους αποφάσεις για τη ζωή τους εκτός κι αν εργάζονται στο πορνό. Εάν εργάζονται στο πορνό είναι απλά θύματα χωρίς βούληση, φιλοδοξίες ή λόγο πάνω στις ζωές τους και το μέλλον τους. Αυτό για μένα είναι μια βαθιά προβληματική άποψη. Και σαφώς υπάρχει τράφικιν που τροφοδοτεί κάποια τμήματα της πορνογραφικής βιομηχανίας, αλλά επίσης υπάρχει τράφικιν που τροφοδοτεί την αγροτική βιομηχανία, την οικοδομική, την εστίαση, κτλπ. Πάλι λοιπόν δεν είναι πρόβλημα του πορνό, είναι πρόβλημα του καπιταλισμού.
― Κάνεις μια υπέροχη αναλογία ανάμεσα στην παρτούζα και τα ήθη της φιλοξενίας. Οραματίζεσαι ένα πολιτειακό σώμα εμπνευσμένο από το σώμα του παθητικού εραστή που έχει δεμένα τα μάτια και είναι διαθέσιμος για σοδομισμό και τροφή σπέρματος (sperm breeding) από αναρίθμητους και τυχαίους παρτενέρ. Μεταφράζεις αυτή τη στάση της «πόρνης του σπέρματος» (cumwhore) ως ένα άνοιγμα χωρίς προϋποθέσεις προς τo «άλλο» – δηλαδή μιλώντας πολιτειακά, προς τους ξένους που δεν μοιάζουν ή μιλάνε ή ζούνε με βάση τους δικούς μας κανόνες. Μπορείς να επεκταθείς πάνω στην ομορφιά αλλά και το ρίσκο αυτής της ηθικής στάσης; Τι θα γίνει όμως όταν αυτοί οι ξένοι κανόνες απαρνούνται το δικαίωμα μας σε σεξουαλική αυτο-παράδοση και αποκλείουν ή ακόμη καταδικάζουν σε θάνατο αυτούς που κοινωνούνται με αυτόν τόν τρόπο; Πώς μπορούν αυτές οι πολιτειακές αρετές του πορνό να συμφιλιωθούν με κοινοτικά ιδεώδη που συνθλίβουν σεξουαλικες, πολιτισμικές και πολιτικές ελευθερίες;
Αυτή είναι μια φοβερή ερώτηση και χτυπάει στην καρδιά της ηθικής φιλοσοφίας (ethics) σε αντίθεση με τη νομική ρύθμιση της ηθικής (morality). Νομίζω ήταν ο Derrrida που είπε περίπου ότι η νομική ηθική είναι ένα τρόπος να παρακάμψεις τη στιγμή που αποφασίζεις την καθημερινή σου ηθική, να αποφύγεις δηλαδή τη δική σου ευθύνη απόφασης, την ικανότητα σου να παίρνεις ηθικές αποφάσεις, παραχωρώντας όλο αυτό το βάρος στο νόμο που ορίζει τί είναι σωστό και τί λάθος. Αυτή είναι η ομορφιά αλλά και ο πόνος της φιλοσοφικής ηθικής που βιώνεται ως ένα ατελείωτο μονοπάτι, μια μόνιμη απαίτηση να αναλογιστούμε τους άλλους ανεξαρτήτως του ποιοι είναι, ανεξαρτήτως του αν αναγνωριζούμε τους εαυτούς μας σε αυτούς ή αν, αντιθέτως, παραμένουν ξένοι προς εμάς. Γι αυτόν τον λόγο, η ηθική μπορεί μόνο να είναι μια προσωπική πορεία: κανείς δεν μπορεί να συμπεριφερθεί ηθικά εκ μέρους σου, η ηθική, ειδικά, η ηθική της φιλοξενίας για την οποία γράφω - όντας εμποτισμένη τόσο από την φιλοσοφία όσο και από σύγχρονες gay αντρικές πρακτικές – αφορά πρώτα απ΄ όλα ένα χρέος προς τους άλλους επειδή είναι ξένοι, όχι παρά το ότι είναι ξένοι. Έτσι, οπωσδήποτε μερικές φορές, μια τέτοια προσωπική δέσμευση προς την μεταφυσική ηθική μπορεί να οδηγήσει στην αναίρεση κάποιου στα χέρια κάποιων άλλων. Σκέψου για παράδειγμα την Αντιγόνη και πως, με το να παρακάμψει τον Κρέοντα και να θάψει τον αδελφό της Πολυνείκη – με αυτήν την πιο ηθική απ΄ όλες τις ηθικές πράξεις, σύμφωνα με το Λακάν – κατέληξε να δρα ενάντια στον εαυτό της την ίδια στιγμή που έγινε πραγματικά ο εαυτός της παρακάμπτοντας τον νόμο. Θα έλεγα λοιπόν ότι πρέπει να ανοίξουμε τους εαυτούς μας στους ξένους ακόμη κι αν μια τέτοια ριζοσπαστική ηθική της φιλοξενίας μπορεί να καταλήξει να γίνει η πηγή της ίδιου μας του αφανισμού. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να ζήσουμε με βάση αυτές τις ηθικές αρχές και αν όλα πάνε καλά να ανοίξουμε τους εαυτούς μας σε νέους, πιο ανεπτυγμένους, ορίζοντες εγγύτητας και κοινωνίας με τους άλλους. Το μόνο πράγμα που μπορούμε να ελπίζουμε είναι, ότι καθοδόν, οι άλλοι θα είναι τόσο ανοιχτοί σε μας όσοι και μεις σε αυτούς. Ότι και αυτοί, όπως και μεις, θα μπορούν να δουν την προοπτική της παραβίασης των νόμων, της παράκαμψης της νομικής ηθικής και μέσω αυτών το πλάσιμο πιο βιώσιμου συλλογικού μέλλοντος.
― Είναι πραγματικά μαγικό το πόσο άνω κάτω κάνεις τον όρο γουρουνιά. Στην καθομιλουμένη, αυτός ο όρος συνήθως αναφέρεται στη λαιμαργία ― τόσο στο σεξ όσο και στο φαγητό και στις υλιστικές υπερβολές γενικότερα. Όταν όμως εσύ βουτάς αυτόν τον όρο στη μοντέρνα κληρονομιά του kinky, μετατρέπεται ξαφνικά σε φορέα ριζικής ένωσης. Η βρωμιά οδηγεί στην κάθαρση και οι πόροι του σώματος στην ψυχική ανάταση. Μπορείς να κουβεντιάσεις λίγο το πώς αντιλαμβάνεσαι το γουρουνο-σεξ; Τί σε οδήγησε να υποστηρίξεις ότι η πορνογραφική του καλλιέργεια μας αποκαλύπτει νέους τρόπους να χτίζουμε δεσμούς; Πώς πέρασες από την γουρουνο-αισθητική στην ηθική;
Το ενδιαφέρον μου στο γουρουνο-σεξ προέκυψε ακριβώς επειδή συνειδητοποίησα ότι αυτό που συχνά εμφανιζόταν ως λαιμαργία και υπερβολή, περιείχε – τουλάχιστον στις πιο ενδιαφέρουσες και ανεπτυγμένες εκδοχές του – μια πολύ δυνατή ηθική δέσμευση προς τους άλλους. Αυτό για μένα ήταν συναρπαστικό, ειδικά στο πλαίσιο μιας κουλτούρας που ακόμη και σήμερα βάζει εμμονικά κανόνες στη σεξουαλική συμπεριφορά και την ορίζει με αναφορά στους άξονες φυσικού/αφύσικου, υγιούς/αρρώστου, κ.λπ. Αυτό που υποστηρίζω στο βιβλίο μου, με βάση την έρευνα που έκανα, είναι ότι ακριβώς επειδή το γουρουνο-σεξ είναι υπερβολικό και λαίμαργο μπορεί να ανοίξει την πόρτα σε μια νέα και πανίσχυρη μορφή ηθικής φιλοσοφίας – μια ηθική αντίληψη που να αμφισβητεί τη μοντέρνα Δυτική κατανόηση της ηθικής και της υποκειμενικότητας ως κάτι που θεμελιώνεται πάνω σε μια υποτιθεμένη αυτονομία των πολιτών – π.χ. το να 'ναι αυτάρκεις και αδιαπέραστοι - ως αυτόνομα ηθικά υποκείμενα.
Όπως πολλοί έχουν δείξει, από την ανθρωπολόγο Mary Douglas μέχρι την θεωρητικό της ψυχανάλυσης Julia Kristeva, η αστυνόμευση και ρύθμιση της υπερβολής – ιστορικά και διαπολιτισμικά – είναι μια βαθιά συντηρητική πρακτική. Αν η υπερβολή είναι αυτό που μπορεί σε βγάλει έξω από τον εαυτό σου, αναιρώντας τα ατομικά όρια αυτονομίας του στοχαστικού και πολιτικού υποκειμένου, τότε μπορεί επίσης να απειλήσει τη διατήρηση της κοινωνικής τάξης. Όχι μόνο επειδή σε βγάζει έξω από εσένα, διαρρηγνύοντας όρια της υποκειμενικότητάς σου, αλλά επίσης επειδή ρισκάρει να σε φέρει σε επαφή με το άλλο, μέσα από μια εμπειρία που θα μπορούσε να περιγραφεί ως «ριζική ένωση», για να χρησιμοποιήσω τα λόγια σου. Παράλληλα, αυτή η ορμή προς την παραβίαση των ορίων ιδιωτικού και δημόσιου, εαυτού και άλλου, ήταν από πάντα εκεί και γι αυτό το λόγο, διαφορετικές κουλτούρες θεσμοποίησαν προσωρινούς τρόπους αποδοχής της, διοχετεύοντας την σε οριακές πρακτικές όπως μπάτζι τζάμπινγκ, καρναβάλια, τελετές όλων των ειδών κτλπ. Έτσι υπό μια έννοια, το γουρουνο-σεξ είναι η εκδήλωση μιας παλιάς τάσης να ξεπεράσουμε το εγώ και να να κατευθύνουμε τους εαυτούς μας προς νέες αναπλάσεις της απόλαυσης, των σωμάτων, των συλλογικοτήτων, προσκαλώντας καθοδόν «ένα κόσμο να έρθει», για να χρησιμοποιήσω ένα όρο του Deleuze και του Guattari. Από την άλλη, όμως, επειδή το γουρουνο-σεξ, είναι στη τελική σεξ, επειδή συμβαίνει δια μέσου του σεξ και επειδή το σεξ ακόμη θεωρείται κομμάτι της ιδιωτικής σφαίρας, μπορεί επίσης να είναι πολιτικά επικίνδυνο, οδηγώντας στην δημιουργία αρρύθμιστων, οικονομικά μη παραγωγικών σωμάτων καθώς και τη διαμόρφωση πηγών ηθικού πανικού
― Μερικοί ταυτίζουν το πορνό αποκλειστικά με τη διασκέδαση του καναπέ και της απομόνωσης, κάτι που μπορείς να κάνεις στο σπίτι, μόνος σου, με το smartphone, σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Έχει όμως τρόπους το πορνό – και ειδικά το γκέι πορνό ― να επιτίθεται στις ζώνες ασφαλείας μας και να δημιουργεί κουλτούρες ρίσκου, εξέγερσης και συνανήκειν ― κάνοντας κομμάτια τη διαφορά ανάμεσα στο «ιδιωτικό» και το «δημόσιο»;
Νομίζω ότι όταν σκεφτόμαστε το πορνό, ειδικά το γκέι ή queer πορνό, αυτή η διάκριση ανάμεσα στη σφαίρα του δημόσιου και του ιδιωτικού, που υπήρξε τόσο θεμελιώδης για την ανάπτυξη της αστικής ηθικής, τίθεται υπό αμφισβήτηση. Στην ουσία, αυτό που κάνει το πορνό τρομακτικό για πολλούς ανθρώπους είναι αυτή η αίσθηση ότι είναι αισχρό ή μιαρό, κάτι που είναι αληθινά «εκτός τόπου», για να παραφράσω τον ορισμό της Mary Douglas για τη βρωμιά. Το πορνό αναλαμβάνει κάτι που η ηγεμονική Δυτική κουλτούρα το άφηνε να συντελείται μόνο σε ιδιωτικά και αναπαραγωγικά πλαίσια – π.χ το σεξ ― και το κάνει δημόσιο, προσβάσιμο, ανοιχτό σε ακρόαση. Ακριβώς γι αυτό τό λόγο η ιστορία του πορνό είναι επίσης η ιστορία της ηθικής, επειδή το πορνό αναδείκνυε πάντα όχι μόνο τον χώρο ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο, αλλά και τα όρια του τι η κάθε κουλτούρα θεωρεί επιτρεπτό, χαρτογραφώντας αυτά τα όρια, τονίζοντάς τα, τεστάροντάς και τεντώνοντας τα. Και αυτός είναι ένας από τους λόγους που το πορνό δεν περιορίζονταν ποτέ αποκλειστικά και μόνο στην πραγματικότητα, αλλά αφορούσε εξίσου και τη φαντασία, ενσαρκώνοντας πειράματα υπόθεσης γύρω από το τί θα μπορούσε να είναι υπαρκτό. Ήταν ακριβώς το ταρακούνημα του ιδιωτικού και του δημόσιου και η εξερεύνηση της φαντασίας που άφησε το γκέι και queer πορνό να γίνει κάτι σαν παιδαγωγικό εργαλείο επιθυμίας για ανθρώπους των οποίων οι επιθυμίες, από παλιά – και σε ένα βαθμό ακόμη και τώρα – δεν γίνονταν ορατές ή συζητήσιμες από τη mainstream φαλλοκεντρική και ετεροσεξιστική κουλτούρα, παρά μόνο μέσα από αφηγήσεις εξαθλίωσης, ηθικής παρακμής και αρρώστιας.
― Στο βιβλιο σου τονίζεις πώς τα κινηματογραφικά εργαλεία όχι μόνο καταγράφουν -σαν ντοκιμαντέρ- την σεξουαλική πράξη αλλά επίσης δημιουργούν κόσμους απόλαυσης – αναμιγνύοντας το πραγματικό με το φανταστικό. Μπορείς να σχολιάσεις μερικές από τις πιο αποτελεσματικές, αμφιλεγόμενες ή απρόσμενες τεχνικές με τις οποίες ο πορνογραγικός φακός κάνει την πραγματικότητα «καυτή»;
Νομίζω ότι αν το πορνό κάνει, όπως λες, την πραγματικότητα καυτή τότε αυτό γίνεται επειδή το πορνό ποτέ δεν γίνεται εξ ολοκλήρου αντιληπτό από την πραγματικότητα. Το καυτό στοιχείο του πορνό – αυτό που το κάνει επιθυμητό και απολαυστικό – είναι ότι πάντα μας προσκαλεί να απομακρυνθούμε από την πραγματικότητα, να φανταστούμε ένα υπερπέραν από εντάσεις επιθυμίας και πρωτόγνωρους ορίζοντες απολαύσεων που πιθανόν να μην είχαμε ποτέ γνωρίσει ή αντιληφθεί τη δυνατότητα τους. Με τεχνικούς τρόπους, αυτό κατορθώνεται εν πολλοίς με απλά τρικ, όπως το μοντάζ, που επιτρέπει σκηνές να διαρκούν πολύ περισσότερο και με πολύ περισσότερους παρτενέρ απ' όσο θα μπορούσαμε να αντέξουμε μονοκοπανιά στις σεξουαλικές μας ζωές. Ή δια μέσω του πορνογραφικού βλέμματος που σκύβει πάνω στα ανθρώπινα σώματα με ενα επίπεδο εγγύτητας, ορατότητας και αισθαντικής έντασης που δεν θα μπορούσαμε ποτέ να πετύχουμε στις καθημερινές μας σεξουαλικές ζωές. Όμως, παρ’ όλη την τεχνουργία, παρ΄ όλα τα φώτα, την δουλειά της κάμερας, το post-production, κ.λπ., το πορνό πάλι λειτουργεί επειδή μας προσκαλεί να διερευνήσουμε τους εαυτούς μέσα από αυτές τις φανταστικές εικόνες και σώματα, προσφέροντας μας την αίσθηση ότι ακόμη και τα κανονικά μας σώματα και οι δικές μας συγκινησιακές εντάσεις αποτελούν εύπλαστες οντότητες υπό διαρκή μαθητεία και διαμόρφωση – καθ οδόν προς νέες μορφές ενσάρκωσης και απόλαυσης.
― Είναι εν τέλει το ο πορνό όχι μόνο η εικαστική πρόσοψη της βιομηχανίας του σεξ – αλλά επίσης ένα ύφος αποκάλυψης και επικοινωνίας που επεκτείνεται πέρα της οθόνης: ένας τρόπος σκέψης, αισθήματος και φαντασίας ή αλλιώς ένας τρόπος να μιλάς για επιθυμίες ή να παρουσιάζεις την ιστορία σου; Επηρέασαν καθόλου παρόμοιες ερωτήσεις τον τρόπο που γλίστρησες τη γραφή σου από το κείμενο στην κινούμενη εικόνα και αντιστρόφως – από το ντοκιμαντέρ στη συγγραφή;
Το πορνό είναι οπωσδήποτε πολλά περισσότερα από μια ρητή αναπαράσταση του σεξ που παράγεται από την βιομηχανία του σεξ. Οπωσδήποτε είναι και αυτό, και οπωσδήποτε στις πιο mainstream μορφές του δεν είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Αλλά το πορνό είναι – ή μπορεί να είναι – ένας εικαστικός τρόπος συλλογισμού για τα σώματα, για το τί τα σώματα κάνουν, για το τί μπορούν να αισθανθούν και για τις απολαύσεις που μπορούμε όλοι να έχουμε, έστω κι αν πολλές από αυτές δεν τις έχουμε φανταστεί ακόμη. Με αυτήν την έννοια, το πορνό μπορεί όντως να παίξει ένα ρόλο αποκάλυψης, όπως ακριβώς η τέχνη και η φιλοσοφία. Αυτό που είναι ιδιαίτερο με το πορνό είναι το πώς μας αγγίζει με ένα πολύ ενστικτώδη τρόπο, πώς επιδρά επάνω μας, στα σώματα μας, με ένα εν πολλοίς προ-νοητικό τρόπο, επιτρέποντας στα σώματα να πάλλονται σε συγκεκριμένες συχνότητες ή εντάσεις αισθήματος, ωθώντας μας προς νέους «ένσαρκους ορίζοντες δυνατότητας», όπως η θεωρητικός των μίντια Sussana Paasonen το έθεσε τόσο όμορφα. Αυτός ήταν ακριβώς ο λόγος που αποφάσισα να έχω δύο τελικά προϊόντα για το ερευνητικό μου πρόζεκτ – ένα ακαδημαϊκό βιβλίο και ένα φιλμ. Ο στόχος μου δεν ήταν να βάλω το ντοκιμαντέρ να οπτικοποιήσει τις ιδέες που αναπτύσσω στο βιβλίο μου, για να αγγίξουν ένα ευρύτερο ακροατήριο. Αντί αυτού, εκείνο που πραγματικά ήθελα να κάνω, σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη Rob Eagle, το κινηματογραφιστή Rufai Ajala, και την έντιτορ Liz Rosenfeld, ήταν να επιτρέψω το ίδιο αντικείμενο της μελέτης ερευνηθεί μέσω της κινηματογραφικής γλώσσας, εξερευνώντας πως το φιλμ, η εικόνα, ο ήχος και ο χρόνος μπορούσαν να προκαλέσουν κάποιες από τις εντάσεις του αισθήματος, τη σεξουαλική ηθική, και την αίσθηση των δυνατοτήτων που είχα αναλάβει να εξερευνήσω με αυτό το πρότζεκτ. Έτσι, με ένα τρόπο, ενώ και τα δύο παραγομένα έργα αφορούν το ίδιο αντικείμενο μελέτης, και τα δύο μίντια – το ακαδημαϊκό βιβλίο και το πειραματικό ντοκιμαντέρ – διαθέτουν διαφορετικές ποιότητες που επιτρέπουν διαφορετικές γωνίες θέασης, διαφορετικά επίπεδα λεπτομέρειας, που συμπληρώνουν το ένα το άλλο και που όταν παρουσιάζονται μαζί, καταλήγουν να παρουσιάζουν μια πιο ανεπτυγμένη και πολυεπίπεδη ματιά πάνω στις γκέι αντρικές σεξουαλικές κουλτούρες του 21ου αιώνα. Ή τουλάχιστον αυτό ελπίζω.
― Εάν το πορνό μπορεί να μας βοηθήσει να μάθουμε πράγματα, μπορεί η μάθηση να μας ερεθίσει; Θα έπρεπε άραγε οι νέες μορφές γνώσης να στοχεύουν στις αισθήσεις;
Οτιδήποτε αξίζει να αποκαλείται μάθηση, όλα τα είδη της γνώσης άξια αφοσίωσης, θα έπρεπε να συνοδεύονται με παν-σώματους οργασμούς. Είναι πια καιρός να απομακρυνθούμε από παλιές Δυτικές αστικές διαιρέσεις του μυαλού και του σώματος. Όλα τα είδη γνώσης συμβαίνουν μέσω των αισθήσεων, όλη η μάθηση είναι μια αισθητηριακή εμπειρία. Γι αυτό το λόγο, όλη η μάθηση πρέπει να είναι μια ευκαιρία για ένσαρκη απόλαυση.
σχόλια