Ο «Γιάννης ο φονιάς» είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα από τα πιο ωραία τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου. Ψυχρός ρεαλισμός, εικόνες που θυμίζουν μεγάλο ιταλικό κινηματογράφο. Παραθέτω τους στίχους: «Ο Γιάννης ο φονιάς, παιδί μιας Πατρινιάς κι ενός Μεσολογγίτη / Προχτές την Κυριακή μετά απ’ τη φυλακή, επέρασ’ απ’ το σπίτι / Του βγάλαμε γλυκό, του βγάλαμε και μέντα, μα για το φονικό δεν είπαμε κουβέντα / Μονάχα το Φροσί με δάκρυ θαλασσί στα μάτια τα μεγάλα, του φίλησε βουβά τα χέρια τ’ ακριβά και βγήκε από τη σάλα / Δεν μπόρεσε κανείς τον πόνο της ν’ αντέξει κι ούτε ένας συγγενής να πει δεν βρήκε λέξη / Κι ο Γιάννης ο φονιάς στην άκρη της γωνιάς με του καημού τ’ αγκάθι θυμήθηκε ξανά φεγγάρια μακρινά και τ’ όνειρο που εχάθη».
Το τραγούδι κυκλοφόρησε στον δίσκο «Αθανασία» το 1976. Τότε η ελληνική κοινωνία αναθεωρούσε τα χουντικά της κατάλοιπα και είχε την τάση να συγχωρεί ώστε να ξαναβρεί τη συνοχή της. Όσο και να κλαίει το Φροσί, όμως, το φονικό του Γιάννη δεν συγχωρέθηκε από κανέναν. Ούτε από τον ίδιο, που «θυμήθηκε ξανά φεγγάρια μακρινά...».
Το συγκεκριμένο τραγούδι δεν μου ήρθε τυχαία. Μετά το θλιβερό περιστατικό της Παιανίας βρεθήκαμε μπροστά σε ένα νέο δίλημμα, μπερδεύοντας για μια ακόμη φορά το νόμιμο και το ηθικό. Η δολοφονία σαφώς είναι παράνομη, το κίνητρο, όμως, και οι συνθήκες της κρίσης την κάνουν ηθική; Η ιδεολογία που εκφράζουν εφημερίδες όπως η «Δημοκρατία» και το «Πρώτο Θέμα», που η πρώτη βαφτίζει τον 24χρονο «ήρωα... με ψυχή» και η δεύτερη «ήρωα της διπλανής πόρτας», επαναφέρει για μια ακόμα φορά την (αμερικάνικης προέλευσης) ανάγκη του Έλληνα για αυτοάμυνα. Ο ίδιος προσπάθησε να περάσει πανελλήνια πασιφιστικά μηνύματα του τύπου «όχι άλλο αίμα» και «τα όπλα δεν είναι η λύση», αλλά ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας του 2012 αποθεώνει τον φονιά κι έχει βρει πολλές λέξεις για να δικαιολογήσει το φονικό. Είναι παράξενο που δεν αναρωτηθήκαμε φωναχτά «γιατί δεν πυροβόλησε στον αέρα;».
Τα περιστατικά βίας είναι καθημερινό φαινόμενο. Για τα περισσότερα υπάρχει πάντα μια δικαιολογία. Οι μούντζες και οι κρεμάλες στη Βουλή, τα γιαούρτια στον Νταλάρα, τα ραντεβού του Άγιου Παντελεήμονα, τα χιλιάδες δακρυγόνα στο Σύνταγμα, το καμένο Αττικόν, η δολοφονία του οικογενειάρχη στην οδό Ηπείρου, τα χαστούκια στην Κανέλλη, το «αν πεθάνουμε, θα σας πάρουμε μαζί μας» των ταξιτζήδων, τα σπασμένα κεφάλια των μεταναστών, οι αυτοκτονίες, τα γεγονότα στην Πάτρα και άλλα, πάρα πολλά παραδείγματα χρησιμοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια ως υποθέσεις εργασίας ώστε να διανθίσουν διάφοροι τα πολιτικά τους επιχειρήματα. Έτσι, η άσκηση βίας νομιμοποιήθηκε κοινωνικά, τόσο που η αυτοδικία για κάποιους είναι κίνημα και όχι έγκλημα. Και αν το κίνημα δεν είναι «καθαρό», τότε είναι κάτι επικίνδυνο.
______
Διβάστε ακόμη το άρθρο του 'Αρη Δημοκίδη
σχόλια