Τέχνη...! Αρκετά επίκαιρη και στις ημέρες μας. Σημερα που όλα αλλάζουν, όλα γκρεμίζονται η τέχνη είναι εκεί να μας δίνει ελπίδες, να μας θυμίζει ιδανικά και να μας δίνει πρότυπα. Όλοι οι κλασσικοί συγγραφεις θεατρικών έργων, απο τους αρχαίους κλασσικούς ημων , απο τον Σαιξπηρ της Αγγλίας, τον Τσεχωφ της Ρωσίας τον Εντμοντ Ροσταν της Γαλλιας εως και τους συγχρονους, όλοι τους μας παρουσιάζουν κόσμους ολόκληρους, κοινωνίες, ήρωες που συντίθενται και αποσυντίθενται μέσα απο τις στάχτες τους σε κάθε στάδιο της ζωής τους. "Ήρωες σύμβολα".
Ο Τσέχωφ για παράδειγμα έχει ήρωες σύμβολα στα έργα του όπου ο καθένας αντιπροσωπεύει ένα κόσμο διαφορέτικό όπου συνυπάρχει μέσα σε κάθε πράξη με τους άλλους κόσμους των ηρώων του . Πολλές φορές οι κόσμοι αυτοί απλά συνυπάρχουν, αντιπροσωπεύοντας ένα διαφορετικό σύστημα αξιων ο καθένας και απλά λακωνικά και κυνικά αλληλεπιδρουν και εξελίσσονται στον ίδιο χωροχρόνο στην ίδια πράξη του έργου ενίοτε, θίγοντας ο καθένας διαφορετικά ζητήματα και περνόντας διαφορετικά μηνύματα στον θεατή. Στο θείο Βάνια του συγγαφέα για παράδειγμα ο ξυλουργός-γιατρός αγγίζει υπέροχα ένα αρκετά επίκαιρο πάντα θέμα των ''ετικετών, ταμπελών'' ή πο επισημα της κατηγοριοποίησης λέγοντας το εξής '' ...Μα και αυτοι που θεωρούνται πιο έξυπνοι , πιο ανώτεροι πνευματικά , είναι όλοι τους υστερικοί, βασανισμένοι από την ανάλυση και την αναζήτηση... Γκρινιάζουν, μισούν παθιασμένα και συκοφαντούν. Σε πλησιάζουνε ύπουλα, σε κοιτάνε λοξά, και βγάνουν απόφαση «Α αυτός είναι ψυχοπαθής, α αυτός ειναι λογάς!» Και όταν δεν βρίσκουν πια τι ετικέτα να κολλήσουν στο μέτωπο τότε λένε «Α, αυτός είναι παράξενος! πολύ παράξενος!».
Όταν κάποιος νιώθει ότι εκείνος ή οι γύρω του έχουν στεγνώσει απο ιδανικά, απο αξίες, από σύμβολα τότε μπορεί να καταφύγει στη τέχνη για να μπολιάζεται με αυτή, να αναπνέει, να λυτρώνεται και να οδηγείται στη ψυχική ανάταση.
Έτσι λοιπόν αρνούμαστε και σήμερα και αρνιούνταν και τότε το μπόλιασμα με το καινούργιο , σε ό,τι δε κατανοούμε βάζουμε την ανάλογη ταμπέλα το τοποθετούμε απέναντι... Ταυτόχρονα ο ίδιος ήρωας τονιζει την αυτοκατστροφική φύση του ανθρώπου, δε δημιουργεί εκ νεου σχεδόν τιποτα μόνο καταστρέφει, δε χρησιμοποιει την λογική η οποία του εδώθει για να δημιουργήσει αλλά για να καταστρέψει. Και έτσι σε αυτό το έργο θίγονται και άλλα πολλά ζητήματα, η επαρχιακή ζωή των απλών χωριατών της Ρωσίας , η εκπόρευση των κτημάτων και οι σχέσεις εξουσίας με τους αφέντες τους, η υποβόσκουσα σχέση και ο υποβόσκων ερωτιμός και το πάθος της Ελένα η οποία παντρεύητκε έναν κατά πολύ μεγαλύτερό της σε ηλικία καθηγητή όπου τώρα που έχουν έρθει στην επαρχία στο κτήμα για να ξεκουραστεί απο τη ποδάγρα του, πλήττει αφάνταστα απο τη ζωή της στην επαρχία και γνωρίζει τον γιατρό- ξυλουργό και αναπτύσσεται ένα ειδύλλιο που δε θα ευωδοθέι ποτέ... και άλλα πολλά που εαν τα γράψω θα χαλάσω τη μαγεία του θεατή να σχηματίσει τη δική του άποψη...
Ο Σαιξπηρ της Αγγλίας είναι ένα άλλο παράδειγμα κλασσικου συγγραφέα που μας παρουσιάζει και εκείνος τα διάφορα πρότυπα μέσα απο τα έργα του. Με τον Αμλετ για παράδειγμα όπου ο ήρωάς μας έχει ανάλάβει να αποκαταστήσει τη μνήμη του αδικοχαμένου πατέρα του ο οποίος δολοφονήθηκε απο το θείο του για να πάρει το θρόνο. Ο Άμλετ σα μια σύγχρονη Αντιγόνη αναλαμβάνει να αποκαταστήσει κατά κάποιο τρόπο τη δικαοσύνη, φτάνοντας τελικά επί της ουσίας σε σημέιο ''τρέλας'' κατά τους γύρω του. Και οταν η μητέρα του προσπαθεί να να τον φέρει στα συγκαλά του(η οποία μητέρα του παντρεύτηκε το θείο του ούτε καν πριν το πέρας ενός μήνα του θανάτου του πατέρα του), της αποκρίνεται ο Αμλετ ''Σας παρακαλώ μητέρα, μη γλύφετε τις πληγες σας νομιζοντας ότι μιλά η τρέλα μου, δεν είναι η τρέλα μου που μιλά, παρά μόνο τα ανομήματα σας''.
Και κάπως έτσι ο Άμλετ θυμίζει τα περί τάξης και δικαιοσύνης πραγμάτων τα οποία εντέλει έιτε θέλουμε είτε όχι αποκαθίστανται , είτε παίρνοντας κάτι που θεωρούμε ότι μας άξιζε αλλα δε μας ανήκει μακριά , είτε φέρνοντας μας κάτι καινούργιο , αποκαθιστώντας όμως σίγουρα την υπάρχουσα τάξη των πραγμάτων.
Και τέλος το πιο όμορφο και ρομαντικό παράδειγμα ανά τα θεατρικά έργα και του χρόνους είναι ο υπέροχος Συρανό ντε Μπεζεραρκ του Εντμοντ Ροσταν της Γαλλίας. Ένας υπέροχος συγγραφευς, ποιητής και ξιφομάχος ο ήρωας μας. Ενα έμμετρο, λυρικό έργο το οποίο εγράφη το 1897 για έναν άγνωστο ποιητή της εποχής γνωστό ως Συρανο, ο οποίος δε λιδωρείται , δεν δέχεται να ζει ενάντια στα ιδανικά του, ένας μαχητής της ζωής και των ονείρων του, όπου δε δέχεται να βλάψει κανέναν αλλλο παρα μόνο τον εαυτό του. Και πεθαίνει ξιφομαχόντας μόνος του με το ψέμμα, την αναδρία, το θάνατο.. Αποσπασμα απο τη τελευταία σκηνή που περιέγραψα παρατιθεται παρακάτω...
Θαρρώ πως με κοιτάζει,
θαρρώ πως γα τη μύτη τολμά να με πειράζει (Σηκώνει το σπαθί του)
Τι είπες, είναι σίγουρη πάντα η καταδίκη;
Δεν πολεμάω φίλε μου μονάχα γα τη νίκη,
Μ'αρέσει να αγωνίζομαι και ας ξέρω πως θα χάσω.
Όσο και αν είναι ανώφελο εγώ θα διασκεδάσω!
Ποιοί είναι πάλι όλοι αυτοί; Σηκώνω το σπαθί μου, κι ελάτε όσοι θέλετε! Όλοι οι παλιοί εχθροί μου!(Χτυπάει στο κενό με το σπαθί του)
Το ψέμμα! Οι συμβιβασμοί! Η δεισιδαιμονία !
Οχι, δε συνθηκολογώ! Α, να και η αναδρία!
Και η Βλακεία έρχεται! Νατηνε που κοπιάζει!
Το ξέρω θα νικησετε στο τέλος! Δε, με νοιάζει!
Εγώ συνέχεια χτυπω. Χτυπώ! Χτυπώ!Χτυπώ!
Ναι! Όλα μου τα παίρνετε! Κι όμως αδιαφορώ!
Γιατί απόψε τον Θεό εγώ σαν ανταμώσω,
το ουράνο κατώφλι του μπόρω να το σαρώσω,
μ'αυτά που δε μου πήρατε και αλέκιαστα κρατάω ,
άσπιλα και ατσάκιστα και μ'αυτά πετάω
(Το σπαθί πέφτει απο τα χέρια του, παραπατάει, πέφτει στην αγκαλιά του Ραγκενώ.)
Συντροφιά μου ήταν στη ζωή , παρέα στα ονειρά μου,.
Ποτέ δε θα τα πάρετε...
Τα φτερά μου...!
Μετάφραση Λουίζας Μητσάκου, Σιρανο Ντε Μπεζεραρκ
Είθε να μοιάζαμε όλοι λίγο στο Σιρανό πόσο πιο όμορφες και πιο δίκαιες θα ταν οι κοινωνίες μας.
Έτσι λοιπόν όταν κάποιος νιώθει ότι εκείνος ή οι γύρω του έχουν στεγνώσει απο ιδανικά, απο αξίες, από σύμβολα τότε μπορεί να καταφύγει στη τέχνη για να μπολιάζεται με αυτή, να αναπνέει, να λυτρώνεται και να οδηγείται στη ψυχική ανάταση. Και έτσι φωτισμένος ως θα είναι, να φωτίζει και τους άλλους γύρω του για να ζουν και εκείνοι ομοίως...Μη ξεχνάμε ότι η τέχνη μεταφέρει μηνύματα, βιώματα, παθήματα λαών ανά τους αώνες... Να πορεύεστε λοιπόν μαζί με την τέχνη για να αναπνέετε...
σχόλια