Και φτάνει αυτή η δύσκολη πια στιγμή της ημέρας, το βράδυ. Για μερικούς το βράδυ είναι η στιγμή που θα χαλαρώσουν αγκαλιάζοντας το Μορφέα σ' ένα γλυκό ταξίδι, για άλλους η στιγμή που θα ξεκινήσει η εργασιακή τους βάρδια, ενώ για κάποιους άλλους πιο ρομαντικούς είναι η ώρα της ημέρας, όπου θα μπορέσουν να αναπολήσουν στιγμές, να κάνουν έναν απολογισμό της ημέρας που πέρασε ή ακόμα να κάνουν έναν προγραμματισμό- όνειρα για το μέλλον. Κατατάσσω, λοιπόν, τον εαυτό μου στην τρίτη κατηγορία ανθρώπων.
Έτσι, φτάνοντας στο τέλος της ημέρας απαλλαγμένος πλέον από έγνοιες- αν όχι απαλλαγμένος, έστω προσωρινά ελεύθερος- προσπαθώ να προσεγγίσω την τομή στην οποία συναντάται η μέρα που πέρασε με το σκοπό, για τον οποίο την έζησα. Και σ' αυτό το σημείο είναι η στιγμή που υφίσταμαι τη λεγόμενη ''νοητική κράμπα''. Κατακλύζομαι από σκέψεις . Έπραξα σωστά; ; Έπραξα λανθασμένα; Υπάρχει κάποια σημερινή μου πράξη για την οποία μπορώ να αισθάνομαι υπερήφανος; Μήπως η μέρα αυτή πέρασε αδιαφοροποίητα και ουσιαστικά χάθηκε χωρίς να τη ζήσω στο βάθος της; Όποιες και αν είναι οι απαντήσεις που θα δώσω στα εν λόγω ερωτήματα πάντα οδηγούμαι στο ένα και μοναδικό συμπέρασμα-προτροπή '' Ζήσε τη ζωή ''. Η ζωή είναι γλυκύς, είναι θείον δώρο, είναι ευτυχία, η ζωή είναι η αρχή και το τέλος μας. Ναι, όλοι μας κάνουμε λάθη, ωστόσο πρέπει να είμαστε υπερήφανοι για αυτά. Πολλές φορές στη ζωή μου παραδέχτηκα ότι έπραξα λανθασμένα. Όμως έπραξα. Αυτό είναι το νόημα στη ζωή μας. Η πράξη. Ο χειρότερος μου φόβος, πέρα από το θάνατο θα μπορούσα να πω πως είναι ο φόβος της απραξίας. Ένας άνθρωπος αδρανής, αδιάφορος, νωθρός, απράγμων όπως θα έλεγαν και οι αρχαίοι είναι άνθρωπος δυστυχισμένος. Να πράττεις , όποιο και αν είναι το τίμημα. Διότι, η ζωή είναι μικρή, προσωρινή και δε χαρίζεται σε κανέναν. Σήμερα γράφω, αύριο ίσως να μην έχω τη δυνατότητα αυτή. Να ζεις την κάθε μέρα, την κάθε στιγμή σαν να είναι η τελευταία. Γιατί, άλλωστε, τι είναι αυτό που μένει σ' έναν άνθρωπο μόλις χαθεί η υλική του υπόσταση; Αν όχι τα 21 γραμμάρια της ψυχής, όπως λένε ορισμένοι, θεωρώ πως αυτό που μένει είναι η υστεροφημία. Το έργο του κάθε ανθρώπου. Μια ζωή με αξιοπρέπεια, στηριγμένη σε αξίες, απαλλαγμένη από το φόβο, τη γνώμη και την κριτική των ''άλλων'' και πάνω απ' όλα μια ζωή με μέτρο και φραγμούς, ηθικούς και ψυχοσωματικούς. Αυτό είναι η ζωή. Όπως έλεγε και ο Ν. Μαχφούζ '' έιναι λάθος να αναζητούμε το νόημα της ζωής σ' αυτόν τον κόσμο, ακριβώς γιατί η βασική μας αποστολή είναι να δημιουργήσουμε''. Το νόημα της ζωής, λοιπόν, δεν είναι τίποτα άλλο παρά το να δώσουμε νόημα στη ζωή μας.
Ναι, όλοι μας κάνουμε λάθη, ωστόσο πρέπει να είμαστε υπερήφανοι για αυτά. Πολλές φορές στη ζωή μου παραδέχτηκα ότι έπραξα λανθασμένα. Όμως έπραξα. Αυτό είναι το νόημα στη ζωή μας. Η πράξη.
Και εδώ εύλογα διερωτάται κανείς ''και πώς θα νοηματοδοτήσω τη ζωή και την ύπαρξή μου; '' Θαρρώ πως μια ζωή νοηματοδοτείται από το εξής τρίπτυχο: Αγάπη, Παιδεία, Πίστη.
Αγάπη... Ο καθένας από εμάς έχει βιώσει το αίσθημα της αγάπης, το οποίο, βεβαίως, είναι άρρηκτα συνυφασμένο με την ευτυχία. Η αγάπη κρύβεται στον έρωτα, τη φιλία, και γενικότερα στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Ο άνθρωπος φύσει κοινωνικό όν έχει ανάγκη να δίνει αλλά και να παίρνει αγάπη. Αυτό τον ολοκληρώνει ως οντότητα. Η αγάπη της μητέρας για το παιδί της, το συναίσθημα της αγάπης που βιώνει κανείς στην ατμόσφαιρα ενός οικογενειακού γεύματος, η αγάπη για το φίλο μας και οποιαδήποτε μορφή αγάπης, όπως την αντιλαμβάνεται κανείς, αναμφίβολα δε συγκρίνεται με οποιοδήποτε υλικό αγαθό, με οποιοδήποτε υποκατάστατο.
Έπειτα, θα ήθελα να αναφερθώ στην Παιδεία. Μια τόσο συχνά χρησιμοποιούμενη έννοια απ' όλους μας, της οποίας το βάθος ελάχιστοι μπορούν να συλλάβουν. Δε νοείται άνθρωπος που δε διακατέχεται από παιδεία και δε μιλώ για επιστημονική κατάρτιση ή για μαθητικές δεξιότητες, αλλά για πλήρη παιδεία. Παιδεία, λοιπόν, σύμφωνα με τον ορισμό είναι το σύνολο των προσπαθειών/ ενεργειών ατομικών, κοινωνικών, κρατικών που μορφώνουν τον άνθρωπο πνευματικά, ηθικά, ψυχικά και σωματικά. Και σ' αυτό το σημείο εισάγεται μια άλλη θεμελιώδης έννοια, η μόρφωσις. Η μόρφωση, και η γνώση με την παιδεία κατ' επέκταση, με μια εννοιολογική προσέγγιση θα λέγαμε ότι δίνει μορφή στον άνθρωπο ( ο άνθρωπος ''μορφώνεται''- αποκτά μορφή), τον διαφοροποιεί, τον εξελίσσει κι έτσι δίνει νόημα στην ύπαρξή του, επιστρέφοντας στα προαναφερθέντα. Έτσι, λοιπόν, καταλήγουμε στο συμπέρασμα του Πλάτωνα, ότι δηλαδή η Παιδεία είναι δύναμη θεραπευτική της ψυχής. Όποιος δεν την κατέχει είναι συνήθως αφώτιστος, αναξιοπρεπής και δούλος των παθών του.
Τελευταία, αλλά εξίσου σημαντική, όπως προανέφερα είναι η έννοια της Πίστης. Και σπεύδω να διευκρυνίσω ότι με τον όρο πίστη δεν αναφέρομαι αποκλειστικά στην πίστη σε κάποια ανώτερη δύναμη, σε κάποιον θεό. Αναφέρομαι στην πίστη στην ολότητά της, όπως την αντιλαμβάνεται ο καθένας ξεχωριστά. Είτε αυτή είναι πίστη σε μία θρησκεία, είτε είναι πίστη στον εαυτό μας και τις δυνατότητές μας, είτε είναι πίστη σε κάτι ουτοπικό. Όλοι έχουμε την ανάγκη να πιστεύουμε σε κάτι. Αυτό είναι που μας δίνει θάρρος και κουράγιο να συνεχίσουμε τη ζωή μας. Χωρίς πίστη, ο άνθρωπος νιώθει ανασφαλής και ευάλωτος. Ωστόσο, θα πρέπει να διευκρυνιστεί ότι στην έννοια της πίστης περικλύεται και η έννοια της αμφιβολίας. Αληθινή πίστη έχεις όταν αμφιβάλλεις και όχι όταν ομοβάλλεις ή ετεροβάλλεις για αυτό για το οποίο πιστεύεις.
Κάνοντας, λοιπόν, αυτή την εκτεταμένη ανάλυση του τριπτύχου της αγάπης, της παιδείας και της πίστης καταλήγω στο συμπέρασμα ότι είναι ένα τρίπτυχο απροσπέλαστο στην τέλεια μορφή του, και πολλές φορές ακατανόητο στην πλήρη και βαθιά σημασία του. Αξίζει, όμως, ο καθένας μας να αγωνίζεται για την πραγμάτωσή του, για τη μέθεξή του με την τέλεια μορφή του τριπτύχου, για την τελείωση, δηλαδή, της ύπαρξής του.
Και μιας και το βράδυ αυτό τελειώνει και μια καινούρια μέρα ξεκινά, αναθεωρώ...
