Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ πηγάζει από τις επιθυμίες μας. Αυτή την παλιά αρχή του βολονταρισμού εξυπηρετεί πλήρως η πρακτική του Ερντογάν οι επιθυμίες του οποίου υπερβαίνουν τις πραγματικές δυνατότητες της Τουρκίας. Επιπλέον όμως αγνοούν τα συμφέροντα υπερδυνάμεων, τις επιδιώξεις πολλών μικρότερων κρατών σε μια όλο και διερευνώμενη γεωγραφική περιοχή που ενδιαφέρει την Τουρκία και τουλάχιστον τον μισό πληθυσμό της χώρας του.
Η Τουρκία που ονειρεύεται ο Ερντογάν είναι ο ηγέτης του σουνιτικού Ισλάμ, μια παγκόσμια δύναμη που βρίσκεται ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή και ωφελείται από τα «στρατηγικά διόδια» που εισπράττει αφού τίποτα δεν μπορεί να κινηθεί χωρίς τον έλεγχό του. Κυρίως όμως ο ίδιος θέλει να κυβερνά τη χώρα, επειδή είναι ο πατέρας του έθνους, δοξασμένος στα πεδία των μαχών και στη σύγχρονη τεχνολογία. Ισάξιος των μεγάλων σουλτάνων που μεγάλωσαν την αυτοκρατορία και εγκατέστησαν νέους θεσμούς.
Σε πολλές περιπτώσεις ο Ερντογάν, αποκαλύπτει τις βαθύτερες ανησυχίες του. Είναι ο ηγέτης αλλά ταυτίζεται με τμήμα του βαθέως κράτους της Τουρκίας, που προβληματίζεται. Δεν είναι ικανοποιημένοι από το συμβιβασμό που περιγράφεται στην συνθήκη της Λωζάνης. Στεναχωριούνται επειδή σκέπτονται ως διάδοχοι, κληρονόμοι, συνεχιστές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ασκούν κριτική στον Κεμάλ επειδή έδωσε πολλά στη Δύση. Τα νησιά του Αιγαίου εκτός από την Ίμβρο και την Τένεδο, για τις οποίες η συμφωνία προέβλεπε τοπική αυτονομία (που δεν τηρήθηκε), τα εδάφη της Συρίας εκτός από μια λωρίδα στα σύνορα. Η Τουρκία με την συνθήκη αυτή παραιτήθηκε από όλες τις διεκδικήσεις της για περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκτός των συνόρων της και εγγυήθηκε τα δικαιώματα των μειονοτήτων (τα οποία δεν σεβάστηκε).
Η πολιτική αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάνης είναι κίνηση αποδόμησης του ιδρυτή του κοσμικού κράτους της Τουρκίας, Κεμάλ Ατατούρκ. Είναι όμως και κάτι ακόμα που συναρπάζει τον σημερινό ηγέτη. Μια τυχοδιωκτική κίνηση, που αγνοεί όλες τις άλλες πλευρές.
Η συμφωνία της Λωζάνης που υπογράφτηκε στην γραφική ελβετική πόλη μετά από εντατικές διαπραγματεύσεις 7,5 μηνών, προέβλεπε επίσης ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα και είναι ουσιαστικά η διεθνής συνθήκη με την οποία αναγνωρίστηκε διεθνώς το νέο κράτος της σύγχρονης Τουρκίας.
Αυτή η συμφωνία που είναι ουσιαστικά «πιστοποιητικό γέννησης» του τουρκικού κράτους, «απορρίπτεται» από την κυβέρνηση της χώρας. Γιατί; Επειδή παραχωρήθηκαν πολλά και η χώρα «περιορίστηκε» στη σημερινά σύνορα. Υπονοούν ότι ο ιδρυτής της Τουρκίας Κεμάλ Ατατούρκ δέχθηκε την συμφωνία παρά τις υποχωρήσεις στις οποίες υποχρεώθηκε, για λόγους (μικρο)πολιτικούς. Υποχώρησε για να εγκαταστήσει ένα προσωποπαγές καθεστώς, κέρδισε την διεθνή αναγνώριση του καθεστώτος, παραχωρώντας εδάφη. Η πολιτική αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάνης είναι κίνηση αποδόμησης του ιδρυτή του κοσμικού κράτους της Τουρκίας. Είναι όμως και κάτι ακόμα που συναρπάζει τον σημερινό ηγέτη. Μια τυχοδιωκτική κίνηση, που αγνοεί όλες τις άλλες πλευρές.
Ο ΕΡΝΤΟΓΑΝ έχει προσχωρήσει πλήρως σε μια πολιτική που αγνοεί τους κινδύνους που προκαλεί, καθώς μαγεύεται από την πραγματική ή υποθετική δύναμη που κατέχει. Νομίζει ότι δείχνοντας αποφασιστικότητα μπορεί να αγνοεί άλλες δυνάμεις και να κερδίζει.
Στην περίπτωση για παράδειγμα της αναθεώρησης της συνθήκης της ΛΩζάνης, υποστηρίζει ότι πρέπει να αλλάξει το καθεστώς σχετικά με το Αιγαίο και την Ελλάδα, αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Πρόκειται για συμφωνία που υπέγραψαν εκτός από την Ελλάδα και την Τουρκία, η Βρετανική Αυτοκρατορία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Ρουμανία, το Σερβο-Κροατικό- Σλοβενικό κράτος και η όποια τροποποίησή της πρέπει να γίνει αποδεκτή από όλους. Η Τουρκία θα επαναδιαπραγματευτεί με όλα αυτά τα κράτη, τα σύνορά της.
Η συνθήκη αυτή είχε μερικά θύματα. Τους Αρμένιους που δεν δικαιώθηκαν για την γενοκτονία που είχε προηγηθεί και τους Κούρδους στους οποίους είχαν δοθεί υποσχέσεις που κυμαίνονται από την αυτονομία έως και την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους. Είναι φανερό ότι η επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας δεν μπορεί να αποκλείσει την συζήτηση αυτών των θεμάτων που είχαν απορριφθεί το 1923 όταν οι μεγάλες δυνάμεις βιάζονταν για μια συμφωνία…
Η ρητορική Ερντογάν είναι μια τυχοδιωκτική πολιτική που ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου, για να ξεπεράσει τον μύθο της ηγετικής φυσιογνωμίας του Ατατούρκ. Να πετύχει καλύτερα αποτελέσματα, να καταφέρει ότι εκείνος δεν μπόρεσε. Να γίνει ο πραγματικός «πατέρας του Τούρκων» όπως σημαίνει το επώνυμο Ατατούρκ που πήρε για τον εαυτόν του ο Κεμάλ όταν οι πολίτες κλήθηκαν να αποκτήσουν επώνυμο. Αυτό είναι το μεγαλειώδες όνειρο του Ταγίπ Ερντογάν.
Αποκαλυπτικός ήταν και ο γιός του, ο 40χρονος Μπιλάλ, που μιλώντας με δημοσιογράφους άσκησε κριτική και σε μια μεγάλη μεταρρύθμιση του Ατατούρκ, την καθιέρωση λατινικού αλφαβήτου καταργώντας την αραβική γραφή που χρησιμοποιούσαν οι Οθωμανοί. «Ισχυρίζονται ότι χρειαζόμασταν λατινικό αλφάβητο για να αναπτυχθούμε», είπε ο Μπιλάλ Ερντογάν που έφυγε από την Τουρκία μετά από σκάνδαλα. Είναι μύθος, πρόσθεσε και αναρωτήθηκε: «Δεν έχουν αναπτυχθεί η Ιαπωνία, η Ελλάδα, η Ρωσία που διατήρησαν το δικό τους αλφάβητο;»
Βέβαια η επιστροφή στο μεγαλείο της αυτοκρατορίας που επεκτείνονταν σε Δύση και Ανατολή, δεν ισχύει μόνον σε ότι αφορά την Ελλάδα.
Η συμφωνία Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν, μετά τον νικηφόρο για τους Αζέρους πόλεμο 44 ημερών προβλέπει οδικό διάδρομο που συνδέει τις Αζερικές περιοχές που είναι κοντά στην Τουρκία με το Αζερμπαϊτζάν, μέσα από εδάφη που ελέγχουν οι Αρμένιοι. Και η ασφάλεια της σύνδεσης, εξασφαλίζεται με παρουσία ρωσικών μονάδων που είναι εγγυητές της ειρήνης.
Το άνοιγμα αυτής της διόδου έγινε νέα πηγή υπερηφάνειας και εθνικιστικής ρητορικής της κυβέρνησης Ερντογάν. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της, η Τουρκία απέκτησε στρατηγική έξοδο στην Κασπία, στις τουρκογενείς δημοκρατίες της κεντρικής Ασίας. Κάποιοι θυμήθηκαν μια παλιά ρήση σύμφωνα με την οποία, «αν μιλάς τούρκικα μπορείς να πας στην Κίνα» ενώ ενθουσιώδης τουρκική εφημερίδα ανακάλυψε ότι η Τουρκία αποκτά πρόσβαση στην Ειρηνικό!
Το «μικρό» πρόβλημα είναι καμμιά χώρα της περιοχής δεν υιοθετεί τον ίδιο ενθουσιασμό. Πρώτο από όλες το Ιράν θεωρεί ότι αν υλοποιηθούν τα σχέδια αυτά η Τουρκία παρακάμπτεται. Σήμερα η Τουρκία είναι αναγκασμένη να καταβάλλει σημαντικό ποσό για αέριο που έρχεται μέσω του Ιράν.
Η Ρωσία επίσης αποφεύγει να αποδεχθεί ανάλογα επεκτατικά σχέδια και ο Πούτιν απαντώντας σε σχετική ερώτηση περιορίστηκε να σημειώσει ότι η χώρα υποστηρίζει την ανάπτυξη οδικών μεταφορών.
Το Τουρκμενιστάν, το Καζακστάν αλλά και το ίδιο το Αζερμπαϊτζάν δεν δείχνουν ενθουσιασμένοι από την προοπτική νέων αγωγών, καθώς έχουν στενές σχέσεις και συμφέροντα με την Κίνα και την Ρωσία. Ειδικά για το Τουρκμενιστάν, η προτεραιότητα είναι να αυξηθεί η χωρητικότητα του αγωγού αερίου που προμηθεύει την Κίνα.
Ο πατριωτικός ενθουσιασμός της Τουρκίας, αντιμετωπίζεται με ευγενική αδιαφορία καθώς εκείνοι στους οποίους απευθύνεται δεν έχουν λόγο να αντιταχθούν ανοικτά αλλά ούτε την πρόθεση να υλοποιήσουν τα μεγαλόπνοα σχέδια της Άγκυρας.
Είναι όπως συμβαίνει και στην Ανατολική Μεσόγειο. Το επιχείρημα της Τουρκίας προς χώρες όπως η Αίγυπτος, η Τυνησία, το Ισραήλ κλπ είναι ότι θα είχαν ωφεληθεί αν αγνοούσαν την ύπαρξη νησιών όπως η Κύπρος η Ρόδος, η Κάρπαθος κλπ. Ωστόσο νησιά δεν έχει μόνον η Ελλάδα και οι χώρες αυτές έχουν μικρά ή μεγαλύτερα νησιά, χάρη στα οποία και με βάση το Διεθνές Δίκαιο ασκούν τα προβλεπόμενα δικαιώματα.
Ο ΒΟΛΟΝΤΑΡΙΣΜΟΣ, όμως δεν είναι μόνον στην εξωτερική πολιτική, συνδέεται με ολοκληρωτική αντίληψη. Νομοσχέδιο που κατατέθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στη Βουλή με τον παραπλανητικό τίτλο «Πρόληψη της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής», περιορίζει τη λειτουργία σωματείων, συνδικάτων και άλλων συλλογικών οργανώσεων στους οποίους πέραν από την παρεμπόδιση της λειτουργίας τους, προβλέπεται και η δυνατότητα διορισμού διοικήσεων από το κράτος. Όπως ακριβώς εκλεγμένοι δήμαρχοι καθαιρούνται και στη θέση τους ορίζονται κρατικού υπάλληλοι. Τα σωματεία θα έχουν υποχρέωση να ενημερώνουν κρατικές υπηρεσίες για τα στοιχεία των μελών τους. Όλα τα σωματεία θα υποβάλλονται σε ετήσιο έλεγχο από κρατικές υπηρεσίες μεταξύ των οποίων και αστυνομικές αρχές ενώ οι διοικήσεις των σωματείων υποχρεωτικά θα παρέχουν όλα τα στοιχεία που θα ζητηθούν.
Η ίδια πρακτική άγνοιας της πραγματικότητας εφαρμόζεται παντού. Όταν αυξήθηκαν τα κρούσματα κορωνοϊού, έπαψαν να καταγράφονται. Οι επίσημες στατιστικές αφορούσαν μόνον τις εισαγωγές στα νοσοκομεία.
Ο ετσιθελισμός, εφαρμόστηκε και στην οικονομία, καθώς η κυβέρνηση Ερντογάν αγνόησε την πραγματικότητα των αγορών και ήθελε χαμηλά επιτόκια. Τιμωρήθηκε. Οι αγορές είναι η μόνη μέχρι τώρα δύναμη, που ανάγκασε τον Ερντογάν να αλλάξει πορεία. Μέσα σε λίγες εβδομάδες αναγκάστηκε να αυξήσει τα επιτόκια από 9 σε 17%. Η πραγματική ήττα όμως στην οικονομία, έρχεται τώρα. Με την αλλαγή πολιτικής και την αύξηση επιτοκίων απέφυγε την άμεση χρεοκοπία αλλά βυθίζει την χώρα στην ύφεση. Καθόλου καλή εικόνα για μια αναδυόμενη παγκόσμια δύναμη. Ευτυχώς για τον ίδιο, ελέγχει τα media, τα σωματεία, την δημοκρατία, τον στρατό, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δυστυχώς για αυτόν, νομίζει ότι ελέγχει τις μελλοντικές εξελίξεις.
