Ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι ευρωβουλευτής του ΚΙΝ.ΑΛ. αλλά και επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας Σοσιαλιστών & Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τον συναντώ στο members bar κατά τη διάρκεια της πρώτης Covid-free Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Εκεί έχουν πρόσβαση μόνον τα μέλη του Ε.Κ., ενώ η θέα στον ποταμό Ιλ είναι εντυπωσιακή.
Από την αρχή της συνομιλίας μάς θυμίζει ότι ένα από τα σημαντικότερα θέματα της θητείας του ήταν η αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, και γι’ αυτό μετά την επιτυχή διαπραγμάτευση του πρώτου πακέτου που αφορούσε τη δημιουργία του rescEU, με πολύ ευνοϊκούς όρους για την Ελλάδα, ορίστηκε εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενόψει των διαπραγματεύσεων για την προγραμματική περίοδο 2021-2027.
Συγχρόνως, υποστηρίζει ότι «η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Αυστραλίας, Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ αποδεικνύει ότι θα πρέπει να τεθούν οι βάσεις για τη διαμόρφωση ενός Κοινού Αμυντικού Δόγματος, ένα πρώτο βήμα για τη δημιουργία ευρωστρατού». Επίσης, ξεκαθαρίζει ότι παρά την υποψηφιότητά του για την ηγεσία του ΚΙΝ.ΑΛ., δεν έχει σκοπό να εγκαταλείψει την έδρα του στο Ε.Κ. Στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για την ομιλία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Ε.Κ., για τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, τη διαχείριση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, τις κρίσεις της Ε.Ε. αλλά και την υποψηφιότητά του στις επερχόμενες εσωκομματικές εκλογές του ΚΙΝ.ΑΛ.
— Πώς κρίνετε την ομιλία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο;
Αν και από την ομιλία της προέδρου έλειπαν οι μεγάλες πολιτικές πρωτοβουλίες για το επόμενο διάστημα, αξίζει να σταθούμε σε κάποια σημεία. Καταρχάς το γεγονός ότι η Ευρώπη είναι η μόνη ήπειρος που όχι μόνο έχει εμβολιάσει τους πολίτες της σε ποσοστό άνω του 70%, ξεπερνώντας και τις ΗΠΑ, αλλά την ίδια στιγμή έχουμε εξάγει πάνω από 700 εκατομμύρια δόσεις. Επιπλέον, θεωρώ πολύ θετική την αναφορά της στην ανάγκη να προχωρήσουμε στην ίδρυση μιας Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης. Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Αυστραλίας, Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ, για την οποία η Ευρώπη είχε πλήρη άγνοια μέχρι την τελευταία στιγμή, αποδεικνύει ότι η στρατηγική αυτονομία είναι πλέον απαραίτητη. Θα πρέπει να τεθούν οι βάσεις για τη διαμόρφωση ενός Κοινού Αμυντικού Δόγματος, ένα πρώτο βήμα για τη δημιουργία ευρωστρατού. Όσον αφορά την κοινή αγορά αμυντικού εξοπλισμού, αυτή δεν θα πρέπει να περιορίζεται στο ότι κάποιες χώρες παράγουν και κάποιες άλλες αγοράζουν, όπως σήμερα, αλλά πρέπει να προχωρήσουμε σε συμπαραγωγή, εξέλιξη που θα ωφελήσει πολλαπλώς και τη χώρα μας. Τέλος, δεν μπορώ παρά να σημειώσω και την πρωτοβουλία για αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας μέχρι το τέλος του 2022. Μια προοδευτική κυβέρνηση στη Γερμανία και η πιθανή επανεκλογή του Μακρόν στη Γαλλία δημιουργούν τις συνθήκες για μια πιο ευέλικτη εφαρμογή του Συμφώνου.
Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση της γενιάς μας, αλλά ταυτόχρονα και μια μοναδική ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε τις κοινωνικές και τις διαγενεακές ανισότητες. Μια μακροπρόθεσμη κλιματική πολιτική χρειάζεται όραμα και όχι λογιστική αντιμετώπιση. Αυτό σημαίνει ότι ο πολίτης πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της διαδικασίας.
— Τι είναι αυτό που θεωρείτε ότι έφταιξε στις πυρκαγιές του Αυγούστου και πώς προμηνύεται το μέλλον;
Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τον ρόλο της κλιματικής αλλαγής στις καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού. Όμως, δεν ήταν αυτή η μόνη αιτία. Είναι χαρακτηριστικό ότι, συγκριτικά με άλλες χώρες με παρόμοιες κλιματολογικές συνθήκες, η Ελλάδα είχε δυστυχώς πολλαπλάσιες καταστροφές. Για παράδειγμα, στην Ιταλία οι καμένες εκτάσεις ήταν 3 φορές περισσότερες σε σχέση με πέρυσι, ενώ στη χώρα μας τα καμένα στρέμματα ήταν πάνω από 9 φορές περισσότερα. Ενώ είχαμε τα περισσότερα εναέρια μέσα από κάθε άλλη χρονιά, φαίνεται ότι υπήρχε ένα πολύ μεγάλο έλλειμα τόσο στην πρόληψη όσο και στον συντονισμό. Καθώς οι συνθήκες κάθε χρόνο θα γίνονται και χειρότερες, επείγει να επενδύσουμε σε δράσεις όπως ο καθαρισμός των δασών, ο εκσυγχρονισμός των σχεδίων της Πολιτικής Προστασίας, η υπογειοποίηση του δικτύου ηλεκτροδότησης αλλά και η αποτελεσματικότερη παρακολούθηση των δασών. Ευρωπαϊκοί πόροι υπάρχουν, αρκεί να τους αξιοποιήσουμε.
— Ποιος αναμένεται να είναι ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών;
Όσο οι προκλήσεις από την κλιματική αλλαγή αυξάνονται τόσο μεγαλύτερη σημασία αποκτά και ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι και το 2019, ο Μηχανισμός ενεργοποιούταν περίπου 20 φορές τον χρόνο και πολλές φορές δεν μπορούσε να αντεπεξέλθει σε όλα τα αιτήματα. Το 2020 και το 2021 έχει ήδη ενεργοποιηθεί πάνω από 100 φορές, με αυξητική τάση. Βέβαια, οι δύο τελευταίες μεταρρυθμίσεις του Μηχανισμού το 2018 και τώρα, στις οποίες συμμετείχα ως Εισηγητής του Κοινοβουλίου, συνέβαλαν σημαντικά στο να μπορεί ο Μηχανισμός να αντεπεξέλθει στις αυξημένες ανάγκες, όμως δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε. Φέτος ο Μηχανισμός έφτασε στα όριά του. Η επιχείρησή του στην Ελλάδα με 9 αεροπλάνα, 225 οχήματα, και πάνω από 1000 πυροσβέστες, ήταν η μεγαλύτερη στην ιστορία του. Για αυτόν το λόγο, σε πρόσφατη συνάντηση που είχα με τον αρμόδιο Επίτροπο Διαχείρισης Κρίσεων κ. Λέναρτσιτς, συζητήσαμε για τις εξελίξεις σχετικά με την αγορά των νέων Canadair, καθώς απαιτείται ο συντονισμός και η κοινή ευρωπαϊκή παραγγελία, ώστε να ξεκινήσει η παραγωγή τους.
— Με ποιους τρόπους μπορεί να πραγματοποιηθεί η προσαρμογή της οικονομίας σε ένα βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης βάσει και των στόχων για μείωση κατά 55% των εκπομπών μέχρι το 2030 και πλήρη μηδενισμό τους μέχρι το 2050;
Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση της γενιάς μας, αλλά ταυτόχρονα και μια μοναδική ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε τις κοινωνικές και τις διαγενεακές ανισότητες. Μια μακροπρόθεσμη κλιματική πολιτική χρειάζεται όραμα και όχι λογιστική αντιμετώπιση. Αυτό σημαίνει ότι ο πολίτης πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της διαδικασίας. Αυτό μπορεί να γίνει για παράδειγμα μέσω του εκδημοκρατισμού της παραγωγής ενέργειας, είτε σε ατομικό επίπεδο είτε μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων. Παράλληλα, πρέπει να δημιουργήσουμε τον θεσμό των πράσινων σχολείων που θα διαμορφώσουν κουλτούρα σεβασμού προς το περιβάλλον. Η μετάβαση πρέπει να γίνει με έναν κοινωνικά δίκαιο τρόπο, αλλιώς ανακύπτει ο κίνδυνος να ενισχυθούν οι ανισότητες και οι αποκλεισμοί, ενδεχόμενο καταστροφικό τόσο για τις κοινωνίες όσο και για το περιβάλλον.
— Ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το ενεργειακό μέλλον της Γηραιάς Ηπείρου;
Αν θέλουμε να έχουμε ένα βιώσιμο μέλλον, αυτό θα πρέπει να είναι πράσινο. Άλλωστε, αυτός είναι ο διατυπωμένος στόχος μας: μέχρι το 2050 η Ευρώπη να είναι μία κλιματικά ουδέτερη ήπειρος. Όμως, η απόφαση αυτή θα έχει και πολλά παρεμπίπτοντα οφέλη. Όπως δείχνουν τα στοιχεία, το πρόσφατο «ράλι» στις τιμές της ενέργειας δεν είναι αποτέλεσμα των περιβαλλοντικών πολιτικών της Ένωσης αλλά των γεωπολιτικών παιχνιδιών της Ρωσίας, που έχει σχεδόν μηδενίσει τις εξαγωγές της μέσω Ουκρανίας. Άρα, ο στόχος απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα αποκτά και μία άλλη οπτική, καθώς μια πράσινη Ευρώπη θα είναι και μια ενεργειακά ανεξάρτητη Ευρώπη.
— Τι έχει να περιμένει η χώρα μας από τη διαχείριση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης;
Τα 30,5 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελούν μια ιστορική ευκαιρία για την Ελλάδα, που απαιτεί όμως και μια ιστορική προσπάθεια, ώστε η χώρα να καλύψει το έδαφος που έχασε τα τελευταία είκοσι χρόνια, ενισχύοντας την ψηφιακή οικονομία και πραγματοποιώντας, με δίκαιο τρόπο, την πράσινη μετάβαση. Προϋπόθεση βέβαια για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι η αξιοκρατική διαχείριση των πόρων, αλλά και η διάχυσή τους σε όλες τις υγιείς παραγωγικές δυνάμεις του τόπου, χωρίς αποκλεισμούς και καθυστερήσεις. Σε αυτό το σημείο να υπογραμμίσω ότι επειδή από τα 30,5 δισ. ευρώ μόνο τα 12,7 δισ. είναι δάνεια, ενώ τα υπόλοιπα επιδοτήσεις, απαιτείται διαφάνεια και να εξασφαλιστεί η πρόσβαση στην παροχή ρευστότητας από τις τράπεζες όχι μόνο στις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις αλλά και στις μικρομεσαίες που ασφυκτιούν. Το βασικό ζητούμενο για τη χώρα μας είναι να δημιουργήσουμε μια ανθεκτική και εξωστρεφή παραγωγική βάση στον πρωτογενή τομέα, στη μεταποίηση αλλά και στις νέες τεχνολογίες, ώστε να πολλαπλασιαστούν οι σταθερές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας για τη νέα γενιά.
— Η ψηφιακή ανάπτυξη δεξιοτήτων και η κοινωνία της πληροφορίας μπορούν να μειώσουν τα υψηλά ποσοστά ανεργίας ή δημιουργούν αντίθετο αποτέλεσμα;
Η πανδημία κατέδειξε τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζει η τεχνολογία για μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία και οικονομία. Ειδικότερα, η κρίση ανέδειξε το χάσμα μεταξύ των ψηφιακά ικανών πολιτών και επιχειρήσεων και εκείνων που δεν έχουν ακόμα τις απαραίτητες λύσεις και δεξιότητες. Μέσα από τον ψηφιακό μετασχηματισμό, το μακροπρόθεσμο μέλλον της εργασίας αλλάζει, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην Ευρώπη περισσότερες από 500.000 θέσεις εργασίας για εμπειρογνώμονες σε αυτόν τον τομέα της οικονομίας παρέμειναν κενές το 2020. Όμως, όπως και στην περίπτωση της μετάβασης στην πράσινη οικονομία, έτσι και η πορεία προς την ψηφιακή οικονομία θα πρέπει να είναι κοινωνικά δίκαιη, με δράσεις που θα ενισχύουν τη θέση πολιτών και επιχειρήσεων. Γι’ αυτό απαιτείται να είμαστε έτοιμοι να στηρίξουμε όσους κλάδους επηρεαστούν, μέσω προγραμμάτων επανακατάρτισης των εργαζομένων και των ανέργων, για μια αγορά εργασίας χωρίς αποκλεισμούς.
Η κρίση της πανδημίας κατέδειξε ότι οι αξίες της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, είτε μιλάμε για κοινωνικό κράτος είτε για φορολόγηση του παγκόσμιου κεφαλαίου και ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αποτελούν όχι μόνο αναγκαία στοιχεία για την εμβάθυνση της σύγχρονης δημοκρατίας, αλλά συνιστούν και το αποτελεσματικότερο ανάχωμα απέναντι στον λαϊκισμό και τη δημαγωγία.
— Τι μπορεί σήμερα να αποτελέσει ευκαιρία για την Ε.Ε. και ειδικότερα για τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου;
Οι αλλεπάλληλες κρίσεις που βίωσε την τελευταία δεκαετία τουλάχιστον η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέδειξαν ότι μόνο ενωμένοι μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τις πολλαπλές προκλήσεις. Επιπλέον, πολλές σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως o Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας, το Ταμείο Ανάκαμψης και η κοινή έκδοση χρέους, έδειξαν ότι όπου υπάρχει πολιτική βούληση, υπάρχει και λύση. Ωστόσο, η μετάβαση στο επόμενο επίπεδο ενοποίησης, συμπεριλαμβανομένης και της εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας, είναι σημαντική, ώστε η Ευρώπη να γίνει πιο αποτελεσματική, πιο αυτοδύναμη αλλά και πιο δημοκρατική. Είτε θα αναληφθούν γενναίες πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση είτε θα συνεχίσει να αυτοσχεδιάζει κάθε φορά που έρχεται αντιμέτωπη με τα μείζονα προβλήματα της εποχής μας. Σε πολιτικό επίπεδο, ακόμα και μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας οι Ευρωπαίοι πολίτες έχουν περιορισμένα μέσα επηρεασμού στη λήψη των αποφάσεων, εκτός από τις ευρωεκλογές. Δυστυχώς, η θεσμική καινοτομία που θα μπορούσε να ενισχύσει τη δημοκρατική νομιμοποίηση της Ευρώπης και να θέσει τις βάσεις για έναν Ευρωπαϊκό Δήμο, αυτή του Επικεφαλής Υποψηφίου -Spitzenkandidat- σύμφωνα με την οποία το κάθε ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα επιλέγει τον υποψήφιό του για τη θέση του προέδρου της Επιτροπής πριν από τις εκλογές, ενώ λειτούργησε πολύ επιτυχημένα το 2014 με την εκλογή του κ. Γιούνκερ δεν επαναλήφθηκε το 2019. Γι’ αυτό άλλωστε δεν ψήφισα την κα Φον ντερ Λάιεν, καθώς η επιλογή της ήταν αποτέλεσμα παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων των μεγάλων κρατών και δεν αντιπροσώπευε το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, που ξεκίνησε λίγο πριν το καλοκαίρι, είναι μία πολύ καλή ευκαιρία για να ακούσουμε τους πολίτες και να προχωρήσουμε στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.
— Τι προσδοκάτε με την υποψηφιότητά σας για την ηγεσία του ΚΙΝΑΛ;
Αυτό που προσδοκώ είναι η χώρα μας να αποκτήσει ένα ευρωπαϊκό σοσιαλδημοκρατικό θεσμικό κόμμα που θα παλεύει για αξιοκρατία και διαφάνεια, που τόσο επιζητά ο Έλληνας πολίτης. Στόχος μου είναι να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη των προοδευτικών πολιτών και ιδίως της νέας γενιάς, μέσα από μια αξιόπιστη προγραμματική πρόταση, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η δημιουργία μιας βιώσιμης οικονομίας, που θα παράγει διεθνώς ανταγωνιστικά αγαθά, με την παράλληλη ενίσχυση της δημόσιας υγείας και παιδείας. Ψηλά στις προτεραιότητές μας πρέπει να είναι ακόμα και η αντιμετώπιση του μεγάλου δημογραφικού προβλήματος της χώρας, που αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα θα μας οδηγήσει σε μεγάλες περιπέτειες στο μέλλον. Είμαι αισιόδοξος γιατί η συνεχής φθορά της Νέας Δημοκρατίας και η αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ να γίνει μία αξιόπιστη αντιπολίτευση δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για να γίνουμε η εναλλακτική που αναζητούν οι προοδευτικοί πολίτες στο υπάρχον πολιτικό περιβάλλον.
— Έχουν νόημα οι ιδεολογίες στην εποχή μας; Έχετε πει ότι οι ιδέες της σοσιαλδημοκρατίας είναι πάλι επίκαιρες. Πού το βασίζετε αυτό το συμπέρασμα;
Η κρίση της πανδημίας κατέδειξε ότι οι αξίες της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, είτε μιλάμε για κοινωνικό κράτος είτε για φορολόγηση του παγκόσμιου κεφαλαίου και ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αποτελούν όχι μόνο αναγκαία στοιχεία για την εμβάθυνση της σύγχρονης δημοκρατίας, αλλά συνιστούν και το αποτελεσματικότερο ανάχωμα απέναντι στον λαϊκισμό και τη δημαγωγία. Το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο που δημιούργησε η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία αποτέλεσε τη βάση της ειρήνης και της δικαιοσύνης στην ήπειρό μας για δεκαετίες. Τώρα είναι ανάγκη να απαντήσουμε στις προκλήσεις της νέας εποχής δημιουργώντας ένα νέο, πράσινο κοινωνικό συμβόλαιο, που θα έχει ως βάση τον άνθρωπο, τα δικαιώματά του και τον σεβασμό στο περιβάλλον.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
