Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΑΚΡΟΔΕΞΙΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ, όπως και η ρητορική μίσους και μισαλλοδοξίας, μονοπωλεί τη δημόσια σφαίρα. Η αμφισβήτηση βασικών αρχών της ισότητας, του σεβασμού της προσωπικότητας, της διαφορετικότητας, της ελευθερίας του ατόμου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου αποτέλεσε το υλικό για τη δημιουργία του «Σημείου για τη μελέτη και την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς».
Το «Σημείο» διευθύνει ο Κωστής Παπαϊωάννου, ο οποίος είναι εκπαιδευτικός και τακτικός αρθρογράφος της LiFO. Έχει διατελέσει πρόεδρος του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και γενικός γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ήταν συνιδρυτής του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας και συμμετείχε στον συντονισμό του Παρατηρητηρίου της δίκης της Χρυσής Αυγής, Golden Dawn Watch.
Την Πέμπτη 26/11, το «Σημείο για τη μελέτη και την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς» οργανώνει μια εκδήλωση με θέμα «Covid και ακροδεξιά: Ο ιός εξαπλώνεται, οι μάσκες πέφτουν».
Γιατί τώρα μια τέτοια εκδήλωση, ρωτώ τον Κωστή Παπαϊωάννου; «Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη στιγμή εξάπλωσης του κορωνοϊού. Τα θύματα έχουν αυξηθεί πολύ, το σύστημα υγείας δοκιμάζεται και τίθενται καίρια ζητήματα πολιτικών επιλογών και προτεραιοτήτων. Πέρα από τις στατιστικές της πανδημίας, όμως, η αρρώστια διαμορφώνει ένα καινούργιο τοπίο. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στις Ηνωμένες Πολιτείες ο συνδυασμός της ανεξέλεγκτης κρίσης δημόσιας υγείας με τους πρωτοφανείς για δημοκρατίες περιορισμούς στις ατομικές ελευθερίες και το πάγωμα μεγάλου μέρους της οικονομικής δραστηριότητας γεννούν ισχυρή δυσαρέσκεια και δυσπιστία προς τις Αρχές. Το κλίμα αυτό ενισχύεται από τάσεις αυταρχισμού και υπερενίσχυσης της εκτελεστικής εξουσίας. Δείτε, για παράδειγμα, τον νέο νόμο στη Γαλλία που απαγορεύει τη φωτογράφιση αστυνομικών στον δρόμο εν ώρα υπηρεσίας. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με fake news και θεωρίες συνωμοσίας, δηλητηριάζουν μεγάλο μέρος του δημόσιου διαλόγου» απαντά.
Τελειώσαμε με τη Χρυσή Αυγή, αλλά η Ακροδεξιά είναι εδώ, με πολλές όψεις. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η κανονικοποίηση του ακροδεξιού λόγου και η υιοθέτηση της ατζέντας της ακροδεξιάς από mainstream πολιτικούς φορείς, κόμματα και ΜΜΕ.
Στη συνέχεια της συζήτησής μας του εκφράζω την απορία μου αν πρόκειται μόνο για θέμα ακροδεξιάς. «Το περιβάλλον αυτό δεν περιορίζεται, φυσικά, στην ακροδεξιά. Ακούμε αδιανόητα ψέματα και μύθους από παντού, ακόμα και από ανθρώπους που δεν το περιμένουμε. Όμως, ο φόβος και η άγνοια αποτελούν προνομιακό πεδίο για τις δυνάμεις της ακροδεξιάς και είναι ο μόνος πολιτικός χώρος που μπορεί να εργαλειοποιήσει την πανδημία και να κάνει ταμείο από τη συλλογική ψυχική ένταση και απόγνωση. Δείτε πώς ενισχύεται ο συνωμοσιολογικός αντικοινοβουλευτισμός και η καχυποψία προς τις Αρχές και τα θεσμικά όργανα. Η δυσπιστία προς την επιστήμη και τον ορθό λόγο τροφοδοτείται από τον φόβο και την άγνοια.
Αυτό που βλέπουμε, λοιπόν, σε πολλές χώρες είναι πως τα lockdowns γίνονται το νέο γήπεδο για μέρος της ευρωπαϊκής και ελληνικής ακροδεξιάς. Δείτε τις διαδηλώσεις σε πολλές πόλεις εναντίον των μέτρων, της μάσκας, των εμβολίων, όπου συγκεντρώνεται ένα ετερόκλητο πλήθος.
Την Πέμπτη στις 18:30 θα συζητήσουν διαδικτυακά τέσσερις επιστήμονες, συμβάλλοντας στον προβληματισμό και την πληροφόρηση.
Η Νένη Πανουργιά είναι ανθρωπολόγος, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Columbia. Θα παρέμβει από τη Νέα Υόρκη μιλώντας για την κατάσταση στις ΗΠΑ, την αντιμετώπιση του ιού από τον Τραμπ, τις συγκεντρώσεις των αρνητών που συνδέονται με γνωστές οργανώσεις και πρόσωπα της άκρας δεξιάς αλλά και για το πώς αντιμετωπίζει τον ιό η αριστερά στην Αμερική.
Ο Γιάννης Παπαδόπουλος, δημοσιογράφος της «Καθημερινής», θα αναλύσει τους κινδύνους για τη δημοκρατία στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.
Ο Στέλιος Στυλιανίδης, καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο, θα αναφερθεί στον φόβο μπροστά στην πανδημία και στο πρωτόγνωρο lockdown. Πώς αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε άρνηση ή σε ακροδεξιά μονοπάτια; Αλλά και ποια είναι η ψυχική διάσταση των θεωριών συνωμοσίας;
Ο Άγγελος Σεριάτος, υπεύθυνος Πολιτικής Έρευνας της Prorata, θα αναφερθεί στη συσχέτιση της άρνησης του ιού με υπερσυντηρητικές ή ακροδεξιές αντιλήψεις. Θα μιλήσει, επίσης, για τις αντιλήψεις των πολιτών γύρω από τη στάση της Εκκλησίας και για το αν αυτές συσχετίζονται με τον πολιτικό προσανατολισμό «ακροδεξιός / μη ακροδεξιός». Όποιος ενδιαφέρεται, θα μπορεί να παρακολουθήσει την εκδήλωση στη σελίδα του «Σημείου» στο Facebook.
Ως προς το τι πρεσβεύει το «Σημείο», ο Κωστής Παπαϊωάννου επισημαίνει: «Είναι μια ανεξάρτητη πρωτοβουλία πολιτών που ανησυχούν από την άνοδο του ακροδεξιού φαινομένου. Ανησυχούμε από τη διάχυση του ρατσισμού, του εθνικισμού, του σεξισμού, της ομοφοβίας, του αντισημιτισμού, της ισλαμοφοβίας και άλλων ιδεών που υποτιμούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Θέλουμε, λοιπόν, να συμβάλουμε ώστε να αρθρωθεί ένας ισχυρός και τεκμηριωμένος αντίλογος, βασισμένος στις αρχές της ανοιχτής κοινωνίας, της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου».
Είναι χαρακτηριστικό ότι το Σημείο ξεκίνησε να λειτουργεί τις αμέσως επόμενες μέρες μετά την καταδίκη της Χρυσής Αυγής. Γιατί; «Ακριβώς για να σηματοδοτήσουμε τη σπουδαιότητα αυτής της δικαστικής απόφασης και της καταδίκης της εγκληματικής οργάνωσης. Όσοι ξεκινήσαμε το "Σημείο", έχουμε ασχοληθεί επί χρόνια με το ακροδεξιό φαινόμενο στο Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, στο Παρατηρητήριο της Δίκης της Χρυσής Αυγής, σε οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γνωρίζουμε ότι δεν έχουμε τελειώσει με την ακροδεξιά. Τελειώσαμε με τη Χρυσή Αυγή, αλλά η Ακροδεξιά είναι εδώ, με πολλές όψεις.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η κανονικοποίηση του ακροδεξιού λόγου και η υιοθέτηση της ατζέντας της ακροδεξιάς από mainstream πολιτικούς φορείς, κόμματα και ΜΜΕ. Τις τελευταίες ημέρες διαβάσαμε παρομοιώσεις ανθρώπων με τρωκτικά και κατσαρίδες, διαβάσαμε προτροπές καθαρά ναζιστικού χαρακτήρα, "στα τρένα" (δηλαδή στα τρένα για το Άουσβιτς). Τερατώδη πράγματα» εξηγεί.
Όσον αφορά τους τομείς δραστηριοποίησής του, ο διευθυντής του «Σημείου» διευκρινίζει ότι έχουν σκοπό να επικεντρωθούν στις έρευνες, στις εκδόσεις, στα εκπαιδευτικά προγράμματα και στις δράσεις ευαισθητοποίησης και πληροφόρησης. «Επιθυμούμε να παρεμβαίνουμε στον δημόσιο διάλογο και να συμβάλλουμε στη διαμόρφωση στρατηγικών για την αντιμετώπιση του δεξιού εξτρεμισμού, του ρατσισμού και του εθνικισμού» προσθέτει.
Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνομιλία μας τον ρωτώ αν κατά τη διάρκεια του 2020 επιτεύχθηκαν κάποιες νίκες. «Ναι, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό υπήρξαν δύο σημαντικές εξελίξεις. Η μία είναι η καταδίκη της Χρυσής Αυγής. Για πολλά χρόνια παρακολουθούσαμε τη θεσμική άρνηση, τις καθυστερήσεις, την αδράνεια, σε κάποιες περιπτώσεις και τη συνεργασία ή την εφεκτικότητα τμημάτων του κρατικού μηχανισμού όσον αφορά τις πρακτικές και στον λόγο της εγκληματικής οργάνωσης. Επιτέλους, η ελληνική Δικαιοσύνη ‒φέρει βαριές ευθύνες η ίδια, μην το ξεχνάμε‒ την έστειλε εκεί που της αναλογεί, στο περιθώριο της Ιστορίας και στη φυλακή.
Τεράστιας σημασίας σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η ήττα του Ντόναλντ Τραμπ, ενός ανθρώπου που εκπροσώπησε περισσότερο από κάθε άλλον τον ανοιχτό πόλεμο προς την αντικειμενική πραγματικότητα. Λάσπη και fake news, μίσος προς κάθε διαφορετικό, υποτίμηση των αντιπάλων, προτροπή σε βία. Μια δεύτερη προεδρική θητεία θα σήμαινε τεράστια ενίσχυση της ακροδεξιάς διεθνώς. Ευτυχώς, υπάρχει ένα όριο, πέρα από το οποίο ο κόσμος αντιδρά. Ο συνδυασμός του Black Lives Matter και των μαζικών θανάτων από την πανδημία δημιούργησε ισχυρές αντιστάσεις σε μεγάλες κοινότητες στις ΗΠΑ. Παρ' όλο τον ζόφο από την αρρώστια, η ήττα του Tραμπ σκόρπισε ένα αίσθημα ευφορίας και στην Αμερική και διεθνώς» καταλήγει.
Την Πέμπτη 26 Νοεμβρίου, στις 18:30, το «Σημείο» οργανώνει διαδικτυακή συζήτηση με θέμα: «Covid και ακροδεξιά - Ο ιός εξαπλώνεται, οι μάσκες πέφτουν». Συμμετέχουν οι: Νένη Πανουργιά, ανθρωπολόγος, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Columbia University - Justice in Education Initiative, Γιάννης Παπαδόπουλος, δημοσιογράφος της «Καθημερινής», Στέλιος Στυλιανίδης, καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Άγγελος Σεριάτος, υπεύθυνος Πολιτικής Έρευνας της Prorata.
Συντονίζει ο Κωστής Παπαϊωάννου, εκπαιδευτικός, διευθυντής του «Σημείου για τη μελέτη και την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς».
