Τις συνέπειες της ανθρώπινης δραστηριότητας στο «σταθερό και προβλέψιμο» φαινόμενο της παλίρροιας κατάφεραν να προσδιορίσουν με ακρίβεια επιστήμονες.
Ήταν τα λασπωμένα νερά που κέντρισαν την προσοχή του Stefan Talke. Στα μέσα της δεκαετίας του 2000, ο Talke ήταν μεταδιδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης, και μελετούσε τον ποταμό Eems, ο οποίος εκβάλει στη Βόρεια Θάλασσα και αποτελεί φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Ολλανδία και στην Γερμανία. Δεκαετίες νωρίτερα μηχανικοί είχαν προχωρήσει σε εργασίες βυθοκόρησης ώστε να νεότευκτα πλοία από τα κοντινά ναυπηγεία να μπορούν να βγαίνουν στην ανοιχτή θάλασσα μετά την καθέλκυσή τους.
Οι αλλαγές αυτές εξυπηρέτησαν τη ναυπηγική βιομηχανία, άλλαξαν όμως τον ρυθμό της παλίρροιας στο ποτάμι καθώς αναδεύτηκαν ιζήματα από τον πυθμένα του ποταμού «λασπώνοντας» τα νερά του. Τα τελευταία 120 χρόνια, το εύρος της παλίρροιας, η υψομετρική διαφορά δηλαδή μεταξύ πλήμμης και ρηχίας, έχει τετραπλασιαστεί στις εκβολές του Eems.
«Πάντα πίστευα ότι οι παλίρροιες ήταν σταθερές», λέει ο Talke, ωκεανογράφος σήμερα σε πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. «Γι αυτό κρατάμε σχετικούς πίνακες». Ο ίδιος ήταν έκπληκτος όταν ανακάλυψε ότι οι παλίρροιες μπορούν να αλλάξουν σε βάθος χρόνου αλλά και μάλιστα μπορούν να αλλάξουν τόσο πολύ. Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι παλίρροιες είναι «τακτικές και προβλέψιμες» καθώς η άνοδος και η πτώση των παράκτιων υδάτων, που προκαλούνται από τη βαρυτική έλξη της Σελήνης και του Ήλιου, προβλέπονται με ακρίβεια από πίνακες.
Αλλά οι ωκεανογράφοι άρχισαν πρόσφατα να συνειδητοποιούν ότι οι παλίρροιες, σε πολλά μέρη του κόσμου. υφίστανται αξιοσημείωτες αλλαγές, με τρόπους που δεν μπορούν να εξηγηθούν από τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα ουράνια σώματα.
Οι άνθρωποι αλλάζουν τις παλίρροιες
Είναι λοιπόν οι άνθρωποι αλλάζουν τις παλίρροιες. Οι βυθοκορήσεις, όπως στον Eems, ή το κτίσιμο παράκτιων υγροτόπων μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές. Σε ορισμένα σημεία η παλιρροιακή περιοχή αυξάνεται, ενώ σε άλλα συρρικνώνεται. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, «οι μεταβαλλόμενες παλίρροιες» επηρεάζουν τους εκατομμύρια κατοίκους των παράκτιων περιοχών.
Σύμφωνα με όσα μεταδίδει το BBC το πώς οι αλλαγές στην παλίρροια μπορούν να προσθέσουν στους κινδύνους της αύξησης της στάθμης των θαλασσών αποτελεί μία μεγάλη πρόκληση. Με την υπερθέρμανση του πλανήτη το λιώσιμο των πάγων προκαλεί την αύξηση του υδάτινου όγκου των ωκεανών. Πολλές παράκτιες πόλεις απειλούνται από την άνοδο της στάθμης. Η αλλαγή στην παλίρροια θα μπορούσε να προσθέσει αυτό το πρόβλημα αυξάνοντας τον κίνδυνο πλημμύρας.
Οι μηχανικοί γνωρίζουν εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα ότι οι παλίρροιες μπορούν να αλλάξουν τοπικά. Αλλά μόλις πρόσφατα οι επιστήμονες συνέλεξαν σύγχρονα και ακριβή δεδομένα από όλο τον κόσμο, στα οποία αποτυπώνεται η έκταση των αλλαγών. «Μόλις πριν από περίπου μία δεκαετία αρχίσαμε να εκτιμούμε ότι αυτό συμβαίνει σε ευρύτερο επίπεδο», υποστηρίζει ο ωκεανογράφος Ivan Haigh.
Τα αίτια για τις παλίρροιες μπορούν να εντοπιστούν στις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στη Σελήνη, τον Ήλιο και τη Γη. Σε κάθε παλιρροιακό κύκλο τα παράκτια ύδατα «ανεβαίνουν» και «πέφτουν» σε ένα προβλέψιμο μοτίβο, που υπαγορεύεται από τις τροχιές αυτών των σωμάτων, οι οποίες δεν αλλάζουν βραχυπρόθεσμα. Αν αλλάζει κάτι είναι ο τρόπος με τον οποίο τα νερά της Γης ανταποκρίνονται καθώς, όπως υποστηρίζει ο Talke, εάν αλλάξετε τη γεωμετρία της Γης αλλάζετε και τις παλίρροιες.
«Είναι σαν να έχετε διαφορετικό μέγεθος ή σχήμα μπανιέρας ή πισίνας, θα περιμένετε να ρέει διαφορετικά νερό». Υπό αυτήν την έννοια, δεν προκαλεί τρομερή έκπληξη το γεγονός ότι οι παλίρροιες έχουν αλλάξει δραματικά σε μέρη όπου οι άνθρωποι προκάλεσαν αλλαγές στον βυθό. Για παράδειγμα, η απομάκρυνση των υποβρύχιων φυτών επιτρέπει στα νερά να ρέουν πιο ελεύθερα, και έτσι, δυνητικά οι παλίρροιες μπορούν να αυξηθούν.
Στον αντίποδα η προσθήκη αναχωμάτων ή αποβαθρών είναι πιθανό να μειώνει τις παλίρροιες. Το βάθος είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για τις αλλαγές αυτές, υποστηρίζει ο Haigh με τις παλίρροιες να αλλάζουν περισσότερο σε περιοχές με ρηχά νερά. Τέτοιες περιοχές ίσως κινδυνεύσουν περισσότερο καθώς αυξάνεται η στάθμη της θάλασσας, σύμφωνα με τον Haigh.
Πώς επηρεάζονται οι κάτοικοι των παράκτιων περιοχών;
Η αλλαγή της παλίρροιας αναμένεται να επηρεάσει με πολλούς τρόπους τους κατοίκους των παράκτιων περιοχών. Τα πληρώματα των σκαφών με υψηλά ξάρτια πρέπει να έχουν ακριβή γνώση των παλιρροιακών συνθηκών για να πλεύσουν κάτω από γέφυρες όπως και οι αρχιτέκτονες για να χτίσουν παράκτια κτίρια.
Όμως και οι μηχανικοί, που κατασκευάζουν συστήματα παλιρροιακής ενέργειας, πρέπει να γνωρίζουν πόση ενέργεια μπορούν να εξαγάγουν από τις ροές του νερού. Σε όλες αυτές τις πτυχές η μελέτη της αλλαγής παλίρροιας μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να προετοιμαστούν για έναν μεταβαλλόμενο κόσμο. Το πιο σημαντικό όμως είναι οι επιστήμονες να μπορούν να αναλύσουν τις μεταβαλλόμενες παλίρροιες και να προετοιμαστούν καλύτερα για τη μελλοντική άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Οι ερευνητές χρησιμοποιούν επίσης υπολογιστικά μοντέλα για να αναλύσουν πώς η αλλαγή της παλίρροιας και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μπορούν να επηρεάσουν άλλους τύπους παράκτιων πλημμυρών. Μία καταιγίδα από έναν τυφώνα, για παράδειγμα, συχνά επηρεάζει το μεταβαλλόμενο τοπίο όπως και οι παλίρροιες. «Το άθροισμα όλων των μικρών αλλαγών οδηγεί σε μία πολύ μεγάλη αλλαγή», υποστηρίζει ο Talke.
Με πληροφορίες από BBC
σχόλια