Μια από τις τελευταίες φορές που συνάντησα τον Ζακ Κωστόπουλο στο σπίτι του, του πρότεινα να οργανώσουμε κάποιου είδους αφιέρωμα στην πολιτική σημασία και τις πολιτικές πτυχές της σύγχρονης ελληνικής drag σκηνής, τόσο ως προς τις θεματικές με τις οποίες καταπιάνεται, όσο και τα πλαίσια στα οποία συναντάται, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους αναμετριέται με την ελληνική κοινωνία. Δυστυχώς δεν προλάβαμε να το γράψουμε μαζί, αν και είχαμε ξεκινήσει να σημειώνουμε κάποια από τα πράγματα που θα μπορούσε ένα τέτοιο αφιέρωμα να περιέχει.
Πριν ξεκινήσω, θα ήθελα να αναφέρω πως το συγκεκριμένο άρθρο δεν επιχειρεί σε καμία περίπτωση την περιγραφή όλης της σύγχρονης drag σκηνής (η οποία τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε ιδιαίτερη άνθηση), αλλά εστιάζει στις περισσότερο πολιτικές εκφάνσεις της. Διάφορα αφιερώματα που έχουν κυκλοφορήσει σε free press καλύπτουν το αισθητικό κομμάτι και την τέχνη/τεχνική των λεγόμενων drag queens. Εδώ θα εστιάσω συγκεκριμένα σε πολιτικές στρατηγικές διαφόρων drag περφόρμερς και θα αναφερθώ στο drag ως πρακτική και εκτός από την πιο κλασική έννοια της queen που κάνει lip-sync drag shows. Θα προσπαθήσω να καλύψω μια ευρύτερη σχέση με το περφόρμανς, αλλά και το βίντεο, τα online cultures, τη μουσική κλπ.
Το drag για το οποίο μιλάω εδώ διαφέρει τόσο από το “παραδοσιακό” ελληνικό drag (όσο και από το διεθνές θα μπορούσε κάποιος να πει) κατά βάση στο ότι έχει ως αρκετά κεντρικό του θέμα τον αντιεθνικισμό, επιχειρώντας μια κριτική της τοξικής ελληνικότητας. Προερχόμενο λιγότερο από την mainstream gay σκηνή (όπως συμβαίνει συνήθως σε χώρες της βόρειας Ευρώπης) και περισσότερο από queer στέκια, καταλήψεις και παρέες, το σύγχρονο ελληνικό drag βρίσκεται συχνά σε πόλεμο με την ελληνικότητα, την κομματιάζει και κομματιάζεται απ’ αυτήν.
Πρόκειται για μια σχέση τραυματική κι όχι ακριβώς camp λατρείας προς χαρακτήρες όπως η Αλίκη Βουγιουκλάκη ή η Μελίνα Μερκούρη που βλέπει κανείς στο “παραδοσιακό” drag - όπως λ.χ. στις Κούκλες (το παραδοσιακό εδώ το βάζω σε εισαγωγικά, γιατί σε καμία περίπτωση δε θέλω να υποτιμήσω την πολιτισμική αξία ενός underground φαινομένου όπως το Κούκλες στη νυχτερινή ζωή της Αθήνας.) Οι άνθρωποι που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του σύγχρονου ελληνικού drag μεγαλώνουν στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, χωρίς ιδιαίτερες προοπτικές κάποιας καριέρας, με το ίντερνετ αγκαλιά και άρα με διεθνείς επιρροές να έχουν εισβάλει για τα καλά στη ζωή τους. Πρόκειται για υβριδικά πλάσματα, που γενικά δεν χωράνε ούτε για αστείο στην ελληνική κανονικότητα.
Προερχόμενο λιγότερο από τη mainstream gay σκηνή (όπως συμβαίνει συνήθως σε χώρες της βόρειας Ευρώπης) και περισσότερο από queer στέκια, καταλήψεις και παρέες, το σύγχρονο ελληνικό drag βρίσκεται συχνά σε πόλεμο με την ελληνικότητα, την κομματιάζει και κομματιάζεται απ' αυτήν.
Πριν ξεκινήσω μια ανάλυση των πολιτικών περφόρμερς αυτής της σκηνής, θα ήθελα να κάνω μια γρήγορη αναφορά στην άνθηση των κουήρ τεχνών (αν κάτι τέτοιο μπορεί να σταθεί ως όρος) από το 2010 και ύστερα στην Αθήνα. Λίγο μετά τα γεγονότα του Δεκέμβρη, ξεκινάει ίσως μια περίοδος ευρύτερης χειραφέτησης της ελληνικής κουήρ σκηνής, με δημιουργία πολλών ομάδων, αλλά και ένα καινούριο ενδιαφέρον για τις τέχνες. Σίγουρα πρέπει να αναφερθεί εδώ το πρότζεκτ του Alex C, ο οποίος τραγουδούσε διασκευές της Lady Gaga με αναρχικούς/ανθελληνικούς στίχους και έντονα camp επιτέλεση μέσα σε σκληροπυρηνικές αναρχικές καταλήψεις, προτείνοντας ένα αισθητικό glitch το οποίο ενέπνευσε αρκετό κόσμο που δε χωρούσε στα manarchist πλαίσια να αναζητήσει τους δικούς του υβριδικούς κόσμους έκφρασης.
Σε πιο mainstream χώρους, αξίζει επίσης να αναφέρω τη δουλειά της Άννας Γούλα, υπερταυτιστικής/αυτοαναφορικής σκυλάδικης μετα-περσόνας που - αναζητώντας ένα τραυματικό pleasure από την σχέση με την ελληνικότητα - θα επηρεάσει έντονα τη μετέπειτα drag σκηνή. Τέλος, κάπου μεταξύ του underground και του mainstream συναντάει κανείς το synthpunk τριο των Τρωκτικά που πρότειναν μια μίξη επιθετικού φεμινιστικού discourse, καλιαρντής επιτέλεσης και DIY messthetics, με live εμφανίσεις σε κουήρ φεστιβάλ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, φτιάχνοντας online videos, αλλά και δίνοντας πολιτικοποιημένες συνεντεύξεις. Δεν είναι τυχαίο πως και τα τρία αυτά πρότζεκτς είχαν ιδιαίτερα υψηλό αριθμό ταγμένων haters, τόσο από αγορίστικες σοβαροπαρέες μοντερνιστών όσο και από edgelord τρολλς, και αν και δεν πρόκειται για αμιγώς drag πρότζεκτς, οι τρεις αυτές περιπτώσεις κουήρ περφόρμανς φέραν στο προσκήνιο μια υστερική επιτέλεση και ένα camp στοιχείο που ερχόταν ξεκάθαρα να δηλώσει πως το περφόρμανς στα ελληνικά 2010s θα ήταν ριζικά διαφορετικό.
Ξεκινώντας λοιπόν μια περιήγηση στο πολιτικό κομμάτι του ελληνικού drag, αδιαμφισβήτητες πρωτοπόρες-terrible της σύγχρονης ελληνικής σκηνής drag, τόσο χρονικά όσο και σημειολογικά, είναι το avant-drag τρίο των Τριτοτέταρτες, που έδρασε μεταξύ 2014 και 2017, προερχόμενο αναπάντεχα από τη μικρή πόλη της Κατερίνης, “πρωτεύουσας του ελληνικού drag” όπως δηλώνουν. Φέρνοντας μαζί post-internet-art αισθητική, εξωγήινη συνωμοσιολογία, new age συμβουλές μακροζωίας, επαρχιακή ορθόδοξη σκατοψυχία, (ανθ)ελληνικό κιτς, την κουλτούρα της καφρίλας του death metal και όπερα (!), δημιούργησαν μια σειρά από (αντι-)χαρακτήρες όπως τη γιατρέσσα φαν της σιλικόνης Αποσμίνη, την εθνικίστρια selfie-freak Σμαράγδα και τη sex-positive σκυλού/σοπράνο Ζηνάρα.
Kάνουν κάποια σόου σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Λονδίνο που άφησαν το κοινό (μεταξύ αυτού και ο γράφων) άφωνο. Οργανώσαν alien πάρτυ, παρουσιάζονταν στο FB σε ιντερνετικά ψηφιακά κολάζ και κυκλοφόρησαν δυο δίσκους με διασκευές από Sailor Moon και Βασίλη Καρρά μέχρι βλάσφημες βερσιόν Χριστουγεννιάτικων ύμνων. Στις φωτογραφίες που βλέπετε και τα βίντεο links καλώ το αναγνωστικό κοινό που ενδιαφέρεται για την σημειωτική να προετοιμαστεί καλά για μια ενασχόληση με ένα μείγμα τόσο γκλιτσένιο, τόσο περήφανο για τη διάσπαση προσοχής του και τόσο accelerationist που προκαλεί μόνιμες βλάβες. Η ελληνικότητα δεν μπορεί να παραμείνει αλώβητη μετά απ’ αυτό. Το μότο τους: Σώσον Ημάς από το Αβαν-γκαρντ.
Το magnum opus του τρίο - που όπως κάθε τι πανκ διαλύθηκε πριν γίνει όσο σημείο αναφοράς όσο του άξιζε - ήταν επίσης μια σημαντική στιγμη και για το ελληνικό drag γενικότερα, το σόου “Κονιάκ με τη Σμαράγδα”, στο δεύτερο φεστιβάλ κουήρ περφόρμανς Sound Acts στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων. Το σόου ήταν ενός είδους πανκ/πειραματική βερσιόν πρωινάδικου που παρωδούσε κάθε τι ελληνοπρεπές είτε αυτό είναι η συνέχεια του έθνους είτε οι εναλλακτικές κουλτούρες και η υποτιθέμενη, ευαισθητοποίηση των Ελλήνων για κοινωνικά θέματα, όπως συναντάται στις πιο ‘ποιοτικές’ εκπομπές μεσημεριανής ζώνης.
Εκτός από τις ίδιες τις 34ες, το σόου παρουσίαζε και η Zackie Oh (η οποία μεταξύ άλλων δοκίμασε σκληρά το κοινό με άγρια αστεία για την οροθετικότητά της), όπως και οι σχετικά νέες drag queens τότε Chraja και Φιλοθέη που έφτιαξαν ένα βίντεο αφιέρωμα για τον ελληνικό στρατό. Το “Κονιάκ με τη Σμαράγδα” διακόπηκε όπως του έπρεπε με παρέμβαση της αστυνομίας, μετά από παράπονο κάποιου γείτονα που είδε δυο κορίτσια να φιλιούνται/αγγίζονται ερωτικά στο δρόμο έξω από το χώρο. Στο πάρτι του ίδιου φεστιβάλ στο club Skull, που οργανώθηκε επίσης από τις 34ες, η Chraja και το επιτελείο της παρουσίασαν ένα drag dance show λικνιζόμενες ως σέξι voguing καλόγριες σε ήχους βυζαντινού μέλους.
Το χαρακτήρα/περφόρμερ Σμαράγδα των 34ες συναντάμε ξανά στο πολιτικό υπερταυτιστικό πρότζεκτ “Δοκούμενα”, μια πρωτοβουλία κριτικής και διαλόγου με τις θεματικές της γερμανικής documenta που έλαβε χώρα στην Αθήνα (με γενικό κόνσεπτ “learning from Athens”). Στα Δοκούμενα, η εγχώρια drag σκηνή μεταξύ άλλων αναμετριέται με το αφελές αφήγημα της documenta που αναζητά τους Έλληνες ιθαγενείς κουήρ (όπως η Σωτηρία Μπέλλου σύμφωνα με τη διοργάνωση), ένα discourse με μετα-αποικιακές προβληματικές, αν όχι προσβλητικές προεκτάσεις.
Στη σειρά “34 Exercises of Eleftheria”, η περφόρμερ Σμαράγδα γίνεται drag ελληνίδα, φιλελληνίδα, νεο-γκουρού-αλα-Αμπράμοβιτς, παρωδώντας το παγανιστικό κρυπτο-εθνικιστικό παράλληλο πρόγραμμα της documenta, αλλά και γενικότερα την επικρατούσα ελληνική μοντερνιστική τέχνη του ωραίου και μεγάλου - από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Δημήτρη Παπαϊωάννου.
Η συνέχεια δίνεται μέσα στο ξενοδοχείο Μπάγκειον το Πάσχα του 2017, στο οποίο οι 34ες μαζί με τις drag queens Zackie Oh, ActiVista, μέλη των Δοκούμενα και άλλες φίλες παρουσιάζουν το σόου “Ιθαγένεια, Έχεις Ταλέντο!”, σε σκηνοθεσία Σμαράγδας και Ανθής Κούγια. Το έργο (το οποίο ξανα-παρουσιάστηκε το 2018 στην ΑΣΚΤ) αποτέλεσε μια από τις πιο πολυμετωπικές προσπάθειες συνθλιβής της ιδέας της ελληνικότητας, συνδέοντας την τοξική κακοποιητική κοινωνία του τηλεοπτικού θεάματος με την ιστορία του κρυπτοπαγανιστικού φιλελληνισμού, έτσι όπως τον αναπαρήγαγε και η documenta και έτσι όπως επιτελείται σε ιδρύματα και σχολές τεχνών στη χώρα. Στο σόου, μεταξύ άλλων, η Zackie Oh παρουσίασε το τραγούδι “Μωρή, he died for you”, βλάσφημη διασκευή τραγουδιού των Antique, η οποία έκανε κάποιους γύρους στο διαδίκτυο λίγο μετά το θάνατο του Ζακ.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά κάποιων χαρακτήρων του σύγχρονου ελληνικού drag, με πιο καίρια εκπρόσωπο τη Zackie Oh, είναι η πολιτική σχέση του ίδιου του περφόρμερ στη μη-drag επιτέλεσή του με την περσόνα του. Η Zackie Oh και ο Ζακ Κωστόπουλος ζούσαν σε πλήρη αρμονία, ασχολούνταν πάνω κάτω με τα ίδια ζητήματα, απλά η Zackie ήταν μια πανκ σουπερηρωίδα έκδοση του Ζακ. Αυτό το στοιχείο φέρνει το σύγχρονο ελληνικό drag λιγότερο κοντά σε mainstream drag legends όπως η Rupaul και περισσότερο ίσως σε ένα λονδρέζικο punk drag όπως αυτό του Divine David.
Ο περφόρμερ δεν ζει μια ζωή κοινωνικής cis κανονικότητας και όταν είναι in drag μετατρέπεται σε κάτι ριζικά πιο εκκεντρικό, αλλά το πέρασμα μεταξύ non-drag και drag είναι κάτι που έρχεται μαλακά, σταδιακά, τραυματικά. Στην άλλη μεριά αυτού, δεν είναι ανήκουστο να είναι πολύ fabulous και ενδιαφέρον κάποιος drag χαρακτήρας, αλλά συντηρητικός ο cis άντρας που τον υποδύεται. Ήταν απογοητευτικό να ακούει κανείς τρανσφοβικά σχόλια από την ίδια τη RuPaul ή την κατάπτυστη δήλωση "I’m a joke. I’m a man in a dress" απ΄τη νικήτρια Bianca Del Rio. Χρησιμοποιώ συνειδητά τον όρο υποδύεται, διότι τελικά μιλάμε για απλή θεατρική μεταμόρφωση αν το πέρασμα δεν είναι ομαλό και συνειδητό.
Η Zackie Oh μας πρότεινε μια άλλη σχέση του περφόρμερ με τον drag χαρακτήρα, μια σχέση που δεν έχει να κάνει με την ηθοποιία, αλλά είναι μια σούπερ-προέκταση του εαυτού και στην οποία τα όρια χάνονται. Η Zackie Oh λοιπόν είναι μια περήφανη τσουλάρα, αλλά και ο ίδιος ο Ζακ μέσα από το ακτιβιστικό έργο του δούλευε συνεχώς για να δείξει το slut shaming της ελληνικής κοινωνίας.
Σ’ αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφερθώ λίγο στην επιρροή του Rupaul’s Drag Race στη σύγχρονη ελληνική σκηνή drag. Αν και το drag race σίγουρα έχει το ίδιο κάποιες πολιτικές προβληματικές, έχει αποτελέσει σημαντικό για τη χειραφέτηση διαφόρων drag queens απ’ όλο τον κόσμο και αντίστοιχα και από την Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι η πραγματικότητα των drag queens από το Λος Άντζελες και τη Νέα Υόρκη είναι (κυριολεκτικά) πολλά μίλια μακριά από την Αθήνα, ο τρόπος με τον οποίο το σόου μπήκε ξαφνικά στις ζωές ανθρώπων της εγχώριας LGBT κοινότητας σαν θέμα συζήτησης έπαιξε σημαντικό ρόλο στο όχι μόνο να δημιουργηθούν drag περσόνες, αλλά και να ξεκινήσουν διάφορες συζητήσεις γύρω από το περφόρμανς και το φύλο.
Η σκηνή των φανατικών του drag race, λοιπόν, γίνεται γύρω στο 2016 τεράστια και δίνεται μια καλή ευκαιρία δίπλα στο glamour των drag shows να συζητηθούν θέματα που έχουν να κάνουν με τις trans ταυτότητες, τη ρευστότητα του φύλου, το sex positivity, τα μη λευκά σώματα, τις πολιτικές του πάχους κλπ από ένα κομμάτι της κουηρίζουσας mainstream LGBT σκηνής. Αυτές οι συζητήσεις ήταν σημαντικό να γίνουν γιατί σε διάφορες περιπτώσεις ξεσκέπασαν τρανσφοβίες, μισογυνισμούς και λοιπά προβλήματα της κοινότητας και συγχρόνως έδωσαν τροφή στις νεότερες drag queens να ασχοληθούν με κάποια απ’ αυτά τα θέματα.
Μία από τις drag queens που συνδέεται θα μπορούσαμε να πούμε με την μετα-Drag Race συνθήκη και όπως και οι Τριτοτέταρτες φέρνει μια έντονη κριτική στην ελληνικότητα, είναι η Chraja. Με φρύδια καλάσνικοφ και θεόρατο παρουσιαστικό, η Chraja είναι ίσως η πιο εικονοκλαστική από τις Ελληνίδες drag queens. Ραπάρει στίχους όπως: “Δεν έχω πατρίδα / Πετάω την ασπίδα / Με το όπλο στο χέρι κολλάω βλεφαρίδα / Στη σκοπιά αντί τσιγάρο / Κάνω vogue και δε λουφάρω / Η φρεγάτα μου δεν έχει ξαναδεί τέτοιο φαντάρο”, φωτογραφίζεται κρατώντας αναρχικές σημαίες πάνω σε πυροσβεστικά οχήματα και γενικώς είναι ένα ψυχεδελικό κράμα black bloc αισθητικής και voguing glamour. Είναι μια από τις αγαπημένες queens της σκηνής παρά τις ακανθώδεις θεματικές της και έχει καταφέρει να φέρει ένα μεγαλύτερο κομμάτι του mainstream LGBT σε επαφή με έναν κουήρ ανθελληνικό λόγο. Το προηγούμενο καλοκαίρι είχε την τιμή να σκάσει μύτη στην Espresso ως τρανς-εξωγήινη, ενώ η εφημερίδα σημείωνε “τι άλλο θα δούμε”. Ας ελπίσουμε πως η ελληνική κοινωνία έχει να δει πολλά ακόμα και να φάει πολλές μπάτσες από τέτοιες εξωγήινες.
Ένας χώρος που έχει συμβάλει στη σχέση του αθηναϊκού κοινού με το εναλλακτικό drag και στον οποίο μπορεί κανείς να δει τα σόου της Chraja μεταξύ άλλων είναι το club Be Queer, που επιχειρεί να φέρει κάποια στοιχεία από την DIY κουήρ κουλτούρα στο mainstream LGBT nightlife της Αθήνας. Ενώ ένα κομμάτι της κοινότητας γενικά τσίνησε με την σκέψη ενός μη αυτόνομου χώρου που οικειοποιείται την έννοια του κουήρ, το BeQueer έφερε μια ευχάριστη αλλαγή στο κατά τα άλλα φτωχό LGBT nightlife της πόλης. Ως κομμάτι του εγχειρήματος, μια παρέα από πέντε drag queens συναντάνε το αθηναϊκό κοινό κάθε βδομάδα, φτιάχνοντας για πρώτη φορά μετά το Κούκλες ένα drag στέκι.
Οι Chraja, Φιλοθέη, Daglara, Viscosity και Darla Qubit παρουσιάζουν τη δική τους βερσιόν του drag και γεφυρώνουν μια νεο-πανκ/fashion αισθητική με τον ηδονιστικό χαρακτήρα του gay clubbing. Μεταξύ των πραγμάτων που μπορεί να δει κανείς εκεί αξίζει να σημειωθεί η υπερσεξουαλικοποιημένη body-positive-στο-τερμα επιτέλεση της bio queen Viscosity που απαιτεί και κερδίζει ένα χώρο για τη femme σεξουαλικότητα σπάνια δοσμένο στο ελληνικό συγκείμενο τέχνης, όσο και τα νούμερα της Daglara, η οποία με το συνδυασμό μετα-κυβερνετικών λουκ και lip-sync σε βαριά ελληνικά σκυλάδικα φτάνει την ιδέα της ‘ελληνικής διασκέδασης’ στο αναγκαστικό και τερματικό όριό της.
Μια άλλη πρωτοβουλία που σχετίζεται με το σύγχρονο αθηναϊκό drag, φέρνοντας μαζί κάποια στοιχεία drag και πολιτικής περφόρμανς, είναι το μη περιοδικό καμπαρέ/βαριετέ Glam Slam. Στις τέσσερις μέχρι στιγμής βραδιές του, μια σειρά από drag/dragίζουσες περσόνες παρουσίασαν σόου που έχουν να κάνουν άλλοτε με το σώμα και την επιτέλεση του φύλου, άλλοτε με τις τοξικές πλευρές της ελληνικής ταυτότητας κι άλλοτε με συνδυασμούς και των δύο.
Στη βραδιά, που ξεκίνησε στις 21 Απριλίου (!) 2018, έχουν παρουσιάσει μεταξύ άλλων ο περφόρμερ Georges Jacotey με έναν pepe-le-frog-συναντά-την-Lana-Del-Rey post-(truth)-drag χαρακτήρα, η queen Ginger Έλα που διάβασε σκατολογικά κείμενα του Apollinaire «η μητέρα μου είναι μια χέστρα» γυμνή, πασαλειμμένη με σοκολάτα, η Vanessa Cardui ως Σαλώμη και το νέο post-apocalyptic meta-drag τρίο Eggs’n’Legs.
Το τρίο, που πρόσφατα μάλιστα ταξίδεψε στο Βερολίνο για την προβολή ταινίας τους στο σημαντικό Porn Film Festival, επιχειρεί μια έντονα ψυχαναλυτική μορφή drag, συνδυάζοντας gender-bending αισθητική με ταμπού της ελληνικής κοινωνίας όπως η αιμομιξία ή η σχέση παιδικότητας και σεξουαλικότητας, ενώ συνδέει στα περφόρμανς και βίντεό του επίσης και την ελληνική ταυτότητα με το ορθόδοξο τόξο μέσω της Μαμάς Ρωσίας (μια εκ των τριών είναι από το Ουζμπεκιστάν με μητρική γλώσσα τα ρώσικα).
Μεταξύ των συμμετεχόντων στο GS και σχετικά καινούρια άφιξη στην drag σκηνή της Αθήνας είναι η περσόνα της Kangela Tromokratisch. Τόσο οπτικά όσο και γενικότερα θεματικά, η Kangela εισάγει ένα περισσότερο κουήρ/underground πλαίσιο αναφορών στην εγχώρια drag σκηνή. Για όσ@ απ’ το αναγνωστικό κοινό θα ήθελε να εντρυφήσει παραπάνω, δύο σημαντικές αναφορές της είναι η 80s/90s larger-than-life drag monster περσόνα του Leigh Bowery, όπως και το σόου Dragula, το οποίο είναι ας πούμε κάτι σαν το Drag Race αλλά για φρίκουλα.
Στις περφόρμανς της η Kangela Tromokratisch συχνά ουρλιάζει, ενώ στο τέλος αποσυντίθεται, οι περούκες φεύγουν, μέρη από τα ρούχα καταστρέφονται, η ίδια καταλήγει στα πατώματα. Το drag της Kangela δεν είναι ευχάριστο, αλλά τραυματικό, η σχέση με το σώμα συνεχώς δοκιμάζεται σε μια σχεδόν artaud-ική έκφραση οργής και πόνου, ενώ οι lip-sync επιλογές φεύγουν πολύ μακριά από το σύνηθες και φτάνουν μέχρι και τους Einstürzende Neubauten.
Για να συνεχίσω την αρτωική αναλογία και να την τραβήξω και λίγο από τα μαλλιά, εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα ‘drag of cruelty’, ένα έντονο σκατολογικό θέαμα για μια κουήρ γενιά που μεταξύ άλλων έρχεται να αμφισβητήσει όχι μόνο το καλό, ελληνικό γούστο και την αισθητική, αλλά και τις έννοιες της κανονικότητας του σώματος, του lookism, της υγιούς ομορφιάς.
Τέλος, μια από τις νεότερες drag queens της Αθήνας με έντονο πολιτικό χαρακτήρα είναι η Space Manifesto. Συνδυάζοντας πανκ αισθητική και μουσική, μαρξιστικές αναφορές και non-binary επιτέλεση, η Space παρουσιάζεται άλλοτε σαν ανθελληνική γοργόνα, άλλοτε σαν πλάσμα κάποιου μακρινού ουτοπικού πλανήτη, άλλοτε σαν τσουλάρα σε απόγνωση και πάντα με κάποιο σχεδόν αgit-prop πολιτικό πρόταγμα.
Ο λόγος που ήθελα να την αναφέρω τελευταία είναι γιατί μεταξύ άλλων η Space κάνει και ενός είδους μετα-πολιτικής στα σόου και στο λόγο της, θέτοντας τα πλαίσια στα οποία κινούνται οι drag queens της Αθήνας σήμερα με κεντρικό το ζήτημα της πληρωμής των drag - και όχι μόνο - περφόρμερς από πλατφόρμες και ιδρύματα τέχνης στη χώρα.
Στο σόου της για το καμπαρε Glam Slam, η Space Manifesto κάλεσε τις ντόπιες drag queens σε συσπείρωση για τη δημιουργία του πρώτου σωματείου των drag queens, όντας όπως λέει η ίδια συνδυασμός υπερδιαγαλαξιακής Τζούλιας Αλεξανδράτου και άγνωστης κορης του τρότσκι και με το σύνθημα “ΦΑΣΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΑΦΕΝΤΙΚΑ ΣΤΟΥ ΠΗΓΑΔΙΟΥ ΤΟΝ ΠΑΤΟ, ΖΗΤΩ ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΡΟΣΝΤΡΕΣΑΡΙΑΤΟ”.
Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ στη σημασία της πρώτης πορείας διαμαρτυρίας για τη δολοφονία του Ζακ, που οργανώθηκε από την κουήρ κοινότητα και διάφορες από τις προαναφερθείσες drag queens και περφόρμερς. Στην πορεία αυτή συνθήματα όπως το “αυτό είναι σωστό, κλωτσιές με δωδεκάποντο να βάλετε μυαλό” και “γκέι, τρανς, λεσβίες, ιέρειες του αίσχους, είμαστε περήφανα η ντροπή του έθνους” αντικατέστησαν συνηθέστερα συνθήματα που εστιάζουν σε μονοθεματικές ταξικές προσεγγίσεις, ενώ drag queens κάναν voguing στο «Η Ζακι ζει, τσακίστε τους Ναζί». Έτσι και ίσως για πρώτη φορά με τέτοιο παλμό, drag queens και κουήρς έκαναν ξεκάθαρο στο δρόμο πως ο πόλεμος απέναντι στην τοξική ελληνικότητα οφείλει να είναι διαθεματικός και πολύπλευρος, θυμίζοντας στους συντρόφους manarchists πως είναι εξίσου (αν όχι περισσότερο) ντροπή του έθνους να είσαι πούστης, θηλυπρεπής, αδερφάρα, drag queen. Και πως μπορείς ανά πάσα στιγμή να δολοφονηθείς όχι μόνο από φασίστες, αλλά και από νοικοκυραίους.
Θα είσαι για πάντα μαζί μας.
Rest in Power, Queen Zackie Oh!
Ευχαριστώ τις Λοίζα και Φουαβώ για τα edits
σχόλια